Mädeniet

TALASBEKTIŊ BES TOMDYǦY

«Qazaq ensiklopediiasy» baspasynan jazuşy, kinodramaturg, küişı, ädebiet jäne öner zertteuşısı Talasbek Äsemqūlovtyŋ bes tomdyǧy jaryq kördı. 

Segız qyrly, bır syrly azamat­tyŋ jary Zira Nau­ryz­baevanyŋ aituynşa, būl – Talas­bektıŋ artynda qalǧan mūra­­larynyŋ jartysy ǧana. Alda taǧy osyndai kölemdegı eŋbek­­terın şyǧaru josparda bar.

Al oqyrmannyŋ qolyna tiıp jatqan bes tomdyqqa toqtalsaq, bırınşı tomynda jazuşynyŋ qazaqtyŋ küi önerı turaly jazǧan romandary jinaqtalǧan. Sonyŋ ışıne «Taltüs», «Kärı küişı» jäne aiaqtalmaǧan «Tättımbet cerı» şyǧarmalary engızılgen.

Ekınşı tomynan da prozalyq şyǧarmalarmen qatar, kino­romandardy taba alasyz. «Bır­jan sal», «Tūmar padişa», «Qūnanbai» körkem filmderınıŋ ssenariilerımen jäne özge de äŋgıme-povesterdı osy kıtaptan taba alasyzdar.

Orystıldı oqyrmandar osy kinoromandardy üşınşı tomnan oqi alady. Al törtınşı jäne besınşı tomdar arqyly zertteuşı Talasbektı tanisyz. Alǧaşqysynda muzyka jaily, baiyrǧy muzykalyq terminologiia turaly oilaryn oqi alasyz. Sondai-aq, küi önerınıŋ täŋırısı Tättımbet Qazanǧapūly jönınde jan-jaqty mälımet­terge qanyǧasyz. Būǧan qosa, küişı Sügır äule­tımen tanysasyz. Uäli Bekenov, Şämıl Äbıltaev, Jan­ǧali Jüzbai, Seken Tū­rysbek syndy küi önerınıŋ mai­tal­mandarynyŋ, qobyzşy Smatai Ümbetbaevtyŋ önerıne Talasbektıŋ bergen baǧasyn bılesızder. Sonyŋ ışınde jyrşy Berık Jüsıpov pen änşı Maqpal Jünısova turaly jazǧandary da bar. Osy törtınşı tomnan ädebiet­tanuşy Talasbektıŋ ädebiet jönındegı oilary men ūly Abaidan bastap Vasilii Şukşin, Asylbek Yqsan syndy jazuşylardyŋ eŋbekterıne közqarasyn tani tüsesız.

Besınşı tomda mifologiia, tarih, etnografiia turaly zertteuler toptasqan. Mūnda zertteuşı qazaq eposynan tartyp, batyrlyǧymen de, küişılıgımen de aty şyqqan Ketbūqa turaly oilaryn aitady. Şyǧystan batysqa qarai oiysyp, tūtas ǧalamdy qamtidy.

Juyrda Astanada jäne Almatyda bes tomdyqtyŋ resmi türde tanystyrylymy bolady.

Amanǧali QALJANOV

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button