Elbasynyŋ Ūlt jospary – bes institusionaldyq reformany jüzege asyru jönındegı 100 naqty qadamynda Elordamyz Astanany Euraziianyŋ ıskerlık, mädeni jäne ǧylymi ortalyǧyna ainaldyru jaiynda basa aitylǧan edı.
Irgesı qalanǧannan el nazaryn özıne audarǧan Elordada ötıp jatqan ırı saiasi, mädeni-sporttyq oqiǧalar legı tek qana ıskerlık baǧytyndaǧy emes, jalpy turizm salasyna jaŋaşa serpın berude. Al törtkül dünie köz tıgıp, jüzden astam memlekettıŋ tuyn Saryarqada jelbıretken «EKSPO-2017» halyqaralyq körmesı jaŋa astananyŋ turistık äleuetın körsettı, jaŋa serpın berdı.
Körme bastalǧaly elordaǧa 1,9 mln adam kelıptı. Onyŋ ışındegı el-jer köre kelgen saiahatşylardyŋ sany şamamen 1,2 mln. Bas qalamyzǧa temırjol arqyly 680 195 adam, äuejolymen 331 584 adam, qala maŋy tūrǧyndary men jük jäne tranzittık aǧymnan basqa, avtokölık arqyly 846 692 turist kelgen. Astanalyq turistık operatorlarǧa degen sūranys byltyrǧy jylmen salystyrǧanda 78 paiyzǧa ösken. Qonaqüilerdıŋ tolymdyǧy 60 paiyzǧa artqan, eger salystyratyn bolsaq, būl körsetkış ötken jazda 28 paiyzdy qūrap edı. Qala boiynşa segız aqparattyq kioskı jūmys ıstep, üş tılde qala turaly mälımet beredı. Atalǧan aqparattyq oryndarǧa üş myŋnan astam adam kelıp, mälımet alsa, bıryŋǧai call-ortalyqqa da habarlasuşylar sany köp.
Ekı qabatty seruendeu kölıgımen qalany aralaǧandar sany 2,4 myŋ adamǧa jetken, onyŋ ışınde 1340 eresek bolsa, 564 – jeŋıldık boiynşa bilet alǧandar eken. Ökınışke qarai, ekı saǧattyq qalany aralau qūny ışkı turizmdı qamtityn azamattar üşın köterıŋkı: eresekter üşın 3000, balalarǧa arnalǧan bilet qūny 2000 teŋge tūrady. Aldaǧy uaqytta balalar üşın jeŋıldık qaralsa, būl körsetkışter qomaqylana tüser edı. Degenmen, mūnyŋ özı byltyrǧy jylmen salystyrǧanda ekı esege artqany mälım bolyp otyr.
Audiogid qyzmetın Avstraliia, Malaiziia, Singapur, Slovakiia, Resei, Azerbaijan, Türkiia, Germaniia, Qytai, İspaniia, Polşa, Fransiiadan kelgen 4013 adam qoldanypty.
Aita ketelık, resmi turistık internet-portaldyŋ qoldanuşylar sany 18 myŋǧa jetıp, 65 myŋ märte qaralǧan. Al mobildık qosymşany bır myŋnan astam adam köşırıp alypty. Mūnyŋ bärı turizmge qatysty barlyq qūrylymnyŋ bügıngı küngı jaŋa sapadaǧy jūmysyn bıldıredı. Körme qarsaŋynda paidalanuǧa berılgen Astana halyqaralyq äuejaiy jylyna 5 million adamǧa, al eskı ǧimaratpen qosa eseptegende 8,2 mln jolauşyǧa qyzmet körsetetın bolady.
Jalpy aumaǧy 47 myŋ şarşy metrdı alyp jatqan, «T1» dep belgılengen jaŋadan salynǧan ǧimaratqa tört qaqpadan kırıp, 26 orynda jolauşylardy tırkeidı. Tölqūjat tekseretın 42 kabina ornatylǧan. Al jaŋa jüienıŋ arqasynda qoljükterdıŋ 1200 danasyn bır saǧattyŋ ışınde ötkızuge bolady. «Qazaqstan arqyly äue tranzitınıŋ tartymdylyǧyn arttyru üşın äue tasymalyn memlekettık retteu tiımdılıgın jaqsartu. Azamattyq aviasiia komitetınıŋ qyzmetı britan azamattyq aviasiiasy memlekettık agenttıgınıŋ jäne EO aviasiia qauıpsızdıgı agenttıgınıŋ ülgılerıne baǧdarlanatyn bolady» dep, Ūlt josparynyŋ naqty 100 qadamynda aitylǧan bolatyn. Būl rette ūlttyq tasymaldauşy «Eir-Astana» qyzmetınıŋ mysalynda turizmnıŋ damu bolaşaǧyna köz jıberuge bolady.
Būl kompaniia 45 halyqaralyq jäne 21 ışkı reisterdı jüzege asyrady. Europanyŋ batysynan bastap ırı Aziialyq kölıktık habty qūryp, aptasyna 460 reistı atqaryp otyr. Biylǧy jyldyŋ jartyjyldyǧynda 2 mln jolauşy tasymaldanypty. Būl byltyrǧy jyldyŋ körsetkışınen 11 paiyzǧa artyq.
100 naqty qadamda körsetılgen tapsyrmalardy ıske asyru üşın kompaniia bırneşe baǧytta jūmystaryn jaŋǧyrtyp otyr. Astanadan ūşatyn reisterdıŋ sanyn 30 paiyzǧa arttyryp, TMD elderı, Qytai men Ündıstan, Kiev baǧytynda jol aşyldy. Astana arqyly tranzitpen ūşyp ötetın şeteldık jolauşylar legınıŋ äleuetın köteru maqsatynda olardyŋ elımızge kelu proseduralaryn oŋtailandyru memleket deŋgeiınde qarastyrylyp otyr.
Üstımızdegı jyldyŋ 9 mausym men 12 qyrküiek aralyǧyndaǧy Astana arqyly tranzitpen ūşyp keluşı qytai azamattaryna arnalǧan 72 saǧattyq vizasyz rejimdegı joba bar. Osy sätten bastap bügınge deiın myŋnan astam qytai azamattary osy jeŋıldıktı paidalanypty. Būl, ärine, alǧaşqy nätijelerı. Eger qytai turisterıne tartymdy etu qajettıgı bolsa, ondaǧy eldıŋ turistık erekşelıkterın eskeruımız kerek. Otandyq aviakompaniialardyŋ aldynda jaŋa mındetter tūr. Aldaǧy üş jyl ışınde qytai turisterın 1 millionǧa jetkızu. «Olardyŋ jartysy tranzitpen Astana arqyly ūşatyn bolady» deidı kompaniianyŋ marketing bölımınıŋ mamany Daulet Erkınūly.
Qazaqstan arqyly ötetın avia-tranzittıŋ tartymdylyǧyn arttyru ne üşın qajet? Eger sol million osynda bolǧan künnıŋ ışınde 300 dollar jūmsaidy desek, onda el ekonomikasyna 300 million dollar qūiylady degen söz. Tek qana Qytai Halyq Respublikasymen emes, Ündıstan, İran elderımen aradaǧy vizalyq jeŋıldıkter jolǧa qoiylsa, Astananyŋ avia-tranzittık tartymdylyǧy arta tüser edı. Būryn oqşau tūryp, bügınde jalpaq älemge esıgın aşyp jatqan İran men milliardtaǧan halqy bar Ündıstannyŋ äleuetı men sūranysyn eskergen jön.
Jaqynda Astanada Panaziialyq qytai turizmıne arnalǧan konferensiia öttı. Maqsaty – «Jıbek joly» bıryŋǧai turistık brendın qūru bolatyn. Onyŋ jūmysyna turizm salasyndaǧy jetekşı halyqaralyq ūiymdar: Turistık qalalardyŋ bükılälemdık federasiiasy, BŪŪ janyndaǧy Düniejüzılık turistık ūiymy, IýNESKO, Chinese Friendly international jahandyq halyqaralyq jobasy (İspaniia) qatysty. Turizm naryǧynyŋ jaŋa segmentterı men älemnıŋ zamanaui turistık trendterı, jaŋa turistık marşruttar men baǧyttar qūru turaly mäseleler qaraldy. Jıbek jolynyŋ Europaǧa asar jolynda jatqan Qazaqstannyŋ turizm salasyndaǧy mümkındıkterı saraptaldy. Osy basqosuda aitylǧan älem turizmınıŋ negızgı turistık baǧyttaryn bırlese qūru turaly oi da ırkelıssız ılgerıleu, iaǧni, avia-tranzittık mümkındıkterdıŋ timıdılıgın däleldei tüsedı.
Aigül UAISOVA
