Jaqynda jariialanǧan «Ūly dalanyŋ jetı qyry» atty maqala, Memleket basşysynyŋ būǧan deiın el qūptaǧan: «Mädeni mūra» baǧdarlamasy men «Bolaşaqqa baǧdar: ruhani jaŋǧyru» dep atalǧan parasatty düniesımen ündesken, qai qazaqtyŋ bolsa da qūlaǧyna salyp, jüregıne jetkızsem degen ülken eŋbegınıŋ qorytyndysy siiaqty.
Elbasy maqalada künnıŋ şyǧystan şyǧyp, batysqa qarai taraityny siiaqty örkeniettıŋ de şyǧystan tuyndap, «…sodan keiın Batys pen Şyǧysqa, Küngei men Terıstıkke taralady… protomemlekettık bırlestıkterdıŋ denı qazırgı Qazaqstannyŋ aumaǧynda qūrylyp, qazaq ūlty etnogengezınıŋ negızgı elementterın qūrap otyr» deidı. Bılgen adamǧa ol şynymen de solai. Bıle-bılsek, bızdıŋ eŋ ülken maqtanyşymyz da sol. Älemdık örkeniettıŋ damuyna eŋ köp üles qosqandar da – bızdıŋ babalarymyz. 18-19-ǧasyrlarda ömır sürgen düniege tanymal ǧalymdar örkeniettıŋ basy – Ūly dalada jatqanyn aityp, jazyp ketken bolatyn. Tek bız sony elge jetkıze almai, babalarymyzdyŋ qol jetken tabystarymen maqtanyp, älemge jar sala almai otyrmyz. Onyŋ tolyp jatqan sebepterı bar. Bırınşısı, ony bızdıŋ özımız de tolyq bılmeimız. Babalarymyzdyŋ örkenietke qosqan ülesterın madaqtaudy bügınge deiın ükımet te, ǧalymdarymyz da özderıne naqty mındet etıp qoimady. Mysaly, bır ǧana Qoişyǧara Salǧaranyŋ, äsırese, soŋǧy jyldary jazǧan eŋbekterın orysşaǧa, basqa da tılderge audaryp, olardyŋ qoldaryna jetkızgende, talai el qazaqtyŋ kım ekenın, onyŋ tarihy men erlıkterın, örkenietke, ǧylymǧa, mädenietke qosqan qyruar ülesterın bılıp, bızdıŋ elge degen közqarastaryn äldeqaşan özgertken bolar edı. Astanada Amankeldı Narymbaeva degen qaryndasymyz bar, ariilerden bastap, ejelgı türıkter mädenietı jaily orys tılınde keremet eŋbekter jazǧan. Bıraq, oǧan kım jüielı türde baǧa berıp jatyr? Äsırese, orys tıldı baspasöz qazaq ǧalymdarynyŋ ne jazyp jatqanyn nasihattamaq tügıl, ol ǧalymdardyŋ attaryn da, eŋbekterın de atamaidy. Nege sol eŋbekterdı aǧylşyn, basqa da tılderge audarmasqa? Dünie jüzıne qazaqty, onyŋ babalaryn tanytu, moiyndatu üşın olarǧa qazaq jaily sol özderınıŋ tılınde eŋbekter beru kerek. Ol üşın arnaiy ortalyq aşyp, onyŋ ǧalymdarynyŋ aldaryna naqty mındetter qoiu kerek bolar.
