Nūrsūltan Nazarbaev Şerhan Mūrtazanyŋ qaitys boluyna bailanysty tuǧan-tuystary men jaqyndaryna köŋıl aitu jedelhatyn joldady.
Memleket basşysy Qazaqstannyŋ halyq jazuşysy, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty Şerhan Mūrtazanyŋ qaitys bolǧany turaly habardy zor küizelıspen qabyldady.
«Şerhan Mūrtaza bükıl ǧūmyryn töl ädebietımız ben mädenietımızdıŋ damuyna arnaǧan bırtuar azamat, qazaqtyŋ mūŋyn mūŋdap, joǧyn joqtaǧan nar tūlǧaly qalamger, qarymdy qoǧam qairatkerı boldy. Ūlt ruhaniiatynda özındık qoltaŋbasy bar zaŋǧar jazuşy soŋyna mol mūra, örıstı önege qaldyrdy.
Şerhan Mūrtaza qazaq jurnalisterınıŋ bırneşe buynyn tärbielegen ūlttyq baspasözdıŋ biık bäiteregı edı. Qaşanda ädıldık pen aqiqattyŋ aldaspany bolǧany üşın qara sözdıŋ zergerı, şyndyqtyŋ şyraqşysy atanǧan Şerhan Mūrtazany halqy «Şeraǧaŋ» dep qadır tūtty. Sonau Temırtaudaǧy eŋbek jolymnyŋ tıkelei kuäsı bolǧan ol täuelsız memlekettıŋ ırgesın qalaǧan jyldarda da janymda jürıp, eldı ılgerıletu ısıne zor üles qosty.
Şerhan Mūrtazanyŋ qazaq ruhaniiatyndaǧy orny men jarqyn beinesı eşqaşan ūmytylmaidy dep senemın» delıngen jedelhatta.
İä, keşe ǧana syrǧyp ötken 28 qyrküiekte 86 jasqa tolǧan körnektı qoǧam qairatkerı, Qazaqstannyŋ halyq jazuşysy, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty, qai qyry bolsa da auyz toltyryp aituǧa tūratyn ūlttyŋ aituly tūlǧalardyŋ bıregeiı – Şerhan Mūrtaza dünieden ozdy.
AQİQATTYŊ ALDASPANY EDI
Qazaq jurnalistikasynda «Şerhan Mūrtaza» degen esım asa qūrmetpen aitylady. Öitkenı būl kısı osy salaǧa qanjardai tılıp tüser şyndyq pen özgeşe örnek äkeldı. Keşegı keŋestık däuırdıŋ qyraǧy közderı töbesınen tönıp otyrǧan tūsta da Şerhan aǧamyz basqarǧan respublikalyq gazet-jurnaldar ūlttyŋ sözın söiledı. Täuelsızdık alǧan tūsta elımızdıŋ bas gazetıne aqberen azamattyŋ basşylyqqa keluı ärı-särı küi keşıp otyrǧan halyqtyŋ köŋılın basyp, eldık mäselelerge ündep, ūlt ruhyn asqaqtatty. Sol jyldary basşylyqqa barǧan ūlttyq boiauy az «Qazaqstan» teleradiokompaniiasyn uaqyt yrǧasyna ılesken jaŋa sapaǧa köterdı. Jalpy, Şerhan aǧa basqarǧan ūjymnyŋ aiy oŋynan tuyp, şaruasy ūrşyqtai ainalyp jüre beredı.
Bıregei tūlǧa sanaly ǧūmyrynda qalamgerlık pen qairatkerlıktı qatar ūstady. Suretkerdıŋ qarymdy qalamynan äldeqaşan qazaq ädebietınıŋ asyl qazynasyna qosylǧan oiy qūnarly, sözı şūraily eŋbekter tudy. Bıraz jyldar Parlament Mäjılısınıŋ deputaty bolyp biık mınbeden ūlttyq tūtastyq, tıl, dın, dıl jaiynda şamyrqanyp söilegende tükpırdegı auylda jatqan aǧaiynnyŋ aiyzy qanyp, riza bolatyn. Şerhan aǧamyz elımızdıŋ bas ordasyn Alataudyŋ ırgesındegı äsem qaladan Arqa tösıne köşıru ideiasyn qoldap, özı aldymen Astanaǧa at basyn tıredı. 2002 jyly oǧan «Astana qalasynyŋ qūrmetı azamaty» ataǧy berıldı.
Mıne, tuǧan halqy üşın ölşeusız eŋbek etıp, ūlttyŋ abyroiy men ūiatyna ainalǧan ardaqty azamat erjürek babalary köş tartqan jaqqa bet būrdy. Baqūl bolyŋyz, Şeraǧa!
«Astana aqşamy»
redaksiiasynyŋ ūjymy
TABİǦATYNAN ÜLKEN TŪLǦA
Halqymyzdyŋ asyl perzentı Şerhan Mūrtaza dünieden ozyp, elımız qaiǧydan qara jamyldy. Būl kısı az ǧūmyr keştı dep aita almaimyn. Jaqsy ömır sürdı. Qazaqtyŋ qisaiyp tūrǧan taǧydyryn tüzeuge jan aiamai jūmys ıstedı. Täuelsızdıktıŋ qalyptasuyna köp eŋbek sıŋırdı.
Jalpy, Şerhan – tabiǧatynan ülken tūlǧa. Qai kezde qinalǧan, tyǧyryqqa tırelgen kezde halqynyŋ joǧyn joqtady. Jazuşylyǧy da bır töbe. Körnektı qoǧam qairatkerı Tūrar Rysqūlovtyŋ körgen qiyndyǧy men basynan keşken oqiǧalaryn körkem sözben zerdelegen süiektı eŋbek jazdy. Kezınde Tūrar turaly jazǧandar qatty jazalandy. Sony bılgen men, Şerhanǧa solardyŋ taiaǧy tie me eken dep oilap jürdım. Al būl kısı eşkımnen taisalmai, aituly tūlǧany tırılttı. Sodan keiın qalamgerdıŋ qaisar qalamynan aiauly anasy jaiynda «Ai men Aişa» atalǧan roman tudy. Menıŋ bıluımşe, älemde ana turaly jazǧan kıtap köp. Solardyŋ ışınde üş jazuşynyŋ tuyndysyn bölek köremın. Bırınşısı – Maksim Gorkii, ekınşısı – Şyŋǧys Aitmatov, üşınşısı – Şerhan Mūrtaza. Būl suretkerler jer jüzındegı barlyq ananyŋ jiyntyq beinesın şynaiy somdady.
Bıraz jyldar respublikalyq basylymdarǧa jetekşılık etıp, oǧan maŋdaiynyŋ jūldyzy janǧan jastardy jinady. Egemendıktıŋ eleŋ-alaŋynda «Egemen Qazaqstan» gazetıne bas redaktor bolyp, ülken, kürdelı äleumettık mäselelerdı kün qūrǧatpai köterdı.
Bız ekeumız bylaiǧy tırşılıkte jiı kezdesıp, ömır, tarih, ötken zamandar turaly oi tarqatyp jürdık. Bır kezdeskende bır mäselege jany küiıp, renjıp tūrdy. Sonda men oǧan: – Oǧan nege renjisız, ömır solai. Būl ömır arnasynan qaşan tolyp aǧyp edı, bır kem dünie emes pe?! – degenımde, maǧan oilanyp qarap qaldy. Keiın osy filosofiialyq ūǧymdy şyǧarma arqauyna ainaldyrdy.
Jasynan jetım ösıp, az qiynşylyq körgen joq. O düniede köretın jaqsylyǧy köp bolsyn!
Ömırbek BAIGELDI,
memleket jäne qoǧam qairatkerı
TAQYRYPTY TALAPŞYLDYQPEN TAŊDATATYN
…1990 jylǧy tamyz aiynyŋ soŋǧy künderınıŋ bırı edı. «Egemendı Qazaqstan» (sol kezdegı atauy) gazetınıŋ bas redaktory Şerhan Mūrtazanyŋ kabinetınde otyrmyn. Ekınşı qaitara aşylǧan Torǧai oblysy boiynşa gazettıŋ menşıktı tılşısı qyzmetıne taǧaiyndaǧan būiryǧyna Şeraǧaŋ menıŋ közımşe qol qoiyp, qolymdy qysyp:
– Al, Qaisar myrza, ıske sät! Elıŋe sälem ait, – dedı de, jüzıme tıktelıp odyraia qarap säl ünsız qaldy da, sözın ärı jalǧady:
– Barǧasyn nendei taqyryptan bastaisyŋ?
– Egın oraǧy jürıp jatyr ǧoi… Sodan bastasam…
– Joq! Egın orylar! Ruhani olqylyqtyŋ orny tolmasa naǧyz aqsaityn jerımız – sol! Sız Torǧai oblysy jabylǧanda Jezqazǧanǧa amalsyz köşken teatrdy qaityp oraltu turaly mäsele qozǧaŋyz! Jarai ma?! – dedı tünerıŋkırep.
Maqūldap basymdy izedım: «Jaraidy! Şeraǧa!»
…Sodan keiın de Şeraǧaŋ tapsyrǧan qanşama tyŋ taqyryptardy zerttep jazu mümkındıgıne ie boldym deseŋızşı. M.Dulatovtyŋ jat eldegı mürdesın 57 jyldan soŋ tuǧan jerıne tabystaǧan eren oqiǧa tämamdalysymen Arqalyqtaǧy maǧan ädeiı qoŋyrau şalyp, jürekjardy alǧysyn bıldırıp edı-au!
…Öttı ömırden Şeraǧam! Köŋıl küptı, qaiǧyryp, eleŋdei berem… Būǧan deiın jazu üstelıne otyrǧanymda «Şeraǧam qandai taqyryp ūsynar edı?» degen düdämal sūraq qalam ūşynda tepkılenetın… Tynyş jatpas Şeraǧam jūmaqta da… Öitkenı naǧyz aŋyz bas jornalşy bızderge tek jaqsy jazudyŋ ösietın tastap ketıp edı ǧoi! Şeraǧanyŋ taqyryptary tügesılmeidı. Sebebı olar – är jornalşynyŋ jüregıne auadai qajet taǧylym, taŋdau! Qoş, bas ūstaz!
Qaisar ÄLIM,
Qazaqstannyŋ eŋbek
sıŋırgen qairatkerı
ŞERAǦAŊNYŊ ŞEKPENI
Şeraǧaŋ – qazaq jurnalistikasynyŋ bır däuırınıŋ qabyrǧasyn qalap, şatyryn japqan, qairatkerlıgımen ūltty süiudıŋ ülgısın körsetken tūlǧa. Eŋ bastysy, Şeraǧaŋ adam tärbieledı, maman tärbieledı. Är ölkeden, är aimaqtan qalamynyŋ jelı bar, aitar oiy bar jastardy jinady janyna, şyǧardy olardyŋ bärın. Qazır de Şeraǧaŋ şäkırtterı jetekşı basylymdardy basqaryp otyr.
Ädette, aldyŋǧy qatarda kele jatqan adam eşkımnıŋ aiaǧyn şalmaidy. Şeraǧaŋ da eşkımnıŋ aiaǧyn şalǧan joq. Öitkenı odan eşkım ozǧan emes. Şeraǧaŋ tört tūiaǧy typyrşyp, şabys tılep tūratyn tūlparlardy jalynan sipap, bäigege qosty.
Kezınde Şeraǧa «Qazaq ädebietı» gazetıne bas redaktor bolyp keldı. Sonda aqberen azamattyŋ arǧymaqty özı mınıp qana qoimai, artynan şäkırtterın mıngestırıp, özımen bırge ertıp jüretın ūstazdyq qasietı eşkımde joq ekenıne közımız jettı. Şeraǧaŋnyŋ şekpenınen şyqtymyz dep jürgenderdıŋ bärı de osy sözdı aitary haq. Beinelep aitqanda, Şeraǧaŋ – qazaq jurnalistikasynyŋ ülken mektebı ǧana emes, ordaly oi aitatyn oqu ornyna ainalatyndai eŋbek qaldyrǧan alyp tūlǧa.
Köpen ÄMIRBEK,
Qazaqstannyŋ eŋbek
sıŋırgen qairatkerı
ARYSTAN
…Börıden –
Börılınıŋ bairaǧynan,
Ata jau seskenetın aibarynan!
Jasynnyŋ oty laulap tūruşy edı, –
Şaǧylǧan Künge Altyn aidarynan…
Qoş, Qaraormanymnyŋ Arystany!
(Alaştyŋ qai jauymen alyspady?).
Kelmeske o da ketıp, endı bızge
Zamany Arystannyŋ alystady…
Qoian da, tülkı de endı bi bolady.
Bızdıŋ mi sol ne aitsa ilanady.
…Arystan gürıldeidı tüsımızde,
Ol – bızdı it pen qūsqa qimaǧany.
Köz jasy omyrauda taramdalǧan, –
Äkeŋ de qalǧan östıp, anaŋ qalǧan;
Alaştyŋ arystary ketken kezde,
Osyndai alma-ǧaiyp zaman bolǧan.
Zamany Arystardyŋ alystady,
Jaǧymyz, qol da tūr ma qarysqaly?
Qaraorman qaldy bızde küŋırenıp,
Qaiteiın, joq qoi, bıraq Arystany?!.
Serık AQSŪŊQARŪLY,
aqyn
