Tolysqan talant

Astananyŋ Memlekettık akademiialyq filarmoniiasy qazaq orkestrınıŋ körkemdık jetekşısı – bas dirijerı, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qai­ratkerı, professor Aitqali Jaiymovtyŋ «Şattanamyn» atty küiı bar. Osy ataumen kıtaby da şyqqan. Ūstaz täjıribesın ülgı tūtatyn atalmyş öner ūjymynyŋ dirijerı, küişı, kompozitor, Mädeniet qairatkerı Nūrlan ­Bekenov 15 qyrküiek künı «Astana» konsert zalynda «Şattan, elım» atauy­men şyǧarmaşylyq konsertın ötkızedı.

Filarmoniianyŋ muzyka keş­terıne baryp jürıp, Bekenov degen esım-soidy alǧaş estıgende eleŋ ete qalǧanbyz. Nūrlan zamandasymyzdy körnektı küişı, küi önerınıŋ zertteluıne mol üles qosqan Uäli Bekenovtıŋ balasy nemese nemeresı me dep oiladyq. Būl Bekenovtıŋ belgılı Bekenovke qatysy joq bolyp şyqty. Bıraq baǧyty bır eken. Sol jolda şarşamai, talmai ızdenıp, eŋbektenıp keledı.
Jer jännaty – Jetısu ölke­sınde ataqty Qaban jyraudyŋ qyzynyŋ atyn ielengen Qoianköz degen auyl bar. Būl auylda «Tamaşanyŋ» tarlany Toqsyn Qūlybekov tuǧan. Nūrlannyŋ äkesı Aldanyşbai Toqsynmen bır synypta oqyǧan. Nūrlan qazır Toqsynnyŋ aty berılgen mekteptıŋ törtınşı synybynda oqyǧanda dombyraǧa üiır boldy. Ūlttyq aspabymyzdyŋ älıppesın mektep ūstazy Janǧazy Jeksenbaevtan üirendı.
Rahym Täjıbaev pen Serık Nūr­tazin jetelep jürıp, J.Ele­­­bekov atyndaǧy estrada-sirk kolledjıne apardy. Oqu orny­nyŋ sol kezdegı direktory Qoşqarbai Tasbergenov önerın tyŋdaǧan soŋ, bırden ekınşı kursqa qabyldaimyn dedı. Alaida özı P.Chaikovskii atyndaǧy muzyka kolledjın taŋdady.
Ärı qarai Qaldygül Raqyşeva, Orynbai Düisen talabyn şyŋ­dady. Osydan tura 20 jyl būryn Astanada muzykanttar baiqauy öttı. Sol baiqauda «Aqsaq qūlan» halyq küiın tartyp, üşınşı oryndy ielendı. Soŋynda osyn­daǧy Qazaq ūlttyq muzyka aka­demiiasyna (qazırgı Qazaq ūlt­tyq öner universitetı) oquǧa qabyldandy.
Qazaq ǧylymynyŋ kögınen qūiryqty jūldyzdai aǧyp ötken Şoqan Uälihanovtyŋ mäŋgılıkke damyl tapqan jerı Nūrlannyŋ tuǧan auylynan üş-aq şaqyrym jerde. Astanaǧa alǧaş kelgende «Şoqan siiaqty şyŋǧa şyǧa alam ba, joq pa?» dep oilady. Aş qūrsaq student künınde bıraz uaiymǧa tüskenı de bar. Söitıp jürgende ūstazy Jūmatai Tezekbaev jıgerın janydy. Nūrlannyŋ özı de şirai tüsıp, biıkke örleudıŋ basy bolsyn dep «Talpynys» atty küi jazdy.
Onyŋ alǧaşqy küilerınıŋ bırı «Jailauda» dep atalady. Būl şyǧarma anasy Aihannyŋ tuǧan ölkesı, Süiınbai, Jambyldy öleŋ-jyr, änmen terbegen Ūzynaǧaş maŋynda jazyldy. Naǧaşylap barǧanda osyndai oljaǧa keneldı. «Qara tai» atty küiı äuletke bıtken jüirık jylqynyŋ tūqymyna arnaldy. «Bes ǧasyr jyrlaidy» kıtabyn oqyp otyryp, «Qūltumanyŋ tolǧauy» atty küi tudy.
Aqyn Aibatyr Seitaqpen bır­­ge «Mänşük erlıgı», Nūrlan Qalqanyŋ öleŋıne «Tuǧan jer», «Qoianköz» änderın, Qaban jyrau­dyŋ jyrlaryna bırneşe maqam jazdy.
Muzyka akademiiasyn bıtır­gen soŋ konserttık oryndau­şy, oqytuşy, orkestr är­tısı jäne halyq aspaptary orkestrınıŋ dirijerı degen tört mamandyqqa ie boldy. Aspiranturany da aiaqtady.
Aitqali Jaiymovtyŋ Asta­naǧa keluı Nūrlannyŋ şyǧarma­şylyǧyna ülken serpılıs äkeldı. «Būl maǧan ülken mektep boldy. Kompozisiia, dirijerlık jaǧynan odan köp üirendım. Älı de üirenıp kele jatyrmyn. Ol kısı betımnen qaqpai, aqyryndap sipap otyryp baptaidy. Kemşılıgım bolsa, qatty ketpei, jetıstıgımdı meiırlenıp jetkızedı. Aitqali aǧa ylǧi «Öner jalqy bolmaidy. Dirijer bolu üşın bır aspapty tamaşa meŋgeru kerek. Kompozitor bolmasaŋ da, dirijerlıgıŋnen tük şyqpaidy» dep aityp otyrady. Būl – şyndyq. Mysal üşın Nūrǧisa Tılendiev pen Aitqali aǧanyŋ özın alsaq ta bolady» deidı muzykant.
«Küi saryn» atty küiler ji­naǧyn, Türkiiaǧa saparynan keiın belgılı ǧalym Äbduaqap Qaramen bırıgıp jazǧan «Türkiia qazaqtarynyŋ än-küilerı» kıta­byn şyǧardy.
Nūrǧisa Tılendiev atyndaǧy baiqauda top jaryp, Fuat Mansurov, Şamǧon Qajyǧaliev sekıldı muzyka metrlerınıŋ batasyn aldy. On şaqty jyl būryn belgılı ǧalym Qoişyǧara Salǧaraūlynyŋ 70 jyldyq mereitoiy kezınde «Qūltumanyŋ tolǧauy» atty küiın tartty. Sol jerde keştı jürgızgen Aqseleu Seidımbektıŋ közıne tüstı. Aqseleu önerın joǧary baǧalap, üiıne şaqyrdy. Alaida köpke ūzamai Ahaŋ dünieden ötıp kettı. Nūrlan aǧamen jaqyn aralasa almadym-au degen ökınışten oǧan arnap «Aŋsau» atty küidı jazdy.
Nūrlan Bekenovtıŋ Astana­daǧy alǧaşqy keşı osydan tura 10 jyl būryn öttı. «Şattan, elım» konsertın «Ruhani jaŋ­ǧyru» baǧdarlamasy aiasynda elordanyŋ 20 jyl­dyǧyna arnap otyr. Oǧan önerdegı jäne ömırdegı aǧasy Nūrǧali Nüsıpjanov, joǧaryda aty atalǧan Uäli Bekenovtıŋ nemeresı Serık Bekenov, filarmoniiadaǧy ärıptesterı qatysady. Qazır on jyl bū­rynǧy Nūrlan emes, önerı tolysa, kemeldene tüstı. Jüz ret aitqannan, bır ret körgen artyq. Özderıŋız konserttı tamaşalaŋyzdar, qūrmettı oqyrman!