Revaksinasiiamen derttı bırge jeŋemız

Vaksina alǧannan keiın 6 nemese 9 ai ötken soŋ revaksinasiia jürgızu qajettılıgı jaŋa ştamdardyŋ paida boluymen bailanysty tuyndady. Türlı ştamdarǧa aǧzanyŋ immunitetın qalyptastyru üşın revaksinasiia jasau kerek. Adam boiynda antidene bolsa da, qaitadan ekpe alu maŋyzdy.

Sonda ǧana dendegen derttıŋ betın qaitaramyz. Medisina mamandarynyŋ būl tūjyrymy bır jyldan berı özektılıgın däleldedı. Sol sebeptı elımızde qazır jappai revaksinasiia qarqyndy jürgızılude.

18 qaŋtarda eldegı epidemiologiialyq jaǧdai jäne ­«Omikron» ştamynyŋ ainalymy turaly brifing ötkızıldı. Sonda QR Premer-ministrınıŋ orynbasary Eraly Toǧjanov elımızde koronavirus ındetınıŋ örşuıne bailanysty aldyn alu şaralaryn saqtap, toidy, jiyndy, otbasylyq merekelerdı, negızsız basqosudy, qydyrudy uaqytşa toqtatu kerektıgın qataŋ eskerttı.

«Bız koronavirus zardabynan ekı jylda 18 326 adamnan aiyryldyq. Beibıt künde aramyzdaǧy ardaqtylarymyzdy joǧalttyq. Qataldau estılse de aitaiyn, köp jaǧdaida osyǧan özımız kınälımız. Nauqas adam oqşau­lanuy kerek. Būl – bügıngı künnıŋ, qazırgı jaǧdaidyŋ talaby. Būl – ainaladaǧy sız jaqsy köretın adamdarǧa qauıp töndırmeudıŋ joly, jalpy sanaly qoǧamnyŋ är azamatynyŋ moinyna alatyn jauapkerşılıgı. Äleumettık jauapkerşılıkke äkeletın sanaly qoǧam qalyptastyruǧa är azamat öz ülesın qosuy kerek. Osy oraida qalyptasqan immunitettı saqtap qaludyŋ bırden-bır joly – revaksinasiialau. Vaksina alǧanyna 6 ai ötken azamattar qaita ekpe aluy qajet! Būl rette Qazaqstanda qoldanylatyn barlyq vaksinalar – tiımdı ärı qauıpsız. Ony uaqyttyŋ özı däleldedı» dedı E.Toǧjanov.

Indettıŋ besınşı tolqyny ötude 

«Omikron» ştamynyŋ taraluymen Qazaqstanda koronavirus ındetınıŋ besınşe tolqyny ötude. QR Densaulyq saqtau minis­trı Ajar Giniiat atalǧan brifingte osylai dedı. Rasymen jaŋa ştamm älemde de jyldam taraluda. Äsırese, Europa elderındegı halyqtyŋ 50 paiyzy virustyŋ soŋǧy nūsqasyn jūqtyrǧan. Mamandar būl ştamdy qarapaiym tūmau dep qabyldauǧa bolmaitynyn eskerttı. «Omikron» ştamynyŋ erekşelıgı – tez jūǧatynynda jäne ony qaita jūqtyru qaupı joǧary. Taralu koeffisientı – 1-5. Ol Delta nūsqasynan 70 ese jyldam taralady. Sonyŋ saldarynan elımızde ındet soŋǧy aida bırden 20 ese östı. Pandemiia bastalǧaly derttıŋ taraluy jaǧynan mūndai ülken körsetkış bırınşı ret bolyp tūr. Türkıstannan basqa öŋırlerdıŋ bärı – «qyzyl aimaqta». Solardyŋ ışınde auru sanynyŋ köptıgı, nauqastardyŋ jūqtyru qaupı jaǧynan elımızde 4 aimaq – Nūr-Sūltan, Almaty, Atyrau, Qaraǧandy köş bastaidy. Jeltoqsan aiynyŋ soŋynda stasionarlarda 3 myŋnan az adam em alsa, bügınde nauqastar sany 7 myŋnan asty. Emhanalarda jatyp emdeletın nauqastar sany da 4,8 esege artty. Bır ǧana Nūr-Sūltan qalasy boiyn­şa stasionarlarda em alatyn adamdardyŋ sany 200 adamnan 1000-ǧa deiın, iaǧni 5 esege ösken. 1547 adam qaitalap auyrǧan. Būl jaǧdai Densaulyq saqtau jüiesıne ülken jükteme artyp otyr. Osyǧan bailanysty vedomstvoaralyq komissiia qosymşa şekteu şaralaryn qabyldady. «Endı vaksinasiialau märtebesıne qaramastan, şetelden kelgenderdıŋ barlyǧynda terıs PTR tes­tınıŋ boluy mındetteldı. «Ashyq» jobasy boiynşa «jasyl» märtebe bolǧanda ǧana jūmys ısteuge rūqsat etılgen obektıler tızbesı keŋeitıldı. Öŋırlerdegı epidemiologiialyq ahualǧa bailanysty oquşylardy, studentterdı oqytuǧa differensialdy täsıl qoldanylady. Halyq köp jinalatyn oryndarǧa qosymşa şekteuler engızıldı. Būl mäjbürlı şaralar, eŋ aldymen, azamattarymyzdy qorǧauǧa baǧyttalǧan» dedı A.Ǧiniiat.

Qoldaǧy ekpe qory jetkılıktı

Bügınde elımızde koronavirusqa qarsy ekpelerdıŋ 5 mln dozasy bar. Sonyŋ 2,8 mln dozasy bastapqy vaksina üşın, 2,2 mln dozasy revaksinasiia üşın qoldanyluda. Osy ekpenıŋ ışınde otandyq «QazVas»-tyŋ 500 myŋ dozasy, «Sinopharm»-nyŋ 1mln 300 myŋ dozasy, «Sputniktıŋ» 500 myŋdai dozasy jäne «Pfizer»-dıŋ 2500 dozasy qalǧan. Būl vaksinalardyŋ bärı vaksinasiiaǧa da, revaksinasiiaǧa da qoldanylady. Alaida QR DSM sanitarlyq-­epidemiologiialyq baqylau komitetınıŋ töraǧasy ­Aijan Esmaǧambetovanyŋ aituynşa, «Sputnik V» ekpesı ǧana revaksinasiia­ǧa qoldanylmaidy. «Būl ekpenıŋ ekı komponentı ekı türlı ekenı esterıŋızde şyǧar. Sol sebeptı revaksinasiia üşın onyŋ ornyna «Sputnik Lait» ekpesı salynady» dedı ­A.Esmaǧambetova. Onyŋ aituynşa, qazırgı uaqytta Qazaqstanda «SQ-Farmasiia» qoimalaryna, iaǧni 4 öŋırdegı därı-därmek habtaryna 150 myŋ doza «Sputnik Lait» jetkızıldı. Osy apta soŋyna deiın vaksina kölemı öŋırlerge bölınıp, jetkızıletın bolady. «Sputnik Lait» – revaksinasiia üşın qoldanylatyn bır komponenttı vaksina. Ol N.F.Gamalei atyndaǧy NİSEM Resei tıkelei investisiialar qorymen bırlesıp äzırlengen. Reseidıŋ tıkelei investisiialar qorynyŋ mälımetterı boiynşa preparattyŋ tiımdılıgı 79,4% qūraidy. Atalǧan vaksinanyŋ qauıpsızdıgı bırqatar elderde: BAÄ, Bahrein, Argentina, Resei, Meksika, Serbiia, San-Marino, ­Filippin, Liviia, Paragvai, ­Vengriia, Äzerbaijan jäne Belorussiiada vaksinasiia boiynşa naqty derektermen rastalǧan. «Bügın ekpe alsaŋyz, keleşekte jūqqan aurudyŋ jeŋıl ötuın qamtamasyz etesız. Revaksinasiia tiımdılıgı vaksinasiia äserınen de asyp tüsetını būrynnan däleldengen. Sonymen qatar, revaksinasiia aurudyŋ auyr türlerınen, auruhanaǧa jatqyzudan jäne ölımnen 70%-ǧa deiın qorǧaidy. Keşendı vaksinasiiadan ötken soŋ ǧana bız ölımdı toqtatyp, aurudyŋ aldyn ala alamyz» dedı A.Esmaǧambetova. Qazaqstan aumaǧynda halyqty vaksinasiialau üşın «Biontech», «QazVac», «Sputnik V», «Hayat-Vax», «CoronaVac», «Sinopharm», «Comirnaty Pfizer/BioNTech» siiaqty vaksinalar qoldanylady.

