Elımızde 1 şıldeden bastap mındettı medisinalyq saqtandyru jüiesı engızılgenı belgılı. Osyǧan bailanysty jūmys beruşı är azamatqa qarjy audaruǧa mındettı bolyp otyr. Al jūmys ıstemeitın ärı äleumettık az qamtylǧan azamattar aqşa beruge mındettı me? Osy jäne özge de sūraqtarǧa Astana qalasy JİTS-tyŋ aldyn alu jäne oǧan qarsy küres ortalyǧynyŋ bas därıgerı Säbit Abdraimov jauap berdı.
– Säbit Bekmaǧanbetūly, jaŋa medisinalyq saqtandyru jüiesın engızu älı de bolsa köptegen sūraqtardy tuyndatyp otyrǧany jasyryn emes. Osy salanyŋ mamany retınde jaŋa jüienıŋ artyqşylyǧy qandai jäne qalai jūmys ısteitının aityp berıŋızşı…
– Mındettı medisinalyq saqtandyru jüiesınıŋ (MÄMS) basty ūstanymy memlekettıŋ, jūmys beruşınıŋ jäne azamattyŋ densaulyq saqtaudy qarjylandyruǧa ortaq qatysuy bolyp tabylady. Būl – öte maŋyzdy jäne şeşuşı ūstanym, tabysy jäne jarnalyq audarym mölşerıne qaramastan, barlyq saqtandyrylǧandarǧa teŋ, bıryŋǧai medisinalyq paketke qoljetımdı mümkındık beredı. MÄMS engızudıŋ artyqşylyǧy memlekettık jäne jeke klinikalar arasyndaǧy bäseke arqasynda medisinalyq qyzmet sapasynyŋ artu mümkındıgı. Tūrǧyndar arasynda joǧary sapaly medisinalyq kömek körsetu jäne bılıktı mamandar ülken sūranysqa ie bolady, tiısınşe ärbır emhana nemese jekemenşık klinika sapaly jäne tiımdı kömek körsetuge müddelı bolady. Medisinalyq saqtandyru qory medisinalyq ūiymdardy qataŋ ırıktep, tek sapaly medisinalyq qyzmetterın körsetken auruhanalar men emhanalarǧa aqşa töleidı. Nätijesınde, bız densaulyq saqtau jüiesınıŋ qarjylyq tūraqtylyǧyn jäne qoljetımdı, keŋ pakettı medisinalyq qyzmet alamyz.
– Osy jyldyŋ 1 şıldesınen bastap jūmys beruşıler jarnalardy audaruy tiıs, jarnalardyŋ mölşerı qandai, audarym räsımı qandai bolady?
– Qazaqstanda basqa eldermen salystyrǧanda medisinalyq saqtandyru boiynşa jarna mölşerı şarttary beiımdelgen, tiımdı ekenın atap ötkım keledı. Mäselen, keibır elderde jarna kölemı 12 paiyzǧa deiın joǧary bolyp tabylady. Saqtandyru tölemderı mölşerı qymbat emes, eger qyzmetter toptamasyna – emhanalar qyzmetı, ol därıgerdıŋ qabyldauynan bastap, ärtürlı zertteulerge deiın stasionarlyq emdeu, därı-därmekpen qamtamasyz etu, sondai-aq, saqtandyru paketıne öte qymbat operasiialar kıretının eskeru kerek. 2017 jylǧy 1 şıldeden bastap bırınşı bolyp jūmys beruşıler saqtandyru jarnalaryn tölei bastaidy, ol qyzmetkerlerdıŋ ailyq jalaqysynyŋ 1 paiyz mölşerınen bastap, 2022 jylǧa deiın 3%-ǧa deiın bırte-bırte ūlǧaiady. Aǧymdaǧy jyldyŋ 1 şıldesınen bastap, özın-özı jūmyspen qamtyǧan azamattar, ol jeke käsıpkerler jäne azamattyq-qūqyqtyq şart boiynşa jūmys ısteitın azamattar, jylyna 2 eŋ tömengı jalaqynyŋ 5 paiyzyn töleidı jäne ärı qarai köterılmeitın bolady. Al äleumettık qorǧalmaǧan tūrǧyndar üşın 2018 jyldan bastap memleket jarnalar tölei bastaidy. Sondai-aq, 2019 jyldyŋ 1 qaŋtarynan qyzmetkerler özderı ailyq jalaqysynyŋ 1%-yn tölei bastaidy.
– Ärtürlı būqaralyq aqparat qūraldarynda, medisinalyq saqtandyru turaly jariialanatyn maqalalar men sūhbattarda, eger adam medisinalyq kömekke jügınbese aqşany qaitaru turaly pıkırler men sūraqtar jiı kezdesedı. Būl MÄMS qarastyrylǧan ba?
– Halyqtyŋ bılgenı jön, būl jarnalar jinaqtalmaidy, medisinalyq mekemelerdıŋ qyzmetın töleuge audarylady. Bır jyl ışınde azamattar medisinalyq kömekke jügınbese de, tölengen audarylymdar qaitarylmaidy. Būl äleumettık saqtandyru jüiesınıŋ negızgı prinsipterıne – barlyq jüiege qatysuşylardyŋ teŋdıgı men yntymaqtastyǧyna qaişy keledı. Tölengen qarajat, medisinalyq kömekke auyryp jügıngen saqtandyrylǧan azamattardyŋ qyzmetıne jūmsalady.
– Eger adam saqtandyrylǧan bolsa, ol medisinalyq kömek alu qūqyǧyna ie, al eger saqtandyrylmaǧan bolsa şe? Jūmyssyz azamattar qandai kömek türın ala alady?
– Azamatqa jarnalar audarylymy jasalsa, ol avtomatty türde saqtandyrylǧan bolyp sanalady. Saqtandyru jarnalarynyŋ boluy MÄMS şeŋberı aiasynda barlyq medisinalyq qyzmet paketı, sonyŋ ışınde qymbat qyzmetterı de qoljetımdı bolady. Jūmyssyzdar nemese ekonomikalyq tūrǧyda belsendı emes tūrǧyndar saqtandyrylmaǧan boluy mümkın. Ekonomikalyq tūrǧyda belsendı emes 14 sanattaǧy azamattar üşın 2018 jyldan bastap memleket jarnalar tölei bastaidy. Būl sanattaǧy azamattar saqtandyrylǧan tūlǧalarmen teŋ MÄMS qyzmetter toptamasyna qol jetkıze alady. Osy rette jūmyssyz retınde tırkelgen tūlǧalardyŋ joǧaryda aitqan 14 sanattyŋ qataryna enetının atap ötkım keledı. Sondyqtan jūmysy joq azamattarǧa jūmyspen qamtu ortalyqtaryna jügınu qajet, olarǧa jūmysqa ornalasu taŋdauy berıledı nemese jūmyssyz retınde tırkeuge alady. Toqsan auyz sözdıŋ tobyqtai tüiını, mındettı medisinalyq saqtandyru jüiesınıŋ artyqşylyǧy köp. Ony qarapaiym halyq aldaǧy uaqytta sezınetın bolady.
Serık JOLDASBAI