El tarihy – bolaşaq ūrpaqqa maqtanyş bola alatyn tūlǧalar, olardyŋ älem örkenietıne qosqan ülesterı jaily men de ekı-üş kıtap jazdym. Bıraq, olardy saralap, ǧylymi türde baǧa bere alatyn bır ortalyq bolmaǧannan keiın, ol kıtaptar elge taramai, qolymyzda qalyp qoidy. Bızdıŋ ǧalymdarymyz ejelgı türıkterdıŋ tabystary jaily talai eŋbek jazyp, ärı qarai bara almai-aq qoidy. Sebebı olar qazaq tılınen basqa tıl bılmeidı. Bolmasa, bızdıŋ babalarymyzdyŋ tyndyrǧan ısterı şynymen de maqtanarlyq, maqtauǧa tūrarlyq. Şamam kelgenşe men osy oidy däleldep köreiın. Būl oilardy men özımnıŋ «Tūran örkenietınıŋ ızımen» jäne «At jalyndaǧy örkeniet» degen eŋbekterımde keŋeitıp jazǧan bolatynmyn. Sonymen:
Bız Aziia qūrlyǧyn meken etemız. Osy qūrlyqtyŋ aty bızdıŋ babalarymyzdyŋ ısterıne tıkelei bailanysty. Qazaqtyŋ ūly tarihşylarynyŋ bırı Älkei Marǧūlan özınıŋ 1998 jyly jaryq körgen şyǧarmalar jinaǧynda: «…Iаksart özenıne qarai aǧatyn özenderdıŋ bastauynda jatqan Qazaq qyrattary antikalyq jazuşylarǧa «Aspaziia», nemese «Skif» taulary degen atpen belgılı edı» dep jazady. Saiyp kelgende, bızdıŋ ölkemızdı «jylqyşylar elı» dep atap otyrǧan bız emes, «İlliadanyŋ» avtory – Gomer. Ol degenıŋız bızdıŋ jyl sanauymyzdan myŋdaǧan jyl būryn ömır sürgen ǧūlama ǧoi. Al ol ǧūlamanyŋ zamanynda bızdıŋ ölkemızde ömır sürgen indo-arii, indo – iran halyqtarynyŋ tılınde jylqyny «aşva», «as» degen eken. Sol «as»-tan baryp, bızdıŋ babalarymyz meken etken qūrlyq «As» – «Aspaziia» – «Asiia» – «Aziia» dep atap ketken deidı bıraz zertteuşıler. Iаǧni, bız qazır Aziia qūrlyǧynda – jylqyşylar elınde, jylqyşylardyŋ jerınde ömır sürıp jatyrmyz. Almaty, Jambyl oblystarynda «Asy» degen jailaular bar. Būl da sol jylqyşylardan qalǧan ataular. Merke jaqta «Aspara» degen özen de bar. Eskı iran tılınen audarǧanda būl söz – atqa qonǧan jer dep audarylady eken. Būl taǧy bır ret bızdıŋ bırınşı bolyp atqa qonǧanymyzdy körsetse kerek.
Bızdıŋ babalarymyz ǧasyrlar boiy jylqyny jai ǧana ösırgen joq, onyŋ sütın – susyn, etın tamaq ettı. Bırtındep jylqyny kölık retınde, mınıske paidalandy. Bara-bara jylqyǧa auyzdyq pen er oilap tauyp, äskeri atqa ainaldyrdy. Ozyq oi degen osy emes pe? Atqa otyru üşın būtqa şalbar oilap tapqan da – bızdıŋ babalarymyz. Jylqynyŋ negızınde qūralǧan äskerdıŋ arqasynda bızdıŋ babalarymyz Ūly dalany tolyǧymen özderınıŋ qol astyna qaratty. Ūly dala ǧana emes-au, sol atty äskerdıŋ arqasynda türıkter Euraziia qūrlyǧynyŋ jartysynan köbın at tūiaǧynyŋ astynda qaldyrdy. Ol jaiynda europanyŋ ataqty filosofy Karl Iаspers: «Ortalyq Aziiadan şyǧyp, Ündıstan jäne Europanyŋ elderıne basyp kırgen köşpendıler (ūly mädeniet ielerı jylqy malyn paidalanudy solardan üirengen edı) damudyŋ üş salasynan tabysqa jettı. Köşpelı halyqtar at jalyn tartyp mınıp, dünienıŋ keŋıstıgın igerdı. Olar ejelgı Ūly mädeniet ielerınıŋ elderın jaulap aldy. Olar üstem näsıl ökılderı retınde düniege erlık pen qasıret ūǧymyn bırge alyp kelgen bolatyn…» dep jazdy. (K.Iаspers. Smysl i naznachenie jizni M. «Politicheskaia literatura». 1993.). Joǧaryda atap ötkendei, bızdıŋ babalarymyz atqa özderı ǧana mınıp, atty äskerdı özderı ǧana paidalanǧan joq. Olar basqalardy da atqa mınuge, atty äsker qūruǧa üirettı. Europanyŋ köptegen elderı, tört dünienı qolyna qaratqan ataqty Aleksandr Makedonskiiden bastap, talaiy dalalyqtardan jylqy ǧana satyp alǧan joq, olar bızdıŋ babalarymyzdan tolyǧymen atty äsker de satyp alyp jürdı (V.B.Kovalevskaia. Kon i vsadnik (puti i sudby) M. Nauka. 1977). Myna qasymyzda jatqan Qytai da atqa mınudı bızdıŋ babalarymyzdan üirendı. Qytaidaǧy qazaq tarihşysy Zeinolla Sänık: «Jıbek jolynyŋ eŋ alǧaşqy sılemı Chaŋ Än (bügıngı Chi Än) men Dun Huaŋ arasynda, iaǧni Han elı men Saq, üisın elınıŋ aralyǧyna tüsedı. Jıbek saudasy da eŋ äuelı osy ekı el arasynda üisın elınıŋ tūlparlaryn Han elınıŋ jıbek būiymdaryna auystyrudan bastaldy. Ol kezde «Täŋır tūlpar» atanǧan üisın elınıŋ jylqylary Han elın qatty qairan qaldyrǧan. Sondyqtan patşa Han Udidıŋ özı bas bolyp ony jyrǧa qosqan. Han däuırındegı «Hannama» muzyka deregınde aitylǧan jyrlardan tartyp, Taŋ däuırınıŋ äigılı aqyndary Li Bai, Du Fularǧa deiın jylqy turaly aitylǧan jyrlardyŋ sabaqtastyǧy üzılmegen.
