Aiazdy künderı qalany qoiu tütın tūmşalap tūrady. Būl problemanyŋ qozǧalǧanyna da bıraz uaqyt boldy. Qazır osy mäselenı şeşu jönınde qandai jūmystar atqarylyp jatqanyn qozǧaudy jön kördık.
Ras, Astanada mūndai jaǧdaidyŋ ornauyna tūrǧyndardyŋ kömır jaǧyp, üi jylytuy basty sebep bolyp otyr. Äsırese, Oŋtüstık-Şyǧys şaǧyn audanynan ötken adam «qainaǧan ortasyna» tüsıp ketkendei äserde qalady. Jaqynda qalalyq qorşaǧan ortany qorǧau jäne tabiǧatty paidalanu basqarmasy qoiu tütınnıŋ paida boluyn bylaişa tüsındırdı: «Onyŋ sebebı aua raiynyŋ qolaisyzdyǧy, iaǧni jelsız tūman jäne jer üilerdıŋ kömır jaǧuy» delıngen habarlamada. Būl mäsele ötken jyly da qala äkımdıgındegı jiyndardyŋ bırınde qozǧalǧan.
– Jelsız künı auada jaǧylǧan otynnyŋ iısı sezıledı. Būǧan kömır jaqqanda tüzıletın kül sebep, ony adam aǧzasy avtokölık gazynan görı jaqsy sezınedı. Bızdıŋ baqylauymyzşa, qatty otyndy paidalanu kezınde lastauşy zattardyŋ eŋ köp mölşerı äsırese jelsız künderı sezıledı, – dep mälım etken Energetika ministrlıgı Astana qalasy boiynşa ekologiia departamentınıŋ basşysy Abzal Egemberdiev. Degenmen ol söz arasynda atmosferaǧa taralatyn las zattardyŋ nebärı 10 paiyzy ǧana peşpen jylytatyn jer üilerdıŋ ülesıne tietının jetkızdı.
Al Energetika ministrı Qanat Bozymbaev osyǧan deiıngı Ükımet otyrystarynyŋ bırınde kök tütınnıŋ köpşılıktı mazalap otyrǧanyn aita kelıp, kömır jaǧudy toqtatudy alǧa tartqan. Kömır arzan energiia tasymaldauşy bolǧanmen, taŋdau jasarda adam densaulyǧy men ekologiiany oilau kerektıgın aityp öttı. Al onyŋ ornyna gaz tartyp, baǧasyn da qoljetımdı etudı, qazır osy boiynşa tiıstı jobalar jüzege asyrylyp jatqanyn mälım etken.
QALAǦA GAZ QOSYLADY
Jaqynda elorda äkımdıgı auaǧa şyǧarylatyn ziiandy qaldyqtardy azaitu üşın keşendı şaralar qabyldanǧany habarlandy. Osy maqsatta kommunaldyq şaruaşylyqtardyŋ 854 tehnikasy gazǧa auystyrylypty. Al 14 myŋnan asa jürgızuşı öz kölıkterıne tabiǧi gaz ornatuǧa kelısım bergen. Būǧan qosa, qalalyq äkımdıkte 500 taksidı gazǧa köşıru boiynşa memorandumǧa qol qoiyldy.
Sonymen qatar, qala äkımınıŋ tapsyrmasy boiynşa «Astana qalasynyŋ 2018-2020 jyldarǧa arnalǧan qorşaǧan ortany sauyqtyru boiynşa keşendı ıs-şaralar jospary» jasalyp bekıtılgen soŋ «Astana qalasynda gaz taratu jelılerınıŋ qūrylysy jäne tūrǧyn alaptary men jeke sektordy tabiǧi gazǧa auystyru boiynşa jol kartasy» äzırlengen. Qazırgı uaqytta gazdandyru stansasy ıske qosylyp, oǧan «Nazarbaev Universitetı», Ǧaryş ortalyǧy akademiiasy jäne Qorǧanys ministrlıgı qosylǧan eken.
ÜLKEN ŞAHARDAǦY ÜLKEN PROBLEMA
Mūndai jaǧdai ırgemızdegı Qytai astanasynda da ornyǧyp tūr. 22 millionǧa juyq tūrǧyny bar qalanyŋ üstındegı qalyŋ tütın tıptı ǧaryştan tüsırılgen fotolardan da körıngen. Tiısınşe jer betındegı ekologiiasy naşar qalalardyŋ bırı – osy. Beijıŋ auasynyŋ lastanuyna avtokölık sanynyŋ artuy ǧana emes qala şetındegı kömır elektr stansalary men qazandyqtar da sebep bolǧan. Būl problemanyŋ der kezınde şeşılmeuınen el astanasyn auystyru jaiy da qozǧalypty. Alaida soŋǧy uaqytta qala ekologiiasy dūrystala bastaǧan. Oǧan jylytu mausymynda kömırdıŋ ornyna elektr quatyn paidalanu arqyly qol jetkızıptı. Oŋ nätije bergen soŋ Qytai 2020 jylǧa deiın kömır paidalanudy 60 paiyzǧa deiın azaitudy josparlap otyr. Oǧan aitarlyqtai qarjy jūmsalmaq. Soŋǧy ekı-üş jyldyŋ özınde osy maqsatta 4,5 mlrd dollar jūmsalypty.
Qoryta aitar bolsaq, Astana äkımdıgınıŋ qolǧa alǧan jospary uaqyt ozdyrmai, tezırek jüzege asuy tiıs. Būl qalanyŋ qoiu tütınnen tezırek arylyp, tūrǧyndardyŋ jaily ömır süruıne jaǧdai jasary anyq. Kerı jaǧdaida syqyrlaǧan aiazy arqyly tanylǧan qala köpşılıktıŋ esınde tūmşalanǧan qoiu tütınımen qalyp, joǧaryda aitqan Beijıŋ qalasynyŋ qataryna qosyluy äbden mümkın…
