Osy aptadaǧy aituly oqiǧanyŋ bırı – Resei Federasiiasynyŋ Prezidentı Vladimir Putinnıŋ Qazaqstanǧa resmi sapary boldy. Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev būl sapar ekı el arasyndaǧy qarym-qatynasty damytu perspektivasyn aiqyndau tūrǧysynan erekşe mänge ie ekenın qadap aitty. Ekı jaqty kelıssözder barysynda densaulyq saqtau, energetika, auyl şaruaşylyǧy, sport jäne basqa da salalardaǧy serıktestıktı nyǧaituǧa baǧyttalǧan bırqatar maŋyzdy qūjattarǧa qol qoiyldy. Būl uaǧdalastyqtardyŋ tolyqqandy jüzege asyryluy Qazaqstan men Resei azamattarynyŋ tūrmys sapasyn jaqsartuǧa oŋ äserın tigızerı sözsız. Jaǧymdy jaŋalyqtyŋ bırı – reseilık kompaniialar Öskemen, Semei, Kökşetau qalalarynda jylu elektr ortalyqtaryn salady. Tiıstı kelısımge Aqordada ekı eldıŋ Energetika ministrlerı qol qoidy.
Ekıjaqty tauar ainalymy – 27 mlrd dollar
Qasym-Jomart Toqaev Öŋıraralyq yntymaqtastyq forumy 20 jyl ışınde ekı eldıŋ özara tiımdı strategiialyq serıktestıgın nyǧaituǧa zor üles qosyp, özınıŋ maŋyzdylyǧy men tiımdılıgın körsetkenın atap öttı. Onyŋ aituynşa, Qazaqstan men Reseidıŋ sauda-ekonomika, investisiia salalaryndaǧy jäne önerkäsıptık kooperasiiadaǧy yqpaldastyǧy jyldan-jylǧa tūraqty türde artyp keledı. «Bügınde ekıjaqty tauar ainalymy 27 milliard dollarǧa jettı. Būl – rekordtyq körsetkış. Reseiden tıkelei tartylǧan investisiia kölemı 20 milliard dollardan asty. Qazaqstanda jūmys ısteitın şeteldık ülesı bar 42 myŋnan astam käsıporynnyŋ jartysyna juyǧy, iaǧni 19 myŋy – reseilık kompaniialar. Bız ekonomikanyŋ önerkäsıp, auyl şaruaşylyǧy, kölık, infraqūrylym siiaqty salalarynda tyǧyz qarym-qatynas jasaimyz. Energetika baǧytyndaǧy yntymaqtastyq deŋgeiı artyp keledı. Jaqynda Resei gazyn Qazaqstan aumaǧy arqyly Özbekstanǧa tasymaldau jobasynyŋ ıske qosyluy aituly oqiǧa boldy. Būl joba Ortalyq Aziianyŋ öŋırlık tūraqtylyǧy men energetikalyq qauıpsızdıgın nyǧaituda şeşuşı röl atqarady. «Tatneft» kompaniiasymen bırge quaty jylyna 340 myŋ tonnaǧa deiın butadien öndıretın Qazaqstan – Resei zauytynyŋ qūrylysy bastaldy. Polietilen şyǧaratyn käsıporyn saluǧa qatysty kelıssözder aiaqtaldy. 2019 jyldan bastap Öndırıstık kooperasiia salasyndaǧy bırlesken ıs-qimyl baǧdarlamasy tabysty jūmys ıstep jatyr. Qazırdıŋ özınde būl baǧdarlama boiynşa qūny 3,2 milliard dollar bolatyn 30 joba ıske asyryldy. Jalpy kölemı 27 milliard dollardan asatyn taǧy 60-qa juyq joba jüzege asyryluda nemese pysyqtaluda. Mūnyŋ bärı Qazaqstan men Reseidıŋ strategiialyq serıktes ärı odaqtas ekenın aiqyn körsetedı» dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaev auyl şaruaşylyǧy taqyrybyna arnalǧan Forumnyŋ Qostanai oblysynda, iaǧni Qazaqstannyŋ naǧyz astyqty ölkesınde ötkızıluınıŋ simvoldyq mänıne nazar audaryp, agroönerkäsıp keşenı salasyndaǧy sauda men özara tiımdı kooperasiiany keŋeitu üşın zor mümkındık bar ekenıne toqtaldy. Onyŋ pıkırınşe, Qazaqstan men Resei auyl şaruaşylyǧy önımınıŋ ırı öndıruşısı sanalady jäne astyq eksporty boiynşa älemdık köşbasşylardyŋ ondyǧyna kıredı. Sondai-aq älemdegı egıstık alqaptarynyŋ şamamen 10 paiyzy, jaiylymdyq jäne şabyndyq jerlerdıŋ 9 paiyzy osy ekı memleketke tiesılı.
«Qazaqstanda soŋǧy 5 jylda auyl şaruaşylyǧy önımınıŋ jalpy kölemı 2 eseden astam ūlǧaidy. Atalǧan saladaǧy önım eksporty ekı ese artyp, 6 milliard dollarǧa juyqtady. Bügınde būl baǧyttaǧy önımderımız älemnıŋ 80 elıne jetkızıledı. Byltyr Azyq-tülık qauıpsızdıgınıŋ jahandyq indeksınde Qazaqstan 113 eldıŋ ışınde 32-oryndy ielendı. Osylaişa, bız agroönerkäsıp keşenın däiektı türde damytyp otyrmyz. Bügıngı forumda elderımızdıŋ azyq-tülık qauıpsızdıgın qamtamasyz etu üşın teŋ qūqyly jäne bır-bırınıŋ müddesın eskeru qaǧidattary negızınde ortaq kelısımge kele otyryp, jaŋa täsılder äzırlenetınıne senımdımın» dedı Qazaqstan Prezidentı.
Memleket basşysy forumǧa qatysuşylardyŋ nazaryn bırqatar özektı mäselege audardy. Qasym-Jomart Toqaev, eŋ aldymen, Qazaqstannyŋ agrarlyq sektoryn industriialandyru mäselesıne toqtalyp, üş jyl ışınde agroönerkäsıp keşenındegı qaita öŋdelgen önım ülesın 70 paiyzǧa deiın arttyru mındetı jüktelgenın aitty. «Būl mındettı oryndau üşın äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık tauarlarynyŋ importqa täueldılıgın tömendetuge baǧyttalǧan ırı investisiialyq jobalar jüzege asyryla bastady. Aldaǧy jyldary 115 tauarly süt fermasy salynady. Būl süt öndıru kölemın 600 myŋ tonnaǧa arttyruǧa mümkındık beredı. Sondai-aq jylyna 120 myŋ tonnadan astam et öndıretın 15 ırı qūs fabrikasyn paidalanuǧa beremız. Aldaǧy bes jylda Qazaqstannyŋ agrosektorynda jalpy somasy 2,7 trillion teŋge bolatyn 900-ge juyq investisiialyq jobany ıske asyru josparlanyp otyr. Ozyq halyqaralyq standarttarǧa, sonyŋ ışınde «Halal» standartyna sai ärı bäsekege qabılettı, ekologiialyq taza jäne eksportqa baǧdarlanǧan önım şyǧaruǧa basa män berıledı» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysy agroönerkäsıp jäne eksport äleuetınıŋ tolyqqandy paidalanylmauyna köp jaǧdaida kölık-logistika salasyndaǧy şekteuler äser etedı degen pıkır aitty. Mysaly, logistika jäne qoima jüiesınıŋ tapşylyǧyna bailanysty Qazaqstan men Reseide öndırılgen auyl şaruaşylyǧy önımderınıŋ şyǧyny 40 paiyzǧa juyqtaidy. «Önım saqtau infraqūrylymyn damytu, sonyŋ ışınde elevatorlardy, kökönıs, jemıs-jidek qoimalaryn köbeitu ekıjaqty yntymaqtastyqtyŋ maŋyzdy baǧytyna ainaluǧa tiıs. Qazaqstan juyq arada klimattyq baqylau jüiesı bar önım saqtau qoimalarynyŋ syiymdylyǧyn 1 million tonnaǧa ūlǧaitudy josparlap otyr. Bızde Qytai, Ündıstan, Taiau Şyǧys elderı siiaqty keleşegı zor önım ötkızu naryqtary bar. Olardyŋ azyq-tülıkke sūranysy ūlǧaia tüskenın eskersek, «Soltüstık – Oŋüstık» kölık dälızınıŋ de rölı küşeiedı. Ortalyq Aziia arqyly logistikanyŋ jaŋa baǧyttaryn damytu jäne Qytaimen aradaǧy qazırgı kölık baǧdarlarynyŋ jük ötkızu mümkındıgın arttyru yqpaldastyqtyŋ basym baǧyttarynyŋ bırı bola alady. Osyǧan bailanysty Kaspii teŋızındegı Qūryq jäne Aqtau porttaryna auqymdy jaŋǧyrtu jūmystaryn jürgızudı josparlap otyrmyz. Qytai baǧytynda «Dostyq – Moiynty» temırjol uchaskesınıŋ ekınşı jolyn salu jobasyn jüzege asyruǧa kırıstık. Jalpy, Qazaqstanda aldaǧy üş jylda 1,3 myŋ şaqyrymnan astam temırjol salynady» dedı Memleket basşysy.
Prezident zamanaui agrarlyq ǧylymdy damytu jäne agroönerkäsıp keşenıne innovasiiany belsendı türde engızu ısın yntymaqtastyqtyŋ taǧy bır maŋyzdy baǧyty retınde atady. Memleket basşysynyŋ aituynşa, Qazaqstan zertteu universitetterınıŋ rölın küşeite otyryp, «bılım – ǧylym – öndırıs» üştaǧan jüiesı aiasynda ǧylym salasyn reformalaudy bastady. Būl rette Qasym-Jomart Toqaev bırlesken agroinnovasiia ortalyqtaryn qūrudy ūsyndy. Olar jaŋa tehnologiialardy, sonyŋ ışınde jasandy intellektını kommersiialandyrumen jäne öndırıske engızumen ainalysar edı.
Būdan bölek, özımızdıŋ daqyldar tūqymyn köbeitu – taǧy bır strategiialyq mındettıŋ bırı. Qasym-Jomart Toqaev kartop pen qant qyzylşasy siiaqty negızgı daqyldar boiynşa Qazaqstandaǧy otandyq seleksiianyŋ ülesı 10 paiyzǧa jetpeitının atap ötıp, qalyptasqan jaǧdaidy şūǧyl retteuge şaqyrdy. «Ösımdık şaruaşylyǧynda mineraldyq tyŋaitqyştardyŋ jetkılıktı deŋgeide qoldanylmauy problemaǧa ainaldy. Qazaqstanda ǧylymi negızdelgen qajettılıktıŋ 25 paiyzy ǧana, al Reseide ıs jüzınde üş ese köp öteledı. Sonyŋ saldarynan auyl şaruaşylyǧy daqyldarynyŋ basym bölıgı boiynşa Qazaqstannyŋ önım alu körsetkışı basqa jetekşı agrarlyq derjavalarǧa qaraǧanda äzırge aitarlyqtai tömen. Resei – älemde eŋ ırı organikalyq tyŋaitqyş eksporttaityn eldıŋ bırı. Önım ötkızu naryǧynyŋ özgeruıne bailanysty Qazaqstandaǧy Resei tyŋaitqyştarynyŋ importy aitarlyqtai artty. Mūnyŋ saldary otandyq käsıporyndarǧa äser etıp otyr. Bız EAEO-nyŋ ışkı naryǧynda bır-bırımızben bäsekelespeuımız kerek dep sanaimyn. Bız bırlese otyryp, fermerlerımızge tyŋaitqyştardy qoljetımdı etu jäne syrtqy naryqtarǧa şyǧu joldaryn ızdestıruımız qajet. Qazaqstan azyq-tülık, tyŋaitqyş jäne daqyl tūqymdary halyqaralyq sanksiialyq şekteulerge ılıkpeuı kerek degen pozisiiany ūstanady. Öitkenı ol jahandyq azyq-tülık qauıpsızdıgın nyǧaitu üşın qajet» dedı Qazaqstan Prezidentı.
