Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen öner qairatkerı, Qazaq ūlttyq öner universitetınıŋ professory Aral Begenūly Baisaqalov – Ortalyq muzyka mektebınde jäne P.Chaikovskii atyndaǧy Mäskeu memlekettık konservatoriiasynda käsıbi muzykalyq bılım alǧan alǧaşqy qazaq skripkaşysy.
Onyŋ önerı jarty ǧasyrdan astam uaqyt boiy tek respublika aumaǧynda ǧana emes, şeteldık muzyka älemınde de qūrmetke bölenıp kele jatyr. Qazaq radiosy men televideniesınıŋ «Altyn qorynda» Aral Baisaqalovtyŋ oryndauyndaǧy batys-europalyq jäne qazaq skripka klassikasynyŋ 100-den astam şyǧarmalar jazbasynyŋ qaluy tegınnen-tegın emes. Ötken ǧasyrdyŋ soŋynda «Melodiia» bükılodaqtyq firmasynan 6 gramplastinka şyǧardy.
Respublika kompozitorlary Aral Baisaqalovty qazaq muzyka mädenietınıŋ körkem qūrylysyn jetık tanityn, oryndaityn äuennıŋ stilın öte sezımtaldyqpen aşa bıletın skripkaşy retınde moiyndaidy. Sydyq Mūhamedjanov onyŋ jemıstı şyǧarmaşylyq eŋbegıne alǧys retınde oǧan orkestrde skripkada oinalatyn «Poemasyn» arnaidy (1980 j.).
Arada 34 jyl ötkende qazaqstandyq kompozitor Dmitrii Ostankovich skripka men fortepianoǧa arnalǧan «İldiko» pesasyn (2014 j.) professor Aral Baisaqalovqa arnady.
HH ǧasyrdyŋ soŋǧy şiregınde solist üş ırı şyǧarma jazdy. Būl – S.Mūhamedjanovtyŋ, Q.Qojamiiarovtyŋ skripkaǧa arnalǧan konsertterı, T.Qajyǧalievtıŋ fleitaǧa, skripkaǧa jäne şektı orkestrge arnalǧan konsertı. M.Saǧatovtyŋ ataqty «Küi» pesasy men S.Mūhamedjanovtyŋ «Poemasyn» skripkaşy Qazaqstannyŋ halyq ärtısı M.Serkebaevtyŋ jetekşılıgındegı Qazaq radio jäne televidenie orkestrınıŋ süiemeldeuımen jazdy.
Aral Begenūly Baisaqalov 1947 jyly 14 nauryzda Qostanai qalasynda käsıbi jurnalistıŋ otbasynda düniege kelgen. Äkesı Qostanai, Semei jäne Jambyl oblystyq gazetterınıŋ bas redaktory bolǧan.
1954 jyly ol K.Baiseiıtova atyndaǧy respublikalyq orta arnaiy muzyka mektebıne oquǧa tüstı.
1962 jyly K.Baiseiıtova atyndaǧy respublikalyq orta arnaiy muzyka mektebınde Chaikovskii atyndaǧy Mäskeu konservatoriiasynyŋ professory V.P.Bronin (KSRO halyq ärtısı L.Kogannyŋ assistentı, ataqty skripkaşy D.Oistrahtyŋ oquşysy) şeberlık sabaǧyn ötkızdı. Sol kezde talantty şäkırttıŋ önerıne täntı bolǧan ūstaz ony Mäskeu konservatoriiasy janyndaǧy Ortalyq muzyka mektebıne oquǧa şaqyrady.
1971 jyly Mäskeu konservatoriiasyn «Skripka» kafedrasynyŋ meŋgeruşısı, KSRO halyq ärtısı, professor D.Syganovtyŋ jetekşılıgımen sättı tämamdap şyqqannan keiın, A.Baisaqalov Qazaqstanǧa qaityp oralyp, eŋbek jolyn Jambyl atyndaǧy Qazaq memlekettık filarmoniiasynda solist retınde bastaidy.
