Tūrsynbek NŪRQALİEV, «Astana Opera» teatry balet truppasynyŋ jetekşısı, QR eŋbek sıŋırgen qairatkerı: ÄLEM TEATRLARYMEN ŞYǦARMAŞYLYQ BAILANYSTAMYZ
– Aldaǧy aptada «La Scala» teatrynyŋ ūjymy bes kün boiy elorda halqyn «Don Kihot» baletımen quantpaqşy eken. Opera otanynan keletın märtebelı meimandardyŋ būl sapary Astana künı qarsaŋynda keluı kezdeisoq emes şyǧar?
– Şyntuaitynda, älemge äigılı «La Scala» baletınıŋ «Astana Opera» teatryna gastrolmen däl osy elorda künıne orai keluı kezdeisoq emes. Jas teatrymyzdyŋ körermenge esıgın aşqanyna 21 mausymda bır jyl tolady. Esterıŋızde bolsa, bız sahna şymyldyǧyn operamyzdyŋ marjany – «Bırjan-Saramen» aşqan edık. Quanarlyǧy, osy az ǧana uaqyt ışınde öner ordasyn älem tani bastady. Onyŋ ışınde milandyq «La Scala» teatry da bar. Osy rette teatr direktorynyŋ şyǧarmaşylyq sūraqtar jönındegı keŋesşısı Uiliam Grasiozidıŋ İtaliiadaǧy barlyq teatr basşylarymen jaqsy qarym-qatynasta ekenın baiqadyq. Onyŋ üstıne bızdıŋ de osyndai «La Scala» truppasy nemese «Grand Opera» siiaqty äigılı öner ordalarynan alarymyz mol. Menıŋ oiymşa, būl «Astana Opera» solisterı üşın keremet şeberlık sabaǧy bolady. Jai spektakl emes, olar bükıl älem bıletın «Don Kihot» spektaklın alyp keldı. Mūndai teatr bızdıŋ sahnamyzda öz aurasynyŋ kışkentai bölıgın qaldyrsa da, bızge ülken olja. Nege deseŋız, «Teatro alla Scala» – qanşama ǧasyrlyq tarihy bar, opera men balettıŋ jylnamasyn tızgen öner ordasy. Aty mäşhür teatrdyŋ Astana künıne orai öner körsetu jönındegı ūsynysymyzǧa bırden kelıse ketkenı bızdı quantty.
– Truppa qaşan keledı ?
– «La Scala» şyǧarmaşylyq truppasy 25 mausymda elordaǧa kelgen boida, repetisiiaǧa kırısedı. Jaryqtaryn, dekorasiiasyn qoiady. Al spektaklderın halyqqa 30 mausym men 4 şılde aralyǧynda ūsynady. Bügınde dekorasiialar men kostiumder Astanaǧa jetkızılıp qoidy.
– Teatr nege «Don Kihot» baletın taŋdap alǧan?
– 2007 jyly on adamnan tūratyn bızdıŋ balet artisterı bılıktılıgın arttyru maqsatynda İtaliiaǧa baryp, däl osy «La Scala» teatrynyŋ şeberlık sabaǧyna qatysqan. Ekı aidyŋ kölemınde ärtısterımız Rudolf Nurievtıŋ qoiylymyndaǧy osy «Don Kihot» baletınıŋ pa-de-desın oryndady. Būl qoiylymnyŋ Marius Petipa men Aleksandr Gorskii qoiǧan nūsqalardan säl aiyrmaşylyǧy bar. Sonymen qatar, Rudolf būl spektaklge jaŋaşa közqaras pen özındık qoltaŋbasyn engızdı. Qanşa degenmen ol – erkekter biınıŋ qym-quattylyǧyn qalaǧan XX ǧasyrdyŋ bişısı. Spektaklge bızdıŋ orkestr qatysatyndyqtan, būl qoiylym «La Scala» teatry men «Astana Operanyŋ» bırıkken qoiylymy bolady. Ärı spektaklge bızdıŋ balet solisterınıŋ de qatysyp, 17 adamnyŋ kömekşı rolderde oinauyn «La Scala» teatrynyŋ özı ūsyndy.
– Bızdıŋ ärtıster qanşa degenmen orys balettık mektebıne tän horeografiiaǧa maşyqtanǧan ǧoi. Al, italiialyq teatrdyŋ erekşelıgı qandai?
– Ärine. Bırınşıden, Nuriev – taza klassikany ūstanǧan bişı. Onyŋ qoiylymynda äielder partiiasyna qaraǧanda, erler biı basym. Jäne eşqandai zamanaui bi qimylyn paidalanbaidy. Qoiylymda özgeşe dekorasiialar men kostiumder bar.
Jalpy, «La Scala» teatrynan 107 adam keledı. Erekşe qoiylym bolady dep oilaimyn.
– Astanaǧa basqa osyndai deŋgeidegı teatrlardy şaqyru josparda bar ma?
– İä, bız Ülken teatrmen gastrol almasu jönınde kelıstık, atalǧan şara 2018 jylǧa josparlanǧan. Mūnymen qosa, toǧyz teatrmen memorandumǧa qol qoidyq. Biyl gastrolmen Sankt-Peterbor qalasyna baryp kelsek, küzde Mariia teatry elordaǧa qonaqqa keledı. Jalpy, älem teatrlarymen şyǧarmaşylyq bailanysymyz bar.
– Älbette, şetke şyǧu üşın repertuar da är aluan boluy kerek…
–Jospar köp. Repertuarymyzdy kün sanap tolyqtyrudamyz. Künı keşe Iýrii Grigorovichtıŋ qoiylymyndaǧy «Spartak» baletınıŋ tūsauyn kestık. Qazan aiynda «Traviata» operasyn qoiamyz. Qaraşa aiynda Djuzeppe Verdidıŋ «Aida» operasynyŋ tūsaukeserı. Onyŋ ǧajap nūsqasyn bızge italiialyq rejisser Franko Dzefirelli ūsynady. Ūlttyq balettı de nazardan tys qaldyrmaimyz, 5 jeltoqsanǧa Ǧ.Jūbanovanyŋ «Qaragöz» baletın josparladyq. Sonymen qatar, jeltoqsan aiynyŋ soŋynda «Şertkış» baletın körermen nazaryna ūsynamyz.
Daiyndaǧan
Gülmira AIMAǦANBET
