«Sergek» senımdı aqtai ma?

Astana qalasy mäsliha­tynyŋ biudjet, ekonomika, önerkäsıp jäne käsıpkerlık mäselelerı jönındegı tūraqty komis­siiasy otyrysynda qala tırşılıgınıŋ barlyq salalaryna innovasiialar men jaŋa tehnologiia­lardy engızu mäselesı talqylandy. Tiıstı baian­damalardy tyŋdaǧan soŋ deputattar taqyrypqa säikes maŋyzdy mäselelerdı köterdı.

BALALAR QAUIPSIZDIGI BÄRINEN MAŊYZDY

Keiıngı kezde balalarǧa qatysty oryn alǧan qaiǧyly jaǧdailardy eske alǧan deputat Qaraqat Abden oquşylar qauıpsızdıgı baǧytynda qandai şaralar qolǧa alynǧanyn sū­rap, İnvestisiialar jäne kä­sıp­kerlıktı damytu basqarmasynyŋ basşysy Älışer Äbdıqadyrovqa ūsynys aitty.
«Jaqynda qūdyqqa qūlap ketken ūl balany üş kün boiy ızdedık. Būl oqiǧany aldyn alu­ǧa bolar edı. Är balanyŋ qaida jürgenın bılu üşın, onyŋ jürıp-­tūrǧanyn baqylauda ūstau üşın, joǧalǧan jaǧdaida tez tabu üşın chip engızu josparlanyp otyrǧan joq pa? Kezınde mūndai jūmysty Balalardyŋ qūqyqtaryn qorǧau jönındegı komitet josparlaǧan edı. Astanada nege būl ıstı qolǧa almasqa? Balalar qauıpsızdıgı bärınen maŋyzdy. Qalada būǧan basymdyq beru kerek. Qazır innovasiialar men jaŋa tehnologiialardy engızu ısınde maqtanatyn körsetkışter bar. Būl jūmyspen ainalysyp otyrǧan basqarma barlyq resurstaryn qossa, maqsatymyz­ǧa jetemız dep oilaimyn» dedı Q.Abden.
Öz kezegınde Ä.Äbdıqadyrov: «GPS-treker degen qūral bar. Keibır ata-analar ony balalaryna satyp alyp jatyr. Qūraldy kışkentai riukzakqa, saǧatqa nemese brelokqa, basqa da osy siiaqty zattarǧa ornatuǧa bolady. Mūny jappai qoldanysqa engızu üşın adamnyŋ jeke mälımetterın paidalanuǧa rūqsat alu sekıldı şeşetın mäseleler bar. Bız ony zertteimız» dedı basqarma basşysy.
GPS-treker turaly deputat Miras Şekenovtıŋ habary bar eken. Onyŋ aituynşa, qūral qymbat emes, 500-600 teŋge şamasynda tūrady. Kez kelgen ata-ana ony satyp ala alady. Alaida mäsele tarifke tırelıp tūr. Mūny qoldanuda dūrys tarif tüzılmegen. «Ata-analar ai saiyn 1500-2500 myŋ teŋge arasynda internet üşın töleuge mäjbür bolady. Al otbasynda ekı-üş bala bolsa, şyǧyn 5-7 myŋ teŋgenıŋ üstıne şyǧyp ketedı. Būl otbasy biudjetıne salmaq tüsıredı. Bıraq bärıbır halyqqa osyndai qūraldyŋ bary turaly aqparatty jetkızu kerek» degen deputat jalpy sifr­landyru baǧytyndaǧy jaŋalyqtardy nasihattaudyŋ, halyq arasynda tüsındıru jūmystaryn jürgızudıŋ maŋyzyna toqtaldy.
«Bes balanyŋ ömırın jalmaǧan örtten keiın öz okrugymdy aralap şyqtym. Tūrǧyndardyŋ köpşılıgı örttıŋ aldyn alatyn datchikter turaly mülde beihabar eken. Būl datchikter 1000-2000 teŋge tūrady. Tüsındıru jūmystaryn jürgızu kerek-aq» dedı M.Şekenov.