Bızdıŋ babalarymyzdyŋ atty äskerınıŋ küşı men erlıgı jaily Vavilon tarihyn tereŋ zerttegen poliak jazuşysy Zenon Kosidovskii kezınde bylai dep jazǧan bolatyn: «Qap tauynyŋ arǧy jaǧynan jabaiy skif taipalarynyŋ alapat tasqyny bastalyp, köp ūzamai olardyŋ soǧys jalyny Midiia men Assiriiany şarpydy. Olar İerusalimnen ötıp, Nıl özenınıŋ jaǧasyna jetkende bır-aq toqtady. Assiriia patşasy Nineviia qamalyna tyǧylyp, jan saqtady. Bıraz jyldardan keiın skifter özderınıŋ taularyna qaita oralǧandaryna qaramai, talanǧan el köpke deiın es jiia almady (Z.Kosidovskii. Bibliiskie skazaniia. M. «Politicheskaia literatura). Babalarymyzdyŋ erlıkterı jaiynda mūndai dälelder jetıp jatyr. Bıraq bızderdıŋ mektep oqulyqtarynda bızdıŋ babalarymyz emes, olardyŋ attarynyŋ tūiaǧynyŋ astynda qalǧan assiriialyqtar men midiialyqtardy oqytyp kelemız. Ejelgı türıkterdı madaqtau mındettı türde eŋ aldymen mektep oqulyǧynan bastaluy kerek emes pe?!
Skifterdıŋ erlıkterı jaiyndaǧy jazular tıptı Hristian dınınıŋ bas kıtaby «Bibliiada» (Injılde) da jetkılıktı. Ol jaiynda jylqy tarihyn tereŋ zerttegen V.B.Kovalevskaia «Injılden» aldym dep, bylaişa jazady: «Bız üşın būl taipalar Euraziia jazyǧynda keŋınen belgılı bolǧan eŋ bırınşı atty äsker jasaqtaǧan, sodan baryp Aldyŋǧy Aziia ǧana emes, bükıl oŋtüstıktegı elderde erekşe ız qaldyrǧan. Ol turaly «Injıldıŋ» özınde «Ornyŋnan taisaŋ boldy, soltüstık jaqtan alapat köp atty äsker keledı. Attary qūstai ūşqyr, qos aiaqty arbalary qūiyn tuǧyzyp, özderı būltşa qaptap keledı. Endı bız talan-tarajǧa tüsemız.
Vavilondyqtar, bılıp qoiyŋdar, olardyŋ qoramsaqtary kımdı bolsa da bırden jūtyp qoiuǧa äzır tūrǧan tabyttai, at üstındegı alapattardyŋ qoldarynda sadaq pen naiza, özderınıŋ tüsterı suyq ta raqymsyz, qatqyl şyqqan dauystary teŋız ünındei terbelıp, olar sendermen soǧysuǧa keledı (Kon i vsadnik (puti i sudby) M. «Nauka» 1977.).