Kün tärtıbınde – Pfizer

Atalǧan brifingte spikerlerge jurnalis­ter tarapynan qoiylǧan sūraqtardyŋ 70 paiyzy «Pfizer» ekpesıne qatysty boldy. Demek, eldıŋ kökeiınde de sol turaly saual köp degen söz. Qazaqstan «Pfizer» ekpesınıŋ 4 mln dozasyn satyp alǧan. Bügınde sonyŋ 3 mln 400 myŋy äkelındı, 600 myŋ dozasy endı jetkızıledı. Qosymşa taǧy 1 mln dozasy alynbaq. Qoldaǧy ekpenıŋ 452 myŋ dozasy bırınşı komponent retınde paidalanyldy jäne şamamen 240 myŋdaiy ekınşı komponent retınde egıldı. Vaksinanyŋ būl türı qoljetımdı adamdardyŋ naqty sanattaryna – 12-17 jas aralyǧyndaǧy jasöspırımder, jüktı jäne bala emızetın äielder, qaita egu maqsatynda 60-tan asqan adamdar jatady. Būlar – eldegı halyqtyŋ 1 millionnan astamy degen söz. Qazır solardyŋ ışınde 12302 jüktı äiel, 191165 jasöspırım jäne 33311 bala emızetın äiel amerikalyq ekpenıŋ ekı dozasyn da aldy.

Köpşılıktıŋ kökeiınde jürgen saual – Pfizer ekpesınıŋ jalpaq elge bırdei qoljetımdı emestıgı, sondyqtan ony aqyly etu mümkındıgı nege qaralmaityny. Būl saualǧa E.Toǧjanov: «Basqa da vaksina türlerı bar ekenın ūmytpau kerek. Aqyly etu turaly mäsele ylǧi köterılıp jür. Pfizer ekpesın aqyly satpau turaly ony öndıruşıler tarapynan şeşım bar. Balalar men jüktı äielderge eguge jaraityn älemde moiyndalǧan jalǧyz ekpe bolǧandyqtan, ony satyp alyp, sol sanattaǧy azamattarǧa eguge şeşım qabyldanǧan. Bıraq ony öndıruşılermen arada kelıssözder jürgızu oŋai bolǧan joq. Sondyqtan äzırge onyŋ tek osy mölşerdegı dozasyna ǧana qol jetkızıldı. Alaida elımızdegı basqa da ekpelerdıŋ tiımdılıgı būl vaksinadan kem emes ekenın eske salamyn» dep jauap berdı. «Pfizer» vaksinasyn ege bastaǧan kezde täulık saiyn 500-300 adam ǧana ekpe qabyldaǧan edı. Kez kelgen vaksina siiaqty basynda bärı älıptıŋ artyn baqty. Keiın qauıpsız ekenıne közderı jetken soŋ vaksinasiia qarqyny öse bastady. Bügınde «Pfizer» vaksinasyn täulıgıne 15-16 myŋ adam saldyrady.

 «QAZVAC»-ty DDŪ qaşan tırkeidı?

Vise-premer Eraly Toǧjanov 40 şaqty memleket «QazVac» vaksinasyn sūratyp jatqanyn aitty. Sonymen qatar DDŪ-nyŋ da otandyq ekpenı moiyndap, tırkeitın künı alys emes körınedı. Qazır atalǧan düniejüzılık ūiym sarapşylarynyŋ talaptary boiynşa jūmystar jürgızılude. «Naqty ölşemder bar. Qazaqstan basynda Ūlttyq retteuşınıŋ bırınşı deŋgeiınde bolǧan. Segız aidyŋ ışınde ekınşı deŋgeige şyqtyq. Endı sony 2022 jyldyŋ aiaǧyna qarai üşınşı deŋgeige jetkızu mındetı qoiylyp otyr. Qazaqstan Ūlttyq retteuşınıŋ üşınşı deŋgeiıne jetken kezde bızdıŋ vaksinany Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymy resmi türde qaraityn bolady. Būl – halyqaralyq standarttar, būl bärıne bırdei qoiylatyn talap» dedı ol.

Alaida memleket mūnymen şektelıp qalǧan joq. Bügınde älemnıŋ 25 elımen qazaqstandyq vaksina tölqūjattaryn özara moiyndau turaly kelısım bar. Būl baǧytta Syrtqy ıster ministrlıkterımen, elşılıktermen naqty ärı däiektı jūmys jürgızılude. Otandyq vaksina 86-dan 90 paiyzǧa deiın tiımdılıgın körsetkendıkten, ony köbı moiyndauda. «Dünie jüzındegı ekpe şyǧarǧan 6 memlekettıŋ qataryna Qazaqstan 5-şı bolyp kırdı. Qazırgı taŋda qyryq şaqty memleket otandyq ekpenı sūrap jatqanynyŋ özı  bızdıŋ vaksinanyŋ tiımdılıgı joǧary deŋgeide ekendıgın körsetedı, – dedı E.Toǧjanov.