Qasym-Jomart Toqaev taiau arada Qazaqstannyŋ maşina jasau salasyna körsetıletın memlekettık qoldau şarasynyŋ baǧyty kezeŋ-kezeŋmen özgeretının aitty. Aldaǧy uaqytta tehnikany ırı bölşekterden ǧana emes, bırte-bırte ūsaq bölşekten qūrastyratyn aralas öndırıske basymdyq berıletının jetkızdı. Būl rette Prezident eŋbek önımdılıgıne, importtalatyn qosalqy bölşekterdıŋ jergılıktı öndırısın jolǧa qoiuǧa jäne önımdı jūmys oryndaryn aşuǧa basa män beru maŋyzdy ekenın atap öttı.
Memleket basşysynyŋ aituynşa, keleşekte küşeie tüsetın su resurstarynyŋ tapşylyǧy Qazaqstan üşın özektı problemanyŋ bırı sanalady. Otandyq ekonomikanyŋ negızgı salalarynda, äsırese, auyl şaruaşylyǧynda sudyŋ köp mölşerde paidalanyluy jaǧdaidy odan saiyn kürdelendıre tüstı. «Bız su sektoryn jaŋǧyrtuǧa kırıstık. Jaŋadan 20 su qoimasyn salyp, kem degende 15 su qoimasyn rekonstruksiialau, sondai-aq 3500 şaqyrymnan astam kanaldy jaŋǧyrtu jäne sifrlandyru josparlanyp otyr. Būl şaralar 2027 jylǧa qarai qosymşa 2 tekşe kilometrge juyq sumen qamtamasyz etuge mümkındık beredı. Qazaqstanda jaŋa Su kodeksı äzırlenude. Būl qūjat su resurstarynyŋ tapşylyǧyn azaituǧa baǧyttalǧan. Reseimen bırge Jaiyq, Ertıs sekıldı ırı özenderdıŋ basseiınderınde zertteu jürgızu jönındegı yntymaqtastyqty jandandyru üşın Bıryŋǧai jol kartasy jüzege asyrylyp jatyr. Mūndai kürdelı problemany şeşuge bır ǧana eldıŋ küş-jıgerı jetpeidı. Būl mäselenı müddeler teŋgerımın saqtap, bırlese äreket etu arqyly şeşu qajet. Osy mümkındıktı paidalana otyryp, bızdıŋ Reseimen strategiialyq serıktestık qarym-qatynasymyz ekı el halyqtarynyŋ müddesı jolynda su resurstaryn bırlese tiımdı paidalanuǧa qatysty teŋgerımdı täsıldıŋ kepılı bolatynyna senımdımın» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Saiasi jäne tarihi mänı zor sapar
XIX Öŋıraralyq yntymaqtastyq forumynyŋ plenarlyq otyrysynan keiın Qazaqstan men Resei prezidentterı şaǧyn formatta kelıssöz jürgızdı. Qasym-Jomart Toqaev Vladimir Putinnıŋ sapary ekıjaqty qatynastar jylnamasyndaǧy maŋyzdy oqiǧa ekenın atap öttı. «Sız Qazaqstanǧa HHI ǧasyrdaǧy tatu körşılık jäne odaqtastyq turaly şarttyŋ 10 jyldyǧy qarsaŋynda kelıp otyrsyz. Qūjatqa 2013 jyly 11 qaraşa künı Ekaterinburgte qol qoiylǧanyn eske salǧym keledı. Būl – Qazaqstan men Resei yntymaqtastyǧynyŋ maŋyzdy qūqyqtyq negızı sanalatyn ärı köpjaqty bailanystarymyzdy odan ärı nyǧaituǧa jol aşatyn jan-jaqty qūjat. Sızdı osy aituly künmen qūttyqtaimyn. Saparyŋyzdyŋ atalǧan datamen tūspa-tūs kelgenı öte jaqsy boldy. Jalpy, bügın aitqanymdai, Sızdıŋ saparyŋyzdyŋ saiasi jäne tarihi mänı zor» dedı Prezident.
Memleket basşysy ekı halyq arasyndaǧy berık dostyq bailanystarǧa, ortaq tarih pen tatu körşılık qatynastarǧa män bere otyryp, Qazaqstan men Reseidıŋ barlyq baǧyttaǧy yqpaldastyǧynyŋ tabysty damyp kele jatqanyn mälımdedı. «Forumnyŋ aşyluynda naqty sifrlardy atap körsettık. Soŋǧy 3 jylda tauar ainalymynyŋ kölemı 30 paiyzdan astam östı jäne būl oŋ ürdıs jalǧasuda. Biylǧy 8 aidyŋ qorytyndysy boiynşa özara sauda-sattyq 17 milliard dollardy qūrady. Būl da – rekordtyq körsetkış. Önerkäsıptık kooperasiia qarqyndy damyp jatyr. Osy oraida auyz toltyryp aitarlyqtai sifrlar bar. Atap aitqanda, jalpy somasy 33 milliard dollardan asatyn 143 joba jüzege asyryluda. Onyŋ 140 jobasy Qazaqstan aumaǧynda ornalasqan. Resei Qazaqstandaǧy şeteldık kapitaly bar käsıporyndar sany boiynşa köşbasşy ekenı sözsız. Elımızde 20 myŋnan astam reseilık kompaniia tırkelgen. Resei Federasiiasynan tartylǧan tıkelei investisiia, bızdıŋ baǧalauymyz boiynşa, 20 milliard dollardan asty. Soŋǧy ekı jylda şamamen 3,5 milliard dollar investisiia salyndy. Öz kezegınde Qazaqstannyŋ Reseige qūiǧan investisiia kölemı 6 milliard dollarǧa jettı. Mūnyŋ ekıjaqty prosess ekenı quantady. Mūnai-gaz salasyndaǧy yntymaqtastyq belsendı türde ılgerılep keledı. Elımızdıŋ aumaǧy arqyly Resei mūnaiyn Qytaiǧa, sondai-aq gazyn Özbekstanǧa tasymaldau jönındegı uaǧdalastyqtar energetika salasyndaǧy yqpaldastyqty mülde jaŋa deŋgeige köterdı» dedı Qasym-Jomart Toqaev. Memleket basşysy Qostanai qalasynda ötıp jatqan XIX Öŋıraralyq yntymaqtastyq forumy şeŋberınde qol qoiylatyn kelısımder men biznes kelısımşarttary oblystarda ǧana emes, ekı el ekonomikasynyŋ köptegen salalarynda da mol äleuet bar ekenın körsetetınıne senım bıldırdı.
Öz kezegınde Resei Prezidentı Vladimir Putin Qazaqstan astanasyndaǧy bügıngı kezdesu ekıjaqty qatynastardyŋ jai-küiı jönınde pıkır almasyp, keleşektı baǧamdauǧa jaqsy mümkındık beretının atap öttı. «Elderımız arasyndaǧy strategiialyq serıktestık pen odaqtastyq qatynastar senımdı türde ärı tabysty damyp keledı. Ony, älbette, sifrlar äigılep tūr. Bız jaŋa ǧana XIX Öŋıraralyq yntymaqtastyq forumynyŋ plenarlyq otyrysyna qatystyq. Būl – öte jaqsy format. Adamdar bır-bırımen tıkelei qarym-qatynas jasap, jūmys ısteidı, aralasady ärı būl ärdaiym eleulı nätije beredı. Osy joly da solai bolaryna senımdımın. Būǧan qosa öte maŋyzdy taqyryp taŋdalyp otyr. Azyq-tülık – kez kelgen qoǧamnyŋ, memlekettıŋ tynys-tırşılıgınıŋ negızı. Elderımızdıŋ äleuetı zor. Öz qajettılıkterımızdı ǧana qamtamasyz etıp qana qoimai, jahandyq naryqtardaǧy köptegen serıktesterımızge de kömektesuge mümkındıgımız bar. Mäsele yntymaqtastyǧymyzdyŋ barlyq artyqşylyǧyn paidalanyp, keleşekte osy mümkındıkterdı arttyruda ǧana bolyp tūr. Arǧy künı Resei men Qazaqstan arasynda HHI ǧasyrdaǧy tatu körşılık jäne odaqtastyq turaly şartqa qol qoiylǧanyna 10 jyl tolady. Būl bızdıŋ köpjaqty dostyq qarym-qatynasymyzdy damytudyŋ berık negızıne ainaldy» dedı Vladimir Putin.
Resei Prezidentı ekı memlekettıŋ halyqaralyq arenadaǧy konstruktivtı yqpaldastyǧyn, EAEO, ŪQŞŪ, TMD, BŪŪ jäne ŞYŪ aiasyndaǧy üilesımdı qarym-qatynasyn joǧary baǧalady. Sondai-aq ol 2024 jyly Reseidıŋ BRİKS pen TMD-ǧa, al Qazaqstannyŋ ŪQŞŪ-ǧa töraǧalyǧy şeŋberınde özara qoldau körsetuge daiyn ekenın rastady.
Kelıssöz barysynda memleketter basşylary strategiialyq ärıptestıktı nyǧaituǧa degen özara ūmtylysyn naqtylady. Öŋıraralyq jäne şekara maŋyndaǧy eldı mekender arasyndaǧy yntymaqtastyqty odan ärı damytuǧa erekşe nazar audaryldy. Sondai-aq taraptar mūnai-gaz önerkäsıbı, maşina jasau, energetika, kölık-logistika, densaulyq saqtau jäne mädeni-gumanitarlyq bailanys salalaryndaǧy yqpaldastyqtyŋ negızgı aspektılerın talqylady. Būdan bölek, Qazaqstan men Resei prezidentterı halyqaralyq ahualdyŋ qazırgı jaǧdaiy men damu perspektivalary jönınde pıkır almasty.
İntegrasiialyq üderıs ılgerıleidı
Qasym-Jomart Toqaev pen Vladimir Putin ekı memlekettıŋ resmi delegasiialarynyŋ qatysuymen kelıssöz ötkızdı. Memleket basşysynyŋ aituynşa, Resei Prezidentınıŋ Qazaqstanǧa sapary ekı el arasyndaǧy qarym-qatynasty damytu perspektivasyn aiqyndau tūrǧysynan erekşe mänge ie. Bügınde strategiialyq serıktestık jäne odaqtastyq ruhyndaǧy ekıjaqty yntymaqtastyq barlyq baǧytta tabysty damyp keledı. «Ekı eldıŋ damu joldaryn öz betınşe ärı derbes taŋdauy qos tarapqa kedergı keltırmeidı, kerısınşe, būl teŋ qūqyly jäne özara tiımdı ärıptestıktıŋ paidaly jaǧyn eselei tüsedı. Mūny Qazaqstanda da, Reseide de jaqsy tüsınedı» dedı Prezident.
Qasym-Jomart Toqaev bırlesken küş-jıgerdıŋ arqasynda Qazaqstan men Resei arasyndaǧy şekara ekı el ekonomikalarynyŋ igılıgı üşın belsendı jūmys ıstep jatqanyna nazar audardy. Mūnyŋ naqty paidasyn şekara maŋyndaǧy öŋırlerde tūratyn 25 millionǧa juyq adam sezınıp otyr. «Ǧasyrlar boiy bır-bırımen qoŋsylas ömır sürgen ata-babalarymyz dostyq, senım men tatu körşılık qarym-qatynastyŋ myzǧymas qūndylyqtaryn bızge amanat ettı. Bız būl qūndylyqtardy saqtap, kelesı ūrpaqqa jetkızuımız kerek» dedı Prezident.
Kelıssöz barysynda taraptar ekıjaqty ekonomikalyq kün tärtıbınıŋ negızgı aspektılerın jan-jaqty talqylady. Sondai-aq aldaǧy yntymaqtastyqtyŋ negızgı baǧyttaryn aiqyndap, densaulyq saqtau, energetika, kölık, auyl şaruaşylyǧy, sport jäne taǧy da basqa salalardaǧy yqpaldastyqty nyǧaitudy közdeitın bırqatar uaǧdalastyqqa qol jetkızdı.
Öz kezegınde Vladimir Putin dästürlı qonaqjailyǧy üşın Qasym-Jomart Toqaevqa alǧys aityp, şaǧyn qūramdaǧy kelıssözdıŋ nätijelı bolǧanyn atap öttı. «Resei men Qazaqstan – jai ǧana emes, eŋ jaqyn odaqtastar. Mūndai qarym-qatynas ūzaq jyldar boiy qalyptasty. Halyqtarymyzdyŋ igılıgıne qaltqysyz qyzmet etetın bailanystarymyzdy nyǧaitu dästürın jalǧastyryp otyrǧany üşın Qasym-Jomart Kemelūlyna alǧys aitqym keledı» dedı Resei Prezidentı. Vladimir Putin auyl şaruaşylyǧymen qatar, bılım jäne ǧylym, joǧary tehnologiia, maşina jasau, himiia önerkäsıbı, önerkäsıptık öndırıs siiaqty salalar yntymaqtastyǧymyzdyŋ basym baǧyttaryna ainaluǧa tiıs dep sanaidy. Kezdesu soŋynda prezidentter Qazaqstan men Resei arasyndaǧy köpjaqty qatynastardy nyǧaituǧa jäne Euraziia keŋıstıgındegı integrasiialyq üderısterdı ılgerıletuge qos tarap ta beiıldı ekenın rastady.
Uaǧdalastyqtar halyqtyŋ tūrmysyn jaqsartady
Ekıjaqty kelıssözder aiaqtalǧannan keiın Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev pen Resei Federasiiasynyŋ Prezidentı Vladimir Putin būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ ökılderı üşın bırlesken mälımdeme jasady.
Qazaqstan Prezidentı HHI ǧasyrdaǧy tatu körşılık jäne odaqtastyq turaly şarttyŋ 10 jyldyǧy qarsaŋynda ötıp jatqan Resei Prezidentınıŋ resmi saparynyŋ män-maŋyzy airyqşa ekenın atap öttı. «Resei – Qazaqstannyŋ strategiialyq serıktesı jäne odaqtasy. Ortaq tarihqa, berık dostyqqa, özara qūrmet pen senımnıŋ myzǧymas qūndylyqtaryna süiene otyryp, bız köptegen sala boiynşa özara müddenı jüzege asyrudyŋ aiqyn dälelı sanalatyn memleketaralyq qatynasty jolǧa qoidyq. Osy mümkındıktı paidalana otyryp, Qazaqstan Reseimen aradaǧy jan-jaqty yntymaqtastyqty odan ärı nyǧaitudy közdeitın strategiialyq baǧytqa beiıldı ekenın rastaǧym keledı» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysynyŋ aituynşa, kelıssözder barysynda sauda-ekonomikalyq jäne investisiialyq yqpaldastyqqa erekşe män berıldı. «Resei Qazaqstannyŋ ırı sauda-ekonomikalyq serıktesı märtebesın senımdı türde saqtap keledı. Soŋǧy üş jylda elderımız arasyndaǧy özara sauda kölemı 30 paiyzdan astam östı. Byltyr tauar ainalymy, Qazaqstan statistikasy boiynşa, 27 milliard dollardy qūrady. Būl – rekordtyq körsetkış. Biyl da oŋ dinamika saqtalyp otyr. Segız aidyŋ qorytyndysy boiynşa sauda-sattyq kölemı 17 milliard dollarǧa jettı. Jalpy, özara tauar ainalymyn odan ärı arttyru üşın zor mümkındık bar. Osy oraida ekı eldıŋ ısker toptary arasyndaǧy bailanystardyŋ aitarlyqtai jandanǧany baiqalady. Reseilık kompaniialar Qazaqstan ekonomikasyndaǧy jetekşı investorlardyŋ bestıgıne kıredı. Olar jalpy 20 milliard dollardan astam investisiia saldy. Osy jyldyŋ bırınşı jartyjyldyǧynda ǧana Qazaqstan ekonomikasyna tartylǧan reseilık investisiia kölemı bır milliard dollardan asty. Būl ötken jylǧy deŋgeiden 20 paiyzǧa köp. Öz kezegınde Qazaqstannyŋ Reseige salǧan investisiiasynyŋ kölemı 6 milliard dollarǧa jettı. Būl ekıjaqty prosess ekenı quantady» dedı Memleket basşysy.
Sonymen qatar kelıssözder barysynda özara tiımdı öndırıstık kooperasiianyŋ perspektivalary egjei-tegjeilı qarastyryldy. Prezidenttıŋ aituynşa, bügınde bırlesken jobalar puly 143-ke deiın köbeiıp, jalpy investisiia kölemı 33 milliard dollardan asty. Ekı eldıŋ ükımetterıne jobalardy sapaly ıske asyru üşın jüielı jūmys jürgızu tapsyryldy.
Būdan bölek, ekı el basşylary energetika salasyndaǧy yntymaqtastyq mäselesın jäne ırı mūnai-gaz jobalarynyŋ jüzege asyrylu barysyn talqylady. Qasym-Jomart Toqaev oŋtüstık baǧyttarǧa Resei gazyn jetkızu jobasyn odan ärı damytu, Qazaqstan arqyly Qytaiǧa tasymaldanatyn Resei mūnaiynyŋ tranzit kölemın ūlǧaitu, sondai-aq Kaspii qūbyr konsorsiumynyŋ (KQK) tūraqty jūmysyn qamtamasyz etu maŋyzdy ekenın atap öttı.
Kelıssözder barysynda kölık-tranzit salasyna erekşe nazar audaryldy. Prezidentter ekı eldıŋ aumaǧy arqyly ötetın kölık dälızderın üilesımdı damytu ısıne küş saluǧa uaǧdalasty. Ekı el basşylary būǧan deiın özınıŋ tiımdılıgın körsetken jyl saiynǧy öŋıraralyq forum ötkızudı jalǧastyru qajet ekenıne toqtaldy. XIX Öŋıraralyq yntymaqtastyq forumynyŋ negızgı taqyryby auyl şaruaşylyǧyn damytuǧa arnaldy. Ötken jyldyŋ qorytyndysy boiynşa ekı eldıŋ agroönerkäsıp salasyndaǧy tauar ainalymy 24 paiyzǧa artyp, 3,6 milliard dollarǧa jettı. Forum aiasynda Qazaqstan men Reseidıŋ aimaqtary men käsıpkerlerı arasynda köptegen kelısımge qol qoiyldy. Sonymen qatar özara tiımdı jobalardy jüzege asyru jönınde naqty bastamalar köterıldı.
Qasym-Jomart Toqaev kelıssözder barysynda densaulyq saqtau, energetika, auyl şaruaşylyǧy, sport jäne basqa da salalardaǧy serıktestıktı nyǧaituǧa baǧyttalǧan bırqatar maŋyzdy qūjatqa qol qoiylǧanyn jetkızdı. Memleket basşysynyŋ aituynşa, atalǧan uaǧdalastyqtardyŋ tolyqqandy jüzege asyryluy Qazaqstan men Resei azamattarynyŋ tūrmys sapasyn jaqsartuǧa oŋ septıgın tigızedı.
Qazaqstan Respublikasy men Resei Federasiiasy arasyndaǧy HHI ǧasyrdaǧy tatu körşılık jäne odaqtastyq turaly şartqa qol qoiylǧanyna on jyl toluyna orai Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı men Resei Federasiiasy Prezidentınıŋ bırlesken mälımdeme jasady.