Şeber pianist Vladimir Karpovpen jäne qaryndasy Arita Baisaqalovamen bırge E.Brusilovskiidıŋ skripka men fortepianoǧa arnalǧan «Boz aiǧyr», A.Jūbanovtyŋ «Ariia» men Q.Musinnıŋ «Preliudiia», E.Rahmadievtıŋ «Äuen» men «Küz», Ǧ.Jūbanovanyŋ «Poema» jäne Q.Qojamiiarovtyŋ «Chintomur» baletındegı «Besık jyry», taǧy basqa şyǧarmalar jazyldy.
Sondai-aq Qazaq radio jäne televideniesınıŋ M.Serkebaev basqaruyndaǧy kameralyq orkestrmen bırlesken şyǧarmaşylyq jūmystary onyŋ ömırındegı jarqyn sätterdıŋ bırıne ainaldy.
HH ǧasyrdyŋ jetpısınşı jyldarynan bastap Qazaqstannyŋ köptegen qalalaryna otandyq jäne şeteldık kompozitorlardy nasihattap, gastroldık saparmen bardy. Qazaq mädenietınıŋ onkündıgı (1972 j.) jäne Qaz KSR mädeniet künı aiasynda A.Baisaqalov Qytaida, İranda, Özbekstanda, Tatarstanda jäne Reseide konserttık baǧdarlamamen sahnaǧa şyqty. Är jyldary ol tanymal dirijerler F.Mansūrovpen, G.Dugaşevpen, R.Salavatovpen, T.Myŋbaevpen, İ.Ostrovskiimen, M.Serkebaevpen, T.Äbdıraşevpen, B.Mūsaqojaevamen, A.Mūhitdinovpen, E.Nūrtazinmen jäne taǧy basqalarymen bırge öner körsettı.
Aral Begenūly köp jyldar boiy pedagogikalyq qyryn da şyŋdai tüstı. Ol jas önerpazdarǧa skripkada oinaudyŋ täsılderın aldymen Qūrmanǧazy atyndaǧy Qazaq ūlttyq konservatoriiasynda, al keiınnen Qazaq ūlttyq öner universitetınde üiretıp keledı.
1983-1987 jyldar aralyǧynda Aral Baisaqalov Gavana joǧarǧy öner institutyna (Kuba) keŋesşı professor retınde jūmysqa şaqyrylyp, jarty jyldan keiın oqu ornynyŋ skripka kafedrasynyŋ meŋgeruşısı bolyp taǧaiyndaldy.
1994 jyly Damask konservatoriiasynda (Siriia) keŋesşı professor bolyp jūmys ıstedı. Segız jyldan keiın ony qaitadan osy elge şaqyrdy. Bıraq būl joly Aleppo qalasyndaǧy konservatoriiaǧa joǧarǧy bılıktı maman retınde qabyldandy (2002-2005 jj.).
Qazaq ūlttyq öner universitetınıŋ professory A.Baisaqalov talai ret türlı konkurstarǧa qazylyq jasady. Ol ataqty Petr Muntian (Germaniia), A.Mūsaqojaeva (Qazaqstan) jäne E.Grach (Resei) siiaqty muzykanttarmen bırge Halyqaralyq skripkaşylar konkursyna törelık ettı (Astana, 2010 j.).
2017 jyly A.Baisaqalovty «EKSPO-2017» körmesıne orai ötkızılgen VII halyqaralyq skripkaşylyr konkursynyŋ töraǧasy etıp taǧaiyndady.
Aral Begenūlynyŋ ǧylymi-ädıstemelık qyzmetpen de belsendı ainalysatyny taŋǧaldyrady. Onyŋ ekı jūmysy – «S.Prokofevtıŋ skripka konsertı» (2008 j.) oqu ädıstemelıgı men «Q.Musinnıŋ skripka men fortepianoǧa arnalǧan sonatyna ädıstemelık-oryndauşylyq taldauy» maqalasy muzykalyq oqu oryndarynda keŋınen qoldanysqa engızıldı.
Dana JŪMABEKOVA, önertanu doktory,
Qazaq ūlttyq öner universitetınıŋ professory