«Bibliia» (Injıl) demekşı, Ūly dala tösı alǧaşqy dınderdıŋ de otany. Şyǧysta qalyptasyp, Ūly dalaǧa jaiylǧan «Täŋırşıldık» dının dünie jüzındegı alǧaşqy dınderdıŋ bırı dep tüsınsek, odan keiın boi kötergen dın – «Künge tabynuşylar» (Zoroastrizm) dını dep tüsınu kerek bolar. Künge tabynuşylardyŋ paiǧambary – Zärdöş paiǧambar. Sol «Künge tabynuşylar» dınınıŋ paida bolyp, örıs alǧan jerı – Ūly dala tösı. Ol jaiynda aǧylşynnyŋ iranist ǧalymy Meri Bois «Zoroastriisy: verovaniia i obychai» degen eŋbegınde: «Zärdöş paiǧambardyŋ ömır sürgen uaqyty erte zaman bolǧany sonşalyqty, ony tıptı ızbasarlarynyŋ özderı jete bılmeidı. Sodan baryp ǧasyrlar boiy irannyŋ köptegen ölkelerı Zärdöş paiǧambardyŋ qasiettı Otany atanuǧa talasty. Bırazǧa deiın İrannyŋ soltüstık batysynda jatqan Äzırbaijan Paiǧambardyŋ tuyp-ösken jerı dep eseptelıp keldı. Al paiǧambardyŋ jazyp qaldyrǧan gimnderınıŋ (ūrandarynyŋ) mazmūndaryna qaraǧanda, onyŋ Otany Edıl özenınıŋ şyǧysynda jatqan Aziia dalasy siiaqty». Edıl özenınıŋ şyǧys jaǧyndaǧy Aziia dalasy degenıŋ – bızdıŋ elımız, bızdıŋ jerımız emes pe?! Sonda Zoroastr (Zärdöş) paiǧambardyŋ ömır sürgen jerı, Ahura mazda dınınıŋ paida bolyp, el arasyna keŋ qanat jaiyp, oǧan bas iuşılerdı jaqsy oiǧa, jaqsy sözge, jaqsy ıske bastaǧan jer Ūly dala tösı bolyp şyqpai ma?! Osy dın ǧoi, bır jerde Tūran tösınde otyrǧan bır halyqty bırın – tūrandyqtar, ekınşısın ariiler dep ekıge bölıp jürgen. Olardyŋ bırı – (tūrandyqtar) malşylar da, ekınşısı – egın salatyn (otyryqşylylar) ariiler bolatyn. Olar da, tek dınge senımı bolmasa, bızdıŋ eldıŋ tumalary. Olar özderınıŋ tūrǧan, ömır sürgen ölkesın «Arianam vaichah» – «Ariilerdıŋ ölkesı», «Ariilerdıŋ jerı» dese, mal baǧyp, köşıp jüretın halyq öz mekenderın «Tūran» «Tūrlardyŋ ölkesı» degen. İran atauynyŋ tübınde osy «arii» sözı jatyr. «Arii» – Aria» – «İran» bolyp keledı. Olai bolsa, bügıngı İran jūrtynyŋ şyqqan jerı de Ūly dala ekenın eske salǧanymyz artyq bolmas.
İrandyqtar ǧana emes, bızdıŋ daladan talai halyq köşıp kettı. Bızdıŋ däuırdıŋ besınşı ǧasyrynyŋ orta şenınde, ataqty Edıl hannyŋ qalyŋ qolmen Europaǧa quyp baryp jürgenı osy bızdıŋ elden ketken halyqtar bolatyn. Edıldıŋ maqsaty – sol dalalyqtardy Rim imperiiasynyŋ qyspaǧynan bosatyp, ärqaisysynyŋ öz aldyna el bolyp, keudelerın köteruge kömektesu edı. Ondaǧy oiy – Ūly dala ūrpaqtary eşkımnen ezgı, qorlyq körmei, el qatarly ömır sürsın degen bolatyn. (Tap osy oidy Batu arqyly Şyŋǧys han da jüzege asyrǧany belgılı). Özınıŋ ölıp ketkenı bolmasa, Edıl han aitqanyna jettı. Ūly patşa Rim imperiiasyn küiretkennen keiın Ūly daladan şyqqan talai halyq qazır öz aldyna el bolyp otyr.
Europanyŋ ataqty tarihşysy Eduard Gibon özınıŋ «Zakat i padenie Rimskoi İmperii» degen eŋbegınde naq öler künınde Edıl hannyŋ Rim papasy Lev bırınşımen ülken bır kelısımşart jasasqany turaly jazady. Tıptı, keibıreuler ekı ūly adam bır el boludy josparlaǧan edı degen de oi aitylady. Bıraq ol kelısımşarttyŋ naqty mazmūny älı künge deiın bızge belgısız. Prezidentımızdıŋ «Ūly dalanyŋ jetı qyry» degen maqalasynyŋ kömegımen Vatikannan Edıl han men Vatikan papasy Lev bırınşınıŋ sol kelısımşartyn tapsa ǧoi, Ūly patşa Edıl han turaly talai tarih betterı aşylar edı, bızdıŋ babamyzdyŋ europalyqtar üşın dünie jüzı üşın kım ekenı aiqyndala tüser edı.
