Oquşylar saraiynda Tılderdı damytu jäne arhiv ısı basqarmasyna qarasty «Ruhaniiat» ortalyǧynyŋ ūiymdastyruymen Alaştyŋ ardaqty azamattary Sūltanbek Qojanūly, Hairetdin Bolǧanbaev, Asylbek Seiıt jäne Teljan Şonanūlynyŋ 125 jyldyǧyna arnalǧan «Ūlylyqqa taǧzym» atty tarihi-tanymdyq keş öttı.
On toǧyzynşy ǧasyrdyŋ soŋǧy şiregı, iaǧni 1894 jyl qazaqqa qūt qonǧan jyl bolypty. Däl osy jyly ūltymyzdyŋ talai asyldary dünie esıgın aşqan. Halqymyz «üş bäiterek» dep därıptegen Säken, Iliias, Beiımbetpen bırge ömırge kelgen tört tūlǧanyŋ da tarihymyzdan oiyp alǧan öz orny bar.
Keş şymyldyǧy asyl azamattardyŋ ömır jolyn zerdelegen beinekörınıspen aşyldy. Tarihşy Erjan Şagimoldin Sūltanbek Qojanov turaly baiypty baiandama jasady. Ol sözınde körnektı qairatkerdıŋ saiasi qyzmetı Taşkenttegı seminariia oquşylarynan qūralǧan «Keŋes» atty astyrtyn jastar ūiymyn qūrudan bastalyp, keiın Mūstafa Şoqai jäne t. b. azamattarmen bırıgıp «Bırlık tuy» gazetın şyǧarǧandyǧyn jetkızdı. Qojanov Türkıstan Respublikasynyŋ Işkı ıster halyq komissary bolǧanda qyzyl ökımetke ūlttyq mäselenı köterıp, qarsy tūrǧandyǧyn äŋgımeledı. Alaş arysy Hairetdin Bolǧanbaev turaly bıraz jyldardan berı zerdelı dünieler jazyp jürgen akademik Dihan Qamzabekūly onyŋ ömırı men qyzmetı jaiynda aita kelıp, Maǧjan aqynnyŋ «Bır teŋı joq, bır kemı joq Bolǧanbai» degenın mysalǧa keltırdı. Tom memlekettık universitetınıŋ medisina fakultetın bıtırgen Asylbek Seiıtov Alaşordanyŋ Aqmola oblystyq komitetı basşylarynyŋ bırı bolyp, ūlt-azattyq qozǧalysyna ülken üles qosty. Semeidegı guberniialyq densaulyq saqtau basqarmasyn basqarǧan jyldary keude auruyn emdeitın demalys oryndaryn aşty. Ǧalym Teljan Şonanūly qoǧamdyq-saiasi qyzmetımen bırge qazaq bastauyş mektebınıŋ teoriialyq jäne täjıribelık negızın qalauşylardyŋ bırı boldy. 1926 jyly Baitūrsynovpen bırlesıp mektep oquşylaryna arnalǧan «Oqu qūraly» jinaǧyn qūrastyrdy. Sondai-aq qazaq qoǧamy üşın qūndy sanalatyn «Qazaq jer mäselelerınıŋ tarihy» degen kıtap jazdy. Bıraq halqym dep jarǧaq qūlaǧy jastyqqa timegen tört tūlǧa da keŋestık imperiianyŋ jazyqsyz qūrbany boldy.
Şara barysynda belgılı ǧalym Tūrsyn Jūrtbai bırtūtas Alaş ideiasy jolynda mert bolǧan esıl erlerdıŋ esımı el jüregınen eşqaşan öşpeitındıgın aitty. Taǧylymdy keş äsem änmen örılıp, kümbırlegen küimen kömkerıldı.
