Jandos Jüsıpbekov 1988 jyly Torǧai jerınde ömırge kelgen. Ahmet Baitūrsynov atyndaǧy Qostanai memlekettık universitetınıŋ Jurnalistika fakultetın bıtırgen. Qazır oblystyq «Qostanai taŋy» gazetınde qyzmet ısteidı. Halyqaralyq «Şabyt» festivalınıŋ laureaty. Elordanyŋ 10 jyldyǧyna arnalǧan «Astana-jürek» respublikalyq müşäirasynyŋ jüldegerı. Qostanai oblysynyŋ mesenattary taǧaiyndaǧan «Şabyt» syilyǧyn ielengen. Jandostyŋ öleŋderınen özı tuǧan topyraqtan tülep ūşqan aqyndar – Syrbaidyŋ näzık syrşyldyǧyn, Ǧafudyŋ aqjarma aitqyştyǧyn, Keŋşılıktıŋ keide arnasyna syimai buyrqanyp jatatyn özendei asau mınezın köresız. Bolaşaǧynan köp ümıt kütetın jas aqynǧa jaqsy jyrlar jaza ber degen tılek aitamyz.
Aiaqsyz ertegı
Tün jetkende nūr bıtkendı soiǧylap,
Kırpıkterı aiqasqanda tastai tym,
Äjem menı ädetkıdei qoinyna ap,
Ǧajaiyp bır ertegısın bastaityn.
Ertegısı qyzyq toly,
Süiıktı-aq,
Aŋqytatyn älemınıŋ ätırın.
Ylǧi bıraq qalatynmyn ūiyqtap,
Esti almai ertegınıŋ aqyryn.
Kök jüzınen körıngende Ai-tabaq,
Aq äjemnıŋ qūşaǧyna enem men.
Ertesıne aitqyzamyn qaitalap,
Qaita ūiyqtap qala berem degenmen.
Soŋy jūmbaq ertegınıŋ – sol qaiǧy,
Taŋ şyqqanda sūrap alsam ne eter ed?
(Bıraq kündız ol qyzyqty bolmaidy –
äketpeidı basqa älemge jetelep)
Bır künı men köz ılmeuge bekındım,
Mäz bolsyn dep batylsynǧan siqyma.
Kelmei qaldy ne jylaǧym,
ne külgım:
äjem kenet şomyp kettı ūiqyǧa.
Jūmdy közın…
Kettı ūiqyǧa mäŋgılık,
Tamyp tüstı jüregımnıŋ möltegı.
Ertegımdı aiaqtausyz qaldyryp
ketkendıgı – özegımdı örtedı.
Äjemdı kım oiatady baiaǧy?
Ertegımdı kım kep endı topşylar?
Ertegımnıŋ qaida qaldy aiaǧy?
…mümkın, joq şyǧar.
Amalzaia
Namysy bar – sözde ǧana,
Tılegı bar – köp kümänı.
Keudesı bar «közden» ada,
Zerdesı bar joq «qūlaǧy».
Ūstanym bar – sasyq «menmen»,
Jeŋ ūşymen – talan bıtken.
Näjıs keşıp näsıp tergen,
Aua jūtqan aramdyqpen.
Daryny joq – jüldeqūmar,
Tılı – oraq, ısı – dökır.
Ūiaty joq – qūrmetı bar,
Jüzı – jyltyr, ışı – qotyr.
Adalsymaq:
Jüregınde
senımı joq mınäjat bar…
…Baq bop oǧan myna ömırde
körınedı, ä,
būl azaptar!
Kördım!
Seldır de seldır, seldırek,
syrqatyŋ emder eken kım?
Tündıgıŋ taǧy jelbırep,
setınedı me seker kün?
«Saǧynyp ūlym keldı» dep,
selkıldek basyŋ kötergın!
Azapqa aidap soqyr ümıt,
Şeldı közınen şer tamǧan,
Otyz da tısıŋ opyrylyp,
Düniiaŋ qylyp dökırlık,
Aumai-aq qapsyŋ kemhaldan!
Ei, jadau da jadau, jadau bel,
jaraŋdy tyrnady eken kım?-
Jazmyşyŋ bolar sabauger…
Saǧynyp kelıp ne kördım?
Saǧynyp kelıp ne kördım?
Betege örer belderdıŋ
aptaby ǧana qalypty;
tereŋ de tūnyq kölderdıŋ
batpaǧy ǧana qalypty;
Qūiyla būrqar qūmy örden
qūiyn-duana qalypty;
Soŋynda köştıŋ üdergen
üiındı ǧana qalypty;
Köne oşaǧyŋdy küzetken
kärı itıŋ ǧana qalypty;
bolaşaǧyŋnyŋ syzy ötken
tarihyŋ ǧana qalypty;
Tamşy-qūt tılep kezergen
ören-qūraqtar qalypty;
Tübınde naqaq söz ölgen
Kereŋ qūlaqtar qalypty;
Jidıp te jidıp, jamalǧan
namys-aqyldar qalypty;
sorly eldı tonap-qanaudan
jarysatyndar qalypty…
Nalytty!
Sary adyr basyn naiqaǧan
saǧymdar köp oi tolǧatty…
Saǧynyp baryp,
qaitadan
saǧynyp qaittym –
sol batty!!!
Ümıtke
Qolymyzdan ne keler, qūrdas ümıt?
Qūtymyzdy sätsızdık jür qaşyryp.
Men joǧalyp baratqan sekıldımın,
mūŋǧa sıŋıp.
Taiaq jep ap tırşılık-dümbılezden,
Jautaŋdaimyn saǧan kep mūŋly közben,
Terezemdı qaqqanda dūşpan-oilar
tündı kezgen.
Bügın ǧana tuylyp, öler bügın,
nege mänsız, ümıt-au, körer künım?..
Senı ölmeidı deidı ǧoi –
öle körme
menen būryn!
Ötınemın, sen ölme!
Sen ölme, ümıt!
Sen ölmeseŋ, bärıne körem könıp…
…Kelşı!
Enşı jürektıŋ qūşaǧyna –
öleŋ bolyp jylaiyq,
öleŋ bolyp…
Kım boldym?
Qairan ömır!
Kelermız de ketermız!..
Bıraq soǧan nalimyz-au beker bız:
qysyqköz el aŋyzyna senseŋız,
qaita-qaita tua beredı ekenbız.
Qolda dälel bolmasa da naqty, anyq,
Körgen jön ǧoi būl aŋyzdy haq tanyp.
Söitıp, bızder tua beredı ekenbız,
bolmysymyz sol qalpynda saqtalyp.
Ruhymyz tännen-tänge joldanyp,
bır bolmyspen, bälkım, myŋ röl somdadyq!
… «Būǧan deiın sen ädemı köbelek
boldyŋ» dep em,
saldy bır qyz doldanyp.
Neşe türlı adamdardan, bäse, men
Erektıkter baiqaitynmyn, ras, eren…
Barqyldauyq basekemnıŋ baqabas
Dünieqoŋyz qatyny bar, mäselen.
Külmeitınge külkıŋ kelse – kül, meilı,
Būl aŋyzyŋ bır şyndyqty ündeidı.
Mysaly, anau qojaiyny päterdıŋ
sipaǧan…
joq, syilaǧandy bılmeidı!
Jyrtqyştardy körıp jürmız
«ūr da jyq»,
Kezdesedı jäne nebır gül näzık…
Al, men kımmın?
Kım boldy ekem?
Qaraşy —
ömırım bos ötıp jatyr… jyr jazyp.
«Dımkäs basyn dıŋkeletken mūnar-mūŋ,
būl qiiali adam ba?» dep jür ärkım.
Bır mūŋlyqtyŋ jüregınde tūnşyqqan,
Tırısınde jaryq körmei qyrsyqqan,
Ölerınde ruhymenen bır şyqqan
men, şamasy, öleŋ bolǧan şyǧarmyn!
Qairan ömır!
Ketermız de kelermız…
Astanaǧa
Ua, märtebelım, maqtanym,
Taŋdaiyma Täŋır qūiǧan tättı änım,
Sen azattyq perzentısıŋ!
(Azattyq –
yqylymnan keudem tūsyn qaqqan ün…)
Zaryqtyryp,
Qatpar-qatpar ışınen
ǧasyrlardyŋ
şyqqanyŋdy tüsınem…
Sertten būryn senımıne jorytqan
babalardyŋ baqyt jaily tüsı me eŋ,
au, Astana?
Ilkıdegı jūrtyŋ köp
qiial etken mūratpysyŋ
«şırkın!» dep?
Tarih-tamyr när jıberıp boiyŋa,
jürekpısıŋ soǧyp tūrǧan bülkıldep?
Jürekpısıŋ jap-jas ärı jap-jasyl?
Tılekpısıŋ tolǧaq bolǧan san ǧasyr?
Är ǧasyrǧa bır-bır jasy para-par,
Qarap saǧan ūqqym keler maǧyna-syr.
Qarap saǧan, aiadaiym keŋ-baitaq,
Kökeiıme bola keter zerlı oi tap,
qatar körıp kemeldık pen jastyqty,
tereŋdık pen örlıgıŋdı tel baiqap!
Sen – ǧaiyptyŋ bäiteregı
külte-tük,
dıŋı tüpkei, ūşar basy būlt ötıp,
samal kezgen Saryarqanyŋ kındıgın
jazǧan künı jaryp şyqqan
dürk etıp!..
Törtkül dünie tügel şarlap
şyqty ülgıŋ,
Bırlıgıŋ – jar,
bolyp äuden qūt qūrbyŋ.
Mansabyŋ ǧoi –
maŋǧazdardyŋ tızesın
Mäŋgılık El topyraǧyna büktırdıŋ!
Beu, Astanam!
Ür ǧasyrdan enşı aldyŋ,
Eŋ qūiqaly ūiyǧy bop Jer-şardyŋ!
…Jiyrmaŋda mūqym kärı ǧalamǧa
abyroidyŋ asqarynan zer saldyŋ!
Maŋdaiynda altyn künnıŋ mörı bar,
Ön-boiynda köne Bozoq sölı bar,
Daŋǧaiyr da dana dala tösınde
berekem de, merekem de – sen eken!
Şırkın, jūrtyŋ bolsa ǧoi sony ūǧar…
