Juyrda gazetımızde osydan 130 jyl būryn Semei öŋırınde düniege kelıp, qazaq arasyna taraǧan alǧaşqy jazba zaŋdarynyŋ bırı Qaramola erejesı turaly maqala jaryq kördı. Sonda ūly Abaidyŋ qalamynan tuyp, danyşpanymyzdyŋ qairatkerlık bolmysyn tanytatyn būl zaŋnyŋ jekelegen baptaryna toqtalǧanbyz.
Erejenıŋ 56-babynda toǧyz degen aiyptyŋ malǧa şaqqandaǧy sanyna anyqtama berılgen. Bas toǧyzǧa tüie bastatqan ekı qūlyn, ekı bie, ekı qūnan jäne ekı tai kıredı. Orta toǧyzǧa juan at, ekı tai, ekı taiynşa, tört boidaq qoi jatqyzylǧan. Al, aiaq toǧyzǧa dönen ögız, ekı taiynşa, üş boidaq qoi, üş toqty kırgen.
Sondai-aq, mal basyna aiyrbasqa jüretın tülıkter sany 57-bapta körsetılgen. Mäselen, maŋdai tüienıŋ ornyna üş at pen otyz qoidy bergen. Sol siiaqty orta tüienıŋ qūnyna üş bestı jürgen. Ärı qarai bylaişa tarqatylady: dönen atan – ekı bestı, bır tai; qūnan atan – ekı bestı; tailaq – qūlyndy bie men on ekı qoilyq; bota – bır bestı; bäige at – orta bır tüieden bes tüiege deiın; jorǧa at – qūlyndy bieden tört tüiege deiın; jaqsy at – qūlyndy bieden bır tüiege deiın; aiǧyr – qūlyndy bieden ekı bestıge deiın; qūlyndy bie – on qoi; qūlynsyz bie – on toqty; at – toǧyz qoi; bestı – jetıden segız qoiǧa deiın; dönen – bes qoidan alty qoiǧa deiın; qūnan – tört qoidan bes qoiǧa deiın; tai – üş qoidan tört qoiǧa deiın; qūlyn – ekı qoiǧa deiın; atan ögız – on ekı qoi; bestı häm dönen ögız – tört qoidan segız qoiǧa deiın; taiynşa – ekı qoi.
Amanǧali QALJANOV
Materialdy “Astana aqşamy” gazetınıŋ astana-akshamy.kz resmi saityna sılteme jasaǧanda ǧana paidalanuǧa rūqsat etıledı.
