A.L.Chijevskii atyndaǧy Biofizika jäne adam ömırınıŋ qauıpsızdıgı akademiiasynyŋ korrespondent-müşesı, filosofiia doktory (Phd) Vera Lukianes Selinograd qalasyndaǧy №1 emhanada 20 jyldan astam uaqyt qyzmet etıp, odan keiın Astana qalalyq mäslihatynyŋ deputaty retınde de elorda medisinasynyŋ damuyna öz ülesın qosqan därıger. Ol alǧaşqylardyŋ bırı bolyp dästürlı jäne halyq medisinasy ortalyǧyn aşyp, jiyrma bes jyldan berı osy mekemenıŋ bas därıgerı mındetın atqaryp keledı.
– «Adam balasy şamasyna qarai baqyt ızdeidı» dep Şäkärım aqyn beker aitqan joq. Bız nauqastardyŋ jany men tänın qatar emdeimız. «Bilip jaratuşy – täŋiri, ölimnen soŋ bir türli tirşilik bar. Eki ömirge de kerektisi – ūjdan. Ūjdan degenimiz – nysap, ädilet, meiirim. Osy qasiet joǧalǧan kezde adamnyŋ janyna jara tüsedı, ol tändı deŋdep, dertke ainalady, – dedı därıger qazaqtyŋ oişyly Şäkärımnıŋ şyǧarmalaryn jatqa bıletının bıldırıp.
Ärine, taŋ qaldyrdy. Jetpısten assa da eludı eŋserıp qalǧan bızderden jas körınetın Vera Grigorevnanyŋ emdeu täsılı de erekşe. «Bärı de täjıribemen keledı. Nauqastardyŋ dertıne şipa ızdei jürıp, özdıgımnen köp ızdenuge tura keldı. Qazırgı zamanǧy medisinanyŋ mümkındıkterın eskere otyryp, şyǧystyŋ, iaǧni, qytai, korei jäne tibet medisinasyn zerttedım. 90-jyldardan bastap gomeopatiia, refleksodiagnostika, refleksoterapiiaǧa qatysty türlı kurstarǧa qatysyp, dästürlı dınderdıŋ tarihyna da üŋıldım. Osynşama jyl adam densaulyǧynyŋ saqşysy bola jürıp, bır anyqqa tolyq közım jettı. Ol – adamnyŋ barlyq dertı künälarymyzdyŋ kesırınen keletındıgı. Bızge deiın älemnıŋ barlyq ǧūlamalary taratyp bergen ūly oi sanamyzǧa jetkenge deiın köptegen uaqyt kerek boldy. Nätijesınde müddeles därıgerler jinalyp, adam emdeude dästürlı jäne halyq medisinasy täsılderın qatar qarastyratyn bıregei ortalyq aştyq. Adamnyŋ jany auyrsa, tänın emdep jaza almaisyz. Onyŋ da jauabyn qasiettı kıtaptardan ızdeuge tura keldı. Osyǧan deiıngı zamandarda dın ökılderı emşılık qyzmettı de qatar atqarǧan. Bylaişa aitqanda, jan tänımızge jan bıtırse, ruh küş beredı. Ruh biık boluy üşın aldymen qūdaidyŋ zaŋymen ömır sürıp, köp dūǧa etken jön.
Şäkärım: «Jan degen ne,
Mülde öle me,
Semip o da söne me?
Joǧary örlep,
Dene jön dep,
Janyŋmyn dep kele me? – dep tolǧaidy emes pe?!
Vera Lukianes aqynnyŋ öleŋ joldaryn taǧy qaitalap aitty. «Qazırgı künde adamnyŋ közge körınbeitın aurasynyŋ da suretın tüsıretın qūral oilap tabyldy. Ondai qūraldar bızdıŋ ortalyqta bar. Köbıne nauqastardyŋ tılegı boiynşa nemese olardyŋ keselınıŋ sebepterıne köz jetkızu üşın ädeiı taǧaiyndaimyz» deidı därıger.
Sözdıŋ retınde aita keteiın, plazmografiia jäne aurografiia ädısterınıŋ keremetın köruge mümkın boldy. Vera Grigorevna adamnyŋ tūla boiynyŋ aurasynyŋ suretı men sausaǧynyŋ ūşyndaǧy közge körınbes ūşqyndardan da onyŋ densaulyǧynyŋ qanşalyqty deŋgeide ekenın anyqtauǧa bolatynyn aitty.
Şipager-pälsapaşynyŋ kez kelgen keselge közqarasy basqaşa. Jaratqan bızge aurudy tazaru üşın, astamşylyqtarymyz üşın jıberedı. Iаǧni, ruhani jaŋaryp, täubaǧa keltırıp, jaratqannyŋ zaŋdylyqtaryna boiūsynu üşın de auru sebepker bolyp jatady» deidı. Mümkın. Täjıribelı därıgermen kelıspeske bolmas.
«Keldi, ketti,
Toldy, soldy,
Özgelendi būl älem.
Tudy, öldi,
Jandy, söndi,
Örşip öndi qaitadan».
Taǧy da Şäkärımnıŋ anyǧy. Rasynda da, adam balasynyŋ bar ömırı aqynnyŋ osy öleŋ jolyna syiyp ketkenı me?
Mümkın, bar ǧūmyryn adam ömırınıŋ maǧynasy men mazmūnyna arnaǧan, kısı emdep talai keselden aiyqtyrǧan Vera Lukianes jaratylys qūpiiasyn bärımızden būryn bılgen bolar. Anyǧyn aitqanda, aqynnyŋ «Üş anyǧyn» tübıne jetıp tüsıngen bolar…
Aigül MŪHAMEDİIаRQYZY