Edıl han bastaǧan ǧūndardyŋ sol tabystary jönındegı qysqaşa derekterdı 1972 jyly jaryq körgen «Nebelungtar jaily jyr» (Pesn o Nibelungah) degen eŋbekte (redaksiiasyna jetekşılık etken orys akademigı V.M.Jirmunskii) bylai keltırıledı:
Avstriia – Edıl hanǧa (europalyqtar ony Etsel deidı) baǧynyşty bır el:
Vengriia – Etselge baǧynyşty el;
Grekter – Etselge baǧynyşty halyqtardyŋ bırı;
Kiev jerı – Etselge baǧynyşty elderdıŋ bırı;
Nemıster – Etselge baǧynyşty german halqy;
Poliaktar – Etselge baǧynyşty slavian halqy;
Rustar – Etselge baǧynyşty
slavian halqy.
Osylai kete beredı. Mıne, mūnyŋ barlyǧy Europanyŋ köptegen halyqtarynyŋ ata-tegı bızdıŋ Ūly daladan şyqqanyn körsetse kerek. Olar būl jerge özderı ǧana kelgen joq, Ūly daladan alǧan jetıstıkterın, onyŋ mädenietın de ala kelgenı belgılı.
Prezident maqalasynda «Bızdıŋ jerımız materialdyq mädeniettıŋ köptegen dünielerınıŋ paida bolǧan orny, bastau būlaǧy desek, asyra aitqan emes. Qazırgı qoǧam ömırınıŋ ajyramas bölşegıne ainalǧan köptegen būiymdar kezınde bıdıŋ ölkemızde oilap tabylǧan» dep jazady. Solardyŋ bırı – mys öndıru. Ol jönınde osydan onşaqty jyl būryn orys ǧalymy E.Chernyh Mäskeuden şyǧatyn «Znanie – sila» degen jurnalynda «Epoha bronzy nachinaetsia v Kargalah» degen maqalasynda jazǧan bolatyn. Onda avtor bylaişa jazady: «Būl jerde adamdar osydan 3400-3700 jyl būryn ömır sürıp, mys öndırgen. Qarǧalynyŋ kenı öte bai jäne onyŋ mysy qatty, balquy öte qiyn bolyp keledı…». Ärı qarai ǧalym sol maŋda qazba jūmystaryn jürgızgende, sol zamanda ken qazǧan şahta opyrylyp, onyŋ astynda qalǧan adam turaly jaza kelıp, mys qoinauyna engen adamdy basyp qalǧan qaiyŋ börenenıŋ radiouglerodtyq analizı ol adamnyŋ būdan 4900-4600 jyl būryn jer astynda qalǧanyn körsetken». E.Chernyh būl materialda qola däuırı emes-au, berırekke 16-18 ǧasyrlarǧa Resei özıne qajettı mysty negızınen osy Qarǧalydan öndırgenın jäne de osy mysty qorytatyn zauyt iesınıŋ Dmitrii Daşkov myrza bolǧanyn jazady («Znanie – sila» Moskva. 2007. №8.). Qarǧaly tauynyŋ jartysy Aqtöbe, jartysy Orynbor oblystarynda jatyr. Būl da dünie jüzındegı alǧaşqy mystyŋ Ūly dalada öndırılgenın körsetse kerek. Mys öndıru bastalǧan jerden Qola däuırınıŋ bastalatyny aitpasa da tüsınıktı. Sol qoladan bızdıŋ babalarymyz jylqyǧa auyzdyq jasady, sol qoladan üzeŋgı jasaldy. Ejelgı ǧūn-türıkter sol qoladan sadaqtyŋ ūşyn jasady. Būl türıkter qaru-jaraǧynyŋ eŋ küştısı bolatyn. Ol jaiynda prezidentımız: «Masaǧyna qauyrsyn taǧylyp, metalmen ūştalǧan jebe beren sauytty tesıp ötetın köbebūzarǧa ainaldy» dep baiandaidy. Alǧaşqy mys qorytyndysynan bastalǧan metall öŋdeu ädısterı (tehnologiiasy), bırtındep kürdelenıp, bızdıŋ babalarymyz odan keiın qola, sosyn temır, eŋ soŋynda altyn öŋdeudı üirendı. Būl qazırdıŋ özınde köptegen elderdıŋ qoly jetpei otyrǧan eŋ ozyq tehnologiia, ǧylymi jetıstık bolatyn. Ol kezde qazırgı maqtanyp jürgen Europanyŋ köptegen halyqtary ne el bolyp, ne memleket bolyp jetılmegen edı. Ol zamanda europanyŋ köptegen halