Är adam özın erekşemın dep esepteitın şyǧar. Bıraq adam balasy basqa planetany igerıp, «qosmekendıge» ainalǧanşa ǧaryşkerden erekşe, ǧaryşkerden ataqty, ǧaryşkerden görı äŋgımesı qyzyq tūlǧa bolmaityn şyǧar, sırä.
…Ǧaryşkerler künıne orai jiyn bolǧan. Sonda qazaqtyŋ batyry, nar tūlǧa Toqtar Äubäkırovtı jan-jaqtan qaumalaǧan jurnalister, ädettegıdei, sūraqtaryn jaudyrǧan edı. Özge planetany igerıp, aldaǧy jiyrma jylda Marsqa el qondyram dep mälımdegen, sol maqsatyn jüzege asyru üşın öz baǧdarlamasyn jasap, ıske kırısıp ketken amerikalyq ǧalym İlon Masktıŋ būl kezdesude atalmauy da mümkın emes-tın. «Masktıŋ maqsaty turaly ne aitasyz?» dedı bır ärıptesımız ǧaryşkerge.
Aspan älemın öz közımen körıp, ǧaryştyq biıktıkke köterıludıŋ qandai bolatynyn jan-tänımen sezınıp, aqylymen tūşynyp qaitqan ūşqyş būǧan ne desın? «Ony (Masktıŋ josparyn) jüzege asyru oŋai emes, – dedı jaibaraqat ünmen. – Jiyrma-otyz jyl tūrmaq, jüz jyl ötse de, bärıbır qiyn bolady. Nege deseŋız, Jerden ketıp, «jer serıgıne» ainalu adam üşın oŋai emes. Adam temır emes qoi, onyŋ jany bar. Dene basqa atmosferaǧa üirenuı üşın köp uaqyt kerek. Ol jerde adamnyŋ ıstegen jūmysy sapaly bolmaidy. Sol üşın basqa planetadan aldymen stansa jasaidy. Aldymen barǧandar ömır süru üşın stansada jatyp, stansada tūruy kerek… Mūnyŋ bärı oŋai jüzege asa salady dep eşkım aita almaidy».
Ras, İlon Mask – optimizm şyŋyna köterılgen adam. Onyŋ bırneşe ret paidalanuǧa bolatyn, iaǧni ǧaryşqa ūşyp, qaitadan jerge qonatyn zymyrantasyǧyş oilap tabuynyŋ özı jasampaz ǧalymnyŋ adam mümkındıgınıŋ bız oilaǧannan äldeqaida joǧary ekenın däleldeuı edı. Jergılıktı mamandardyŋ aituynşa, İlon Masktıŋ zymyrantasyǧyştary ekologiiaǧa eş ziianyn tigızbeidı eken. Ötken jyldary älem ǧalymdarynyŋ soǧys robottaryn jasamau turaly petisiiasyna qol qoiǧany da Masktıŋ şyn mänınde ızgılıkqūmarlyǧyn körsetken bolatyn.
Qiial jetken jerdıŋ bärıne adamnyŋ qoly da jetedı dep tüise kerek, jasampaz ǧalym öz ideiasy men eŋbegınıŋ asa auqymdy jetıstıkterın jariialaǧannan keiın Marsqa turister aparu, tıptı qala salyp, adamdardy qonystandyru turaly maqsaty baryn aityp, batyl qadamdarǧa kırısıp kettı. Ǧalymnyŋ aituynşa, qyruar qarjy men ǧalamat eŋbektı, qabılettı talap etetın būl baǧdarlama boiynşa aldaǧy jiyrma-otyz jylda jer betınen jüzdegen adam Marsqa bırjola ketıp, sonda ömır süredı eken. 2040 jyly Marsta tūratyn adamdardyŋ sany kemınde 80 myŋǧa jetedı dep mälımdeptı ol. Jerge qaita oralǧysy kelgenderge «ǧaryştyq kölık qūraldarymen» qaitadan Jerge qonuǧa mümkın jasalatyn körınedı.
İlon Masktıŋ aqpanda jasaǧan mälımdemesı boiynşa biylǧy jyldyŋ ekınşı jartysynda Marsqa ekı turist jıbergelı otyr eken. Kım ekenın atamaǧanymen, İlon olardyŋ qazırden daiyndalyp jatqanyn da aitqan. Sonymen bırge, olar öz bastaryn ölımge qiiuǧa da daiyn boluy kerektıgın jasyrǧan joq.
İlon Masktıŋ özınıŋ äzırge «marstyq qosmekendı adamdar» qatarynda bolatyn oiy joq. Bälkım, aldyna qoiǧan jospary köp te şyǧar. Aptasyna jüz saǧattan jūmys ısteitın adamnyŋ basqaşa boluy mümkın be?
Sonymen, amerikalyq alpauyt kompaniia iesı, injener-ǧalym İlon Masktıŋ jospary şamamen osyndai. Al Marsqa turisttı alyp ūşatyn Falcon 9 sekıldı zymyrannyŋ biıktıgı 77,5 metr bolady eken de, ol 42 dvigatelmen jūmys ısteidı eken. Atalmyş zymyrandy jasap şyǧaruǧa äldeqaşan kırısıp ketkenın özı instagram paraqşasynda da (@elinmask) jariialap otyr.
Sonymen, Mask ǧylym jasampazdyǧynyŋ kökjiegın keŋeitpek. Alaida būl jasampazdyq nysany tabiǧat ta, temır de emes – adamnyŋ özı bolǧaly otyr. Adamdy ol qosplanetalyqqa ainaldyrmaq.
Qazaq ǧaryşkerı Toqtar Äubäkırov adam tabiǧatynyŋ özge planeta atmosferasyna üirenetınıne kümändı. Älemdegı ǧaryşty igeruge baǧyttalǧan eŋ alǧaşqy qadamdar jüzege asqan Qazaqstan, Baiqoŋyr ǧaryş ailaǧynyŋ tūtynuşysy, ǧaryşqa baryp, aspan älemın öz közımen körgen adam retınde būl sūraqqa Äubäkırovtıŋ pıkır bıldıruge tolyq qūqy da bar edı, bızdıŋşe…
Şynynda, adam qosplanetalyq bola ala ma? Bır qaladan bır qalaǧa barǧanda köpşılık klimattyq özgerıske töze almai jatady. Endeşe, adamnyŋ özge planetanyŋ atmosferasynda ömır süruı mümkın be? Adam topyraqtan jaralǧany ras bolsa, Marstyŋ qūmdy jerı topyraqtyŋ ornyn almastyra ala ma? Adam tuǧan topyraǧyn, Jer-anasyn tastap kete ala ma?..
Bız qasyqtai ǧana oilau qabıletımızben teŋızdei aqyl-qabılet iesınıŋ ideiasyn qabyldai almai jatqan da şyǧarmyz, bälkım. Bıraq adam – adam ǧoi. Masktıŋ qiialyndaǧy bır tal gül öspeitın «Marstaǧy ömır» adamdy mahabbat atty qūdıretten aiyrmai ma eken?
