19 şılde künı elımızdegı bırqatar ūialy bailanys operatorlary (Kcell, Activ) Nūr-Sūltan tūrǧyndaryna qauıpsızdık sertifikatyn ornatu jönınde habarlama joldady. Ornatpaǧan jaǧdaida ǧalamtorǧa qoljetımdılık şekteletını aitylǧan. Operatorlardyŋ uäjıne süiensek, älgı sertifikat soŋǧy kezderı jiılep ketken jeke adamdardyŋ mälımetterı men bank şottarynan aqşasynyŋ joǧaluyna tosqauyl qoiu maqsatynda ornatylmaq. Qoş delık.
Keibır äleumettık jelılerdı qoldanuşylar qauıpsızdık sertifikaty böten adamdarǧa jelıdegı belsendılıktı, sonyŋ ışınde elektrondyq poştany, ärtürlı qosymşalardy, qauıpsız veb-saittardy qadaǧalap otyruǧa mümkındık beretının jazdy. Alaida är adamnyŋ jeke basynyŋ mälımetterın baqylauǧa jol aşyp beretın sertifikattyŋ ne qajetı bar? «Baqsaq baqa eken» demekşı, mūndai norma «Bailanys turaly» zaŋǧa 2015 jyly engızılgen eken. Endeşe, nelıkten arada 4 jyl ötkende ony ornatu turaly äŋgıme aitylyp otyr?
Sonymen, sertifikatty ornatu mındettı me? Sifrlyq damu, qorǧanys jäne aeroǧaryş önerkäsıbı ministrınıŋ orynbasary Abylaihan Ospanov būl saualǧa: «Mındettı emes. Sız ony ornatpasaŋyz da ǧalamtor ısteidı. Bıraq mūndai habarlama kelse, özıme jäne balalaryma mındettı türde ornatamyn. Mysaly, balaŋyz belgısız bır saitqa kırıp, tüsınıksız bannerge basyp qalsa, ärı qarai kıre almaidy. Jeke mälımetterıŋız eşqaida joǧalmaidy» dep jauap qaiyrdy.
Sarapşylardyŋ oi-pıkırı būdan bölek. Belgılı käsıpker Marǧūlan Seisembai ǧalamtordy şekteu jönındegı kez kelgen bastama erkındıktı tūnşyqtyrady dep sanaidy. «Eger sız būl sertifikatty smartfonǧa ornatsaŋyz, qūzyrly organdar ne ıstei alady: 1. Sertifikat arqyly memleket sızdıŋ qūpiia sözderıŋızge, loginderge, äleumettık jelılerdegı betterge jäne basqa adamdarmen hat almasuǧa, tıptı telegram siiaqty messendjerlerge jäne t. b. qol jetkıze alady. 2. Sız VPN paidalana almaisyz. 3. Memleket belgılı adamdardyŋ äleumettık jelıdegı betterıne kıruın şektei alady. Iаǧni jelıde tek bilıkke jaqyn blogerler ǧana qalady. 4. Memleket kez kelgen adamnyŋ kez kelgen resursqa qol jetkızuın şektei alady. 5. Memleket kez kelgen şeteldık resurstarǧa qoljetımdılıktı şektei alady. Qysqaşa aitsaq, bızdı ünemı baqylap otyruǧa mümkındık tuady» deidı ol. Al Qazaqstannyŋ ǧalamtor qauymdastyǧynyŋ prezidentı Şavqat Sabirov jahantor qyzmetın ūsynatyn kompaniialar är adamnyŋ mälımetterın paidalanǧany üşın özıne jauapkerşılık aluy tiıs dep esepteidı. Onyŋ aituynşa, būl qadam – bükıl el üşın ülken qauıp. «Aram niettıler ıs jüzınde barlyq ǧalamtor qoldanuşylardyŋ mälımetterın (jekedegı hattary, bank qūpiialary jäne t. b.) qolyna tüsıredı» deidı Ş.Sabirov.