Şetelge şyǧatyndarǧa – Sinofarm

Būǧan deiın Bılım jäne ǧylym ministrlıgı «Bolaşaq» baǧdarlamasy boiyn­şa şetelge şyǧatyn studentter DDŪ tırkeuınen ötken «Sinopharm» vaksinasynyŋ ekı dozasyn qabyldaityny turaly kelısımge qol jetkızgenı turaly mälımet şyqty. Eraly Toǧjanovtyŋ aituynşa, endı ony şetelge ketetın barlyq studentterge egu mümkındıgı mäselesı koronavirustyŋ taraluyn boldyrmau jönındegı ­Vedomstvoaralyq komissiiaǧa engızılude. Sondyqtan özge elderge baryp oqityn studentterdıŋ bärıne «Sinopharm» vaksinasynyŋ ekı dozasyn qabyldauǧa rūqsat berıledı. Osy aptada beisenbı künı Vedomstvoaralyq komissiianyŋ otyrysynda osy baǧytta tiıstı şeşım qabyldanady.

Älemde karantin merzımı qysqaruda

Resei elı karantindı 7 künge deiın qysqartatyndaryn mälımdedı. ­Qazaqstanda mūndai mäsele qarastyryla ma? QR DSM sanitarlyq-epidemiologiialyq baqylau komitetınıŋ töraǧasy ­Aijan Esmaǧambetovanyŋ aituynşa, halyqaralyq täjıribenı zerttegende şynynda da, älemde qazır karantin merzımı qysqaryp kele jatqany baiqalady. Al Qazaqstanda bas memlekettık därıgerdıŋ qauly jobasyna nauqaspen bailanysta bolǧan jäne simptomsyz adamdar 10 künge deiın karantinde bolady dep engızu mäselesı qarastyryluda. Jetınşı täulıkte testıleu ötkızıp, terıs nätije bolǧan jaǧdaida 7 künnen keiın karantindı aiaqtap, jūmysqa şyǧu qūqyǧy berıledı. «Eger testıleu qandai da bır sebeptermen ötkızılmese, tıptı testıleu jasaǧysy kelmeitın azamattar karantinnıŋ aiaqtaluyn kütedı. Olar üşın karantin 10 kün boiy saqtalady, iaǧni on künnen keiın PTR-test tapsyrmai, karantindı aiaqtap, jūmysqa şyǧa alady» dedı komitet töraǧasy. Qazırgı uaqytta nauqastar üşın karantin merzımı 14 künge sozylady.

Elordada qandai ekpeler salynady?

Nūr-Sūltan qalasy boiynşa 36 emhanada «Sputnik lait», «Sputnik V», «QazVac», «Sinopharm», «Pfizer» vaksinasyn aluǧa bolady. Revaksinasiiaǧa osy vaksinalardyŋ ışınde «Sputnik V» ekpesınen basqasyn elorda  emhanalary men «Abu Dabi Plaza», «Keruen», «Aziia Park», «Han-şatyr», «Evraziia» sauda ortalyqtarynda saldyra alasyz. Qaitalap ekpe salu kezınde «Sputnik V» vaksinasyn alǧandar üşın «QazVac» nemese «Sinofarm» ūsynylady. Al «QazVac», «Sinofarm» vaksinasyn alǧandar üşın «Sputnik Lait» salynady. QR bas memlekettık sanitarlyq därıgerınıŋ 2021 jylǧy 15 qaraşadaǧy №49 qaulysyna säikes «Sputnik V» alǧan adam 9 aidan keiın, al «QazVac», «Sinofarm» alǧan adam 6 aidan keiın revaksinasiiadan ötuı qajet.  Pfizer ekpesı 12-17 jas aralyǧyndaǧy balalarǧa, jüktı, bala emızetın analarǧa alǧaşqy ret jäne revaksinasiia retınde medisina qyzmetkerlerı men 60 jastan asqandarǧa salynady. Pfizer ekpesın salǧysy kelgenderge ony aqyly türde bolsa da egu mäselesı Densaulyq saqtau ministrlıgınde älı qaras­tyrylmaǧan.