Astanada halyqaralyq «EKSPO-2017» körmesınıŋ aşylu saltanaty öttı
Bügınnen bastap «EKSPO-2017» halyqaralyq körmesı törtkül dünienı törınde toǧystyryp otyr. Osydan bes jyl būryn Parij qalasynda ötken Halyqaralyq körmeler biurosy Bas assambleiasynyŋ 152-sessiiasynda qatysuşy 161 memlekettıŋ 103-ı Astanany qoldaǧan edı. Osy körmenı ötkızu märtebesın ūtyp alǧanda quanǧanymyzdy qalai ǧana ūmytaiyq?! Aqtyq bäsekede Belgiiamen «beldesken» elımızdıŋ bäsı biık tüsıp edı, endı, mıne, syn saǧatta sol biıktıgımızdı körsetetın kez keldı.
Aitaiyq, mūndai halyqaralyq şara TMD aumaǧynda tūŋǧyş ret Qazaqstanda ötıp otyr. Osy künge deiın Aziia aumaǧynan ūzyn sany 16 memleket qana körmenı öz elderınde ötkızuge niet bıldırıptı. Bıraq mūndai jauapty jobany atqaru tek Qytai, Japoniia, Oŋtüstık Koreia sekıldı alpauyt elderdıŋ maŋdaiyna būiyrdy. Soŋǧy jyldary qatarynan jalpyǧa tanymal ırı aimaqtyq forumdardy ötkızıp, sol arqyly özınıŋ halyqaralyq bedelın nyǧaitqan Qazaqstan osy üştıkten keiın jauapty şaruany öz moinyna alyp otyr.
El bolyp köpten kütken körmege 115 memleket pen 22 halyqaralyq ūiym qatysuda. Auqymdy şaraǧa qatysuşy bırqatar elderdıŋ basşylary älemdık maŋyzy bar şaranyŋ aşylu saltanatyn Astana törınde tamaşalady. Halyqaralyq körmenıŋ eŋ basty ǧimaratyna märtebelı meimandar men memleket basşylary keldı.
Olardyŋ qatarynda Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ prezidentı Stein Kristensen, Resei Prezidentı Vladimir Putin, Qytai Halyq Respublikasynyŋ Töraǧasy Si Szinpin, Chehiia Prezidentı Miloş Zeman, BŪŪ Bas hatşysy Antoniu Gutteriş, Armeniia Prezidentı Serj Sargsian, Serbiia Prezidentı Aleksandr Vuchich, Ündıstan Premer-ministrı Narendra Modi, Belarus Prezidentı Aleksandr Lukaşenko, Moŋǧoliia Prezidentı Sahiagiin, Türkımenstan Prezidentı Gurbanguly Berdymūhamedov, Päkıstan Premer-ministrı Mūhammad Navaz Şarif, İspaniia Korolı Filipp VI, Qyrǧyzstan Prezidentı Almazbek Atambaev, Täjıkstan Prezidentı Emomali Rahmonov, Özbekstan Prezidentı Şavkat Mirzieev jäne taǧy basqa tūlǧalar bar.
Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev elımızdıŋ ūlttyq pavilony aldynda märtebelı meimandardy qarsy alǧannan keiın körmenıŋ basty ǧimaratyn aralady.
Aita keteiık, körme aumaǧynda otandyq jäne şeteldık BAQ ökılderı üşın aşylǧan baspasöz ortalyǧynda sät saiyn aituly oqiǧa turaly habar älemge taratyldy.
Energiia – jaŋa ömır būlaǧy
«Nūr älem» sferasyn aralap kelgenen keiın märtebelı meimandar halyqaralyq körmenıŋ saltanatty aşylu räsımı ötetın Kongress-ortalyqqa keldı. Körme keşenıne jaqyn ornalasqan atalmyş ortalyq kün säulesınen quat alatynymen erekşelenedı.
Körme turaly aitar bolsaq, qatysuşy elderdıŋ barlyǧy «Bolaşaqtyŋ energiiasy» taqyrybyn arqau etken. BŪŪ, Düniejüzılık bank, ŞYŪ, MAGATE siiaqty halyqaralyq ırgelı ūiymdardyŋ qatysyp, bolaşaqtyŋ özektı mäselesıne alaŋdauşylyq bıldıruı – elımız üşın märtebe. Osy uaqytqa deiın älem elderınıŋ aldy öz pavilondarynyŋ tūsauyn kestı. Mäselen, Qytai elınen 500-dei kompaniia öz önımderın qoisa, Fransiia pavilony «Ekoqala», «Balamaly energiia», «Ekologiialyq kölık» türlerıne arnaǧan. Al nemıster «Formula E» taqyrybynda toqpen jüretın kölıkterın körsetpek.
Sonymen, köpten kütken körme energiiaǧa toly jer şary beinesımen aşyldy. Barşa tırşılık atauyna quat berıp tūrǧan jer şary elımızdıŋ sūlu tabiǧaty men zamanaui tehnologiialardyŋ toǧysuy arqyly körındı. Ärmen qarai keremet teatrlandyrylǧan şouǧa ūlasty. Sahnaǧa şyqqan balet bişılerı ainalasyna quat berıp, älemdı ajarlandyryp, adamzat balasynyŋ energiiany zertteuge degen ūmtylysyn qimyldarymen beineledı. Qoiylymnyŋ alǧaşqy bölımı Energiianyŋ paida boluyna arnaldy. Odan keiın bişıler Ǧaryş energiiasyn körsetıp taŋ qaldyrdy. Olar jer, kün jüiesınıŋ paida bolǧanyn, ony ainalyp jatqan planetalardy asqan şeberlıkpen oryndady. Künge jaqyndap kelgen äue gimnasty adamzat örkenietınıŋ jetıstıgı ıspettı. Ärtıster kün panelderın jinau arqyly kün energiiasynyŋ adamzat üşın paidasyn aitqysy kelgendei. Soŋynda sahnada tek bır ǧana keiıpker qaldy. Ärine, ol – bolaşaqtyŋ adamy! Sol bolaşaq adamnyŋ qolyndaǧy energiia – jaŋa ömırdıŋ būlaǧy.
Teatrlandyrylǧan qoiylymynyŋ keremettıgın sözben jetkızu mümkın emes. Sahnada äue gimnastary men süŋguırler Oi quaty, Jer, Su, Teŋız, Jel energiiasyn türlı dekorasiialardy qoldanu arqyly beineledı. Mäselen, Jel energiiasyn beinelegen kezınde halyq änı «Iаpur-aidy» oryndaǧan älemge tanymal änşı Mariia Mudriak pen saiyn dalada dombyra şertken qart ūly dalanyŋ keŋdıgın barşa älemge paş etkendei äser berdı.
Qoiylym soŋynda kışkentai qyz Astananyŋ suretın saldy. Onyŋ salǧan suretı qarqyndy damyp kele jatqan qalanyŋ kelbetıne ainaldy. Sahna törıne köterılgen 100-den astam bala bolaşaq energiiasyn qalai tüsınetınderın är tılde jetkızdı. Būl bolaşaqtyŋ energiiasyn osy jastar damytady degen ülken senımnen tuǧan bolsa kerek.
Astana – älemdık innovasiialar alaŋy
Teatrlandyrylǧan şou aiaqtalǧannan keiın ortaǧa elımızdıŋ kök tuy äkelındı. Aibyndy änūranymyz şyrqaldy. Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ gimnı oryndalǧannan keiın alǧaşqy söz Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ prezidentı Stein Kristensenge berıldı. Ol öz sözınde EKSPO körmesıne barynşa daiyndalǧan elımızge alǧysyn bıldırdı. «Osy jobanyŋ arqasynda älem elderınıŋ nazary Qazaqstanǧa audy. Öitkenı körme taqyrybynyŋ özektılıgı sonşa, damyǧan elderdı alaŋdatady» dei kele, halyqaralyq jobanyŋ maŋyzdylyǧyn atady.
Odan keiın postkeŋestık elder arasynda tūŋǧyş ret Halyqaralyq körme ötkızıp otyrǧan elımızdı jäne şeteldık qonaqtardy Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev qūttyqtady.
«Bügın bızdıŋ elımızde ǧana emes, düniejüzılık körmeler tarihynda aituly kün. Qazır köpten kütken halyqaralyq «EKSPO-2017» körmesınıŋ şymyldyǧy aşyldy. Osy saltanatty merekemen barşaŋyzdy şyn jürekten qūttyqtaimyn. Bız EKSPO körmesın TMD jäne Şyǧys Europa elderı arasynda tūŋǧyş ret ötkızgelı otyrmyz. Söitıp Qazaq elınıŋ ordasy aituly körmenı ötkızgen älemdegı 35 qalanyŋ qataryna qosyldy. Astana üş ai boiy bükıl adamzattyŋ jetıstıkterın äigılı etetın basty alaŋǧa ainalady. Täuelsız Qazaqstannyŋ simvoly Astana naǧyz 21 ǧasyr qalasy retınde jaŋa qyrynan tanylatyn bolady. Körmege älemnıŋ 115 memleket 22 halyqaralyq ūiym qatysady. Men olardyŋ barlyǧyna halqymyzdyŋ atynan rizaşylyǧymdy bıldırıp, sättılık tıleimın» dei kele, Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ prezidentı Stiven Kristien men ūiymnyŋ bas hatşysy Visente Losertales myrzaǧa Qazaq elı atynan alǧys bıldırdı. Prezident «EKSPO» körmesın aşyq dep jariialap, «Ūly dalanyŋ törıne qoş keldıŋızder!» dep ystyq yqylasyn bıldırdı. Sonymen qatar, Elbasy osydan 166 jyl būryn ötkızılgen körme osy uaqytqa deiın ünemı jaŋa ideialardyŋ ordasyna ainalǧanyn atap öttı. Atap aitqanda, alǧaşqy telefon, atkölık, kompiuter, jer serıgı men atom elektr stansasy sekıldı jaŋalyqtardyŋ barlyǧynyŋ tūsauy EKSPO körmelerınde kesılgenın tılge tiek ettı.
– Osynau ürdıstı jalǧastyrǧan Astana älemdık innovasiialar ortalyǧynyŋ bırı retınde tanylady dep senemın. EKSPO – ǧylymi jaŋalyq qana emes, barlyq elder men örkenietterdı jalǧaityn altyn köpır. Qazaqstan körmenı joǧary deŋgeide ötkızu üşın jan-jaqty daiyndaldy. Aldyŋǧy qatarly tehnologiialyq infraqūrylym, derbes energiialyq jüiesı bar EKSPO qalaşyǧy salyndy. Jüzden astam säulettı ǧimarat boi köterdı. Astananyŋ äleumettık salasy da damu jolynda tyŋ serpınge ie. Qalada jaŋa äuejai, jaŋa temırjol nysandary paidalanuǧa berıldı. Älemdık deŋgeidegı qonaq üiler, mädeni oiyn-sauyq keşenderı salynyp aşyldy. Osynyŋ bärı körmeden keiın halyqtyŋ igılıgıne ainalatyn bolady, – dedı Nūrsūltan Nazarbaev.
«Astana EKSPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǧan körmesınıŋ aşylu saltanatynyŋ resmi bölıgı aiaqtalǧannan keiın, amfiteatr alaŋynda merekelık konsert ötıp, soŋy otşaşuǧa ūlasty.
Gülmira AIMAǦANBET
