Şetkı aimaqtar şet qalmaidy

Elbasy Nūrsūltan ­Na­­zar­baevtyŋ «Bes äleu­mettık bastama» atty Ündeuındegı tapsyrmasyna säikes qūrylysy biyl bastalǧan «Saryarqa» magistraldı gaz qūbyry 2,7 million adamdy gazben qamtyp, şaǧyn jäne orta biznestıŋ jaŋa öndırısterın aşuǧa mümkındık beredı. Sonymen qatar, ekologiiany jaqsartyp, Nūr-Sūltan qalasynyŋ özınde ziiandy qaldyqtardyŋ auaǧa taraluyn alty esege nemese jylyna 35 myŋ tonnaǧa azaitady.

GAZDYŊ İGILIGIN ALDYMEN KIM KÖREDI?

Osy jyldyŋ 1 qaŋtaryna qarai memleketımızdı gazdandyru körsetkışı 49,68 paiyzdy qūraǧan. Biyl mūny 50,5 paiyzǧa deiın jetkızu josparlanyp otyr. Energetika ministrlıgınıŋ boljamynşa, «Saryarqa» magistraldı gaz qūbyry jobasyn jüzege asyru barysynda kelesı jyly Qaraǧandy, Aqmola oblystary men Nūr-Sūltan qalasynda 142 myŋ adam gazben qamtylady.
Elordany gazdandyru jobasy üş kezeŋge bölıngen. Gaz taratu jelısınıŋ jalpy ūzyndyǧy 957 şaqyrymdy qūraidy. Qūny – 50,8 mlrd teŋge. Bırınşı kezeŋ 9 ıske qosu keşenın qamtidy. Osynyŋ ışındegı 1 jäne 2-ıske qosu keşenderınıŋ jobalyq-smetalyq qūjattamasy maqūldandy. Al qalǧan keşender boiynşa qūjattamanyŋ qorytyndysy osy mamyr aiynda daiyn boluy tiıs.
Bırınşı kezeŋde gaz JEO-1, «Oŋtüstık-şyǧys» jäne «Jeleznodorojnyi» tūrǧyn alaptaryna tartylady. Būl jūmysqa biyl 3,0 mlrd bölındı. Osy qarjy 13,8 şaqyrymdy qūraityn gaz taratu jelılerınıŋ qūrylysyna jūmsalady. Alǧaşqy kezeŋ jūmystarynyŋ jalpy qūny – 26,8 mlrd teŋge. Tiıstı jūmystar 2023 jyly aiaqtalyp, atalǧan tūrǧyn alaptarǧa gaz keluı kerek. Sol kezde ziiandy qaldyqtardyŋ auaǧa taraluy 30 paiyzǧa azaimaq. Bırınşı kezeŋnıŋ gaz taratu jelılerınıŋ jalpy ūzyndyǧy – 486,47 şaqyrym.
Ekınşı jäne üşınşı kezeŋderde kögıldır otyn «Şūbar», «Öndırıs», «Agrogorodok», «Prigorodnyi», «Michurino», «İnternasionalnyi», «Küigenjar», «Telman», «Promyşlennyi», «Family Village», «Garden Village» tūrǧyn alaptaryna tartylady. Būl kezeŋderdıŋ jūmystary 2024-2030 jyldary jüruı tiıs.
Nūr-Sūltan qalasynyŋ 2019-2023 jyldarǧa arnalǧan yqşamdy qūrylysy jönındegı keşendı jos­paryna säikes elordany gazdandyruǧa 5 jyldyq merzımge 31,5 mlrd teŋge (respublikalyq biudjetten – 13 mlrd, jergılıktı biudjetten – 18,5 mlrd teŋge) qarastyrylǧan.

NÖSER SULARY KÄRIZI KÖBEIEDI

Atalmyş josparǧa sai elordada nöser sulary kärızderın köbeitu josparlanyp otyr. Qazırgı kezde qaladaǧy būl jüie 14 tazalaǧyş qūrylǧysy men 3 su jinaǧyş toǧannan, 380 şaqyrymǧa juyq magistraldı kollektordan tūrady. Būl qūrylǧylar 12,9 myŋ gektar aumaqtan su aǧyzady.
Ötken jyly elordada taǧy bır tazalaǧyş qūrylǧysynyŋ qūrylysy qolǧa alynyp, jetı sorǧy stansasy kürdelı jöndeuden ötkızıldı. Sonymen qatar ūzyndyǧy 1,2 şaqyrymdy qūraityn kollektor salynyp, üş tazalaǧyş keşenınıŋ qūrylysy jalǧasty, ekı osyndai keşen salyna bastady.
Al biyl jetı tazalaǧyş keşen men ekı kollektordyŋ qūrylysy jalǧasady. Būǧan qosa, osy jyly qala aumaǧyn su basudan qorǧaityn ekı joba jüzege asyryla bastaidy. Onyŋ alǧaşqysy – «Jas­tar» şaǧyn audany auma­ǧyndaǧy I-5 nöser sulary kärızınıŋ tazalaǧyş qūrylǧysy. Mūnyŋ qū­rylysy Aqbūlaq özenıne tazartylmaǧan sulardyŋ qūiyluyn toqtatyp, aumaqtyŋ ekologiialyq jaǧdaiyna oŋ äserın tigızedı. Sonymen qatar A.İmanov, Ş.İmanbaeva, J.Täşenov köşelerın su basudan qorǧaidy.
Al «Aqbūlaq» şaǧyn audany maŋaiyndaǧy I-4 nöser sulary kärızınıŋ tazalaǧyş qūrylǧysy qaita qūrylyp, Dauylpaz köşesınen bastap magistraldı kollektordyŋ qūrylysy bastalady. Būl jūmystar B.Momyşūly daŋǧylyn, naqtyraq ait­qanda Oquşylar saraiy aumaǧyn su basuyn aldyn alady.
Nöser sulary kärızınıŋ jaŋa tazalaǧyş qūrylǧylary salynyp, bary kürdelı jöndeuden ötkızılgen soŋ, qaladaǧy su jinau aumaǧy bes jyl ışınde 13 myŋ gektardan 23 myŋ gektarǧa ūlǧaiady. Jäne «Molodejnyi», «Aqbūlaq» şaǧyn audandary men «Öndırıs» tūrǧyn alaby, Ş.Qūdaiberdıūly köşesı, jartylai «Myŋjyldyq» alleiasy men «Nūrly jol» vokzaly, jaŋa äskeri qalaşyq aumaqtaryn sudan qorǧaidy.

KENTTER ELORDAǦA SAI BOLADY

Jaqynda Nūr-Sūltan qalasynyŋ äkımı Baqyt Sūltanov qala ırgesındegı eldı mekender astana märtebesıne sai bolyp, kentter tūrǧyndary barlyq igılıkterden şet qalmau kerektıgın aitty. Şetkı aimaqtardy 2020 jylǧa deiıngı orta merzımdı perspektivada damytu tūjyrymdamasyn 5 jylǧa arnalǧan elordany örletudıŋ keşendı josparymen säikestendırudı tapsyrdy.
Respublikalyq biudjet­ten şetkı aimaqtardy da­mytuǧa üş jyldyq mer­zımge 7,5 milliard teŋge bölındı. Būl qarjy «Köktal-1» jäne «Köktal-2», «Jeleznodorojnyi», «Öndırıs», «İlinka», «Prigorodnyi», «Ürker» syndy jetı tūrǧyn alaptyŋ äleu­mettık jäne injenerlık infraqūrylymyn damytuǧa baǧyttalady. Atap aitqanda, şetkı aimaqtarda 13 joba jüzege asyrylady. Sonyŋ ışınde ekı mektep, bes dene şynyq­tyru-sauyqtyru keşenı, 100 orynǧa arnalǧan jataqhana, t.b. halyqqa kerek äleumettık nysandar men injenerlık jelıler, joldar salynady.
Biyl «Qazaeronavigasiia» RMK-men bırge biudjet qarjysynan tys jalpy qūny 4,5 mlrd teŋge bolatyn dene şynyqtyru-sauyqtyru keşenın pai­dalanuǧa beru josparlanyp otyr. Taǧy osyndai tört sporttyq nysannyŋ qūrylysyna osy jyly 2,7 mlrd teŋge bölındı. Olardy 2021 jyly tapsyru josparlandy.
Elordanyŋ tört auda­nyna qaraityn eldı me­ken­derde biyl bırqatar jūmystardy atqaru jos­parlanyp otyr. Otyn-­ener­getikalyq keşenı jäne kommunaldyq şarua­şylyq basqarmasynyŋ basşysy Erbol Töleuovtyŋ aituynşa, «İlinka» tūrǧyn alabyndaǧy inje­nerlık infraqūrylym men joldar qūrylysynyŋ 2011-2020 jyldardy qamtityn jobasyna ötken jyly tüzetu engızıldı. Būl joba jüzege asyrylǧanda 10 myŋnan astam adam tiıstı infraqūrylymnyŋ igılıgın köredı. Qazır üşınşı kezeŋ jūmystary bastaldy. Oǧan 2,3 mlrd teŋge bölındı. Sonyŋ ışın­de būl qarjyǧa biyl tūr­ǧyn alapta 11,4 şaqy­rym jol, 4,3 şaqyrym kärız jelılerı, 23 şa­qyrym trotuar salynady.

Barşyn, №11, №20-2 kö­şelerı şekarasyndaǧy jäne N.Tılendiev daŋ­ǧy­lynan oŋtüstıkke qarai tūrǧyndardy sumen, kärız jüiesımen, elektrenergiiasymen qamtu üşın qūrylys jūmystary jalǧasyp jatyr. Biyl ony aiaqtauǧa 218 mln teŋge bölındı.
N.Tılendiev daŋǧyly boiyndaǧy «Jetı jol», «Ūlytau», «Köktal-2», «Aq tılek» tūrǧyn üi keşenderın ortalyqtandyrylǧan jylumen qamtuǧa 1,6 mlrd teŋge qarastyryldy.
«Agrogorodok», «Jeleznodorojnyi», «Öndırıs» tūrǧyn alaptaryn elektr­energiiasy jelılerın jön­deu­ge 5,8 mlrd teŋge bölındı. 2017 jyly bastalǧan jön­deu jūmystary kelesı jyly aiaqtalady.