Ūlttyq akademiialyq kıtaphanada Ş.Uälihanov atyndaǧy Tarih jäne etnologiia instituty şyǧarǧan «Sūltanmämet Sūltan: memleket qairatkerı, diplomat jäne batyr» monografiiasy men «Orta jüzdıŋ sūltandary men batyrlary» atty ekı kıtaptyŋ tūsaukeserı öttı.
Alǧaşqy eŋbekte qazaq-joŋǧar jäne qazaq-qalmaq soǧysynda erlık körsetken Qypşaq ūlysynyŋ basşysy, han Abylaidyŋ nemere aǧasy, han Äbılmämettıŋ qaiyn atasy – Sūltanmämettıŋ ömırı men qairatkerlıgı baiandalady.
Ertıstıŋ oŋ jaǧalauyn jailaǧan halyqqa üstemdık jürgızgen Sūltanmämettıŋ rölı, Resei imperiiasyna qarsy saiasi qarsylyqtar, hannyŋ sauda-şaruaşylyq qyzmetı, Ertıs jaǧalauyndaǧy han saraiynyŋ salynuy, onyŋ otbasy men üzeŋgılesterı turaly mol mälımet jazylǧan. Sūltannyŋ ataqty ūrpaqtary men olardyŋ bergı zamanda saiasi quǧyndaluy da osy kıtaptyŋ arqauyn aşyp tūr.
– Ökınışke qarai, HVIII ǧasyrdaǧy jalpyūlttyq deŋgeidegı bıregei tūlǧa – Sūltanmämettıŋ ömırı men qyzmetı zertteuşıler nazarynan tys qaldy. Tūlǧanyŋ qazaq tarihyndaǧy eŋbegın aitqanda, Ertıstıŋ oŋ jaǧalauyn qazaq halqyna qaitaryp bergenı ūmytylmauy tiıs. Han Abylai qaitys bolǧannan keiın, 1781 jyly jalpyhalyqtyq qūryltaida bükıl qazaq taǧyn ielengen basty ümıtkerlerınıŋ bırı boldy. Būl degenımız onyŋ qazaq memleketı qūrylymyndaǧy ornyn däleldeidı, – deidı instituttyŋ direktory, tarih ǧylymdarynyŋ doktory, professor Ziiabek Qabyldinov.
Astanalyq ziialy qauymnyŋ aldynda tūsauy kesılgen ekınşı jinaq – «Orta jüzdıŋ sūltandary men batyrlary» atty mūraǧat materialdary jinaǧy. Oǧan Omby jäne Orynbor oblystaryndaǧy tarihi mūraǧattarynyŋ qūpiia materialdarynyŋ jaryqqa şyǧuy Abylai handy tūtqyndau äreketterı, «Şaŋdy joryq» kezındegı Orta jüzdıŋ 50000 äskerınıŋ atqa otyruy jäne sol kezeŋdegı maŋyzdy tarihi qūjattar toptastyrylǧan.