«ÜRKERGE» BEINEKAMERALAR KEREK

Otyrysta «Sergek» beinebaqylau jüiesı turaly bıraz äŋgıme qozǧaldy. Mäslihatta būl jüie tanystyrylǧanda ol joldaǧy tärtıptı baqylau üşın ǧana emes, qala halqynyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu üşın engızıletını aityldy. Osy oraida M.Şekenov bır mäselenıŋ şetın şyǧardy. «Ürker» tūrǧyn alabynda 20 myŋnan astam adam tūrady. Beinekameralardy qalanyŋ ortalyǧynda ǧana emes, şetkı aimaqtarda da ornatu kerek. Qala şetınde tūratyn halyqtyŋ ortalyqta tūratyndardan eş aiyrmaşylyǧy joq. Bärı – bır halyq. «Ürkerde» beinekameralar qaşan ornatylady?» dedı ol.
Būl saualǧa Esıl audany äkı­mınıŋ orynbasary Ruslanbek Qaibaqov jauap berdı. Onyŋ aituynşa, audan äkımdıgı «Astana Innovations» kompaniiasymen bırge osy mäselenı qaraǧan. Nätijesınde «Ürkerde» beinekameralardy ornatu üşın biıktıgı 20 metrden kem emes bazalyq stansa nemese jetı qabatty ǧimarat boluy kerek. Tūrǧyn üi alaptarynyŋ bärın qamtu üşın osyndai talap bar. Alaida ondaǧy ǧimarattar būl talapqa säikes kelmeidı. «Tehnikalyq mümkındık bolmai tūr. Köktemde joǧarǧy voltty tıreudı eldı mekenge köşıremız. Sonda mäsele de, bälkım, şeşıledı» dedı R.Qaibaqov.
«Astana Innovations» AQ bas­qarma töraǧasy Oljas Sartaevtyŋ mälımdeuınşe, qala «Sergek» beinebaqylau jüiesımen 80 paiyzǧa qamtylǧan. Aldaǧy 3-4 aida 100 paiyz qamtu josparlanyp otyr. Būl jüie qalalyq biudjetke 2 mlrd 400 mln teŋge kırıs tüsırdı.
Jol erejelerı būzyluynyŋ 90 paiyzy beinekameralar arqyly anyqtalady. Qazırgı kezde «Sergekke» mektepter men auruhanalar da qosyldy. Atal­ǧan nysandardan aqparat Işkı ıster departamentınıŋ jedel basqaru ortalyǧyna tüsıp otyrady. Osyǧan bailanysty deputattar Zäure Jüsıpova men Mūhtar Töleutaev sonyŋ tiımdılıgın sūrady.
«Qaladaǧy qauıpsızdıkke Işkı ıster departamentı jauap beredı. Bılım jäne densaulyq saqtau nysandarynda ne bolyp jatqanyn būl organ körıp otyrsa, qauıpsızdık te artady» dep jauap berdı O.Sartaev.
Onyŋ aituynşa, sifrly tehnologiia arqyly adamdardyŋ äleumettık statusyn da anyq­tau­ǧa bolady. Deputat Zūlpyqar Ǧaiypovtyŋ mūny anyqtau mehanizmı turaly sūraǧyna: «Tiıstı mälımetter bazasy arqyly mūny bıluge bolady. Mäselen, adam salyqtardy tölemese, onda resmi türde jūmyssyz ekenı bılınedı. Elektrondy türde berıletın habarlandyrular adamnyŋ asabalyq, gitara kurstary sekıldı belgılı qyzmettermen ainaly­satynyn, iaǧni kırısı baryn körsetedı» dep jauap berdı.
Otyrysta Astanada sifrlandyru qai baǧyttarda jürgızılıp jatqany, onyŋ nätijelerı baian­daldy. Būl bes baǧytta jürıp jatyr. Atap aitqanda, densau­lyq saqtau, bılım, tūrǧyn üi-­kommunaldyq şaruaşylyq, qauıpsızdık jäne qoǧamdyq kölık salalarynda jüzege asyrylyp otyr. Sonyŋ arqasynda joldaǧy tärtıp tüzeldı. Jol-kölık oqiǧalary 20 paiyzǧa qysqardy.
Densaulyq saqtau nysandarynyŋ barlyǧy medisinalyq aqparattyq tehnologiialarymen qamtylǧan. Bükıl mektep te keŋ jolaqty internetke qosyldy.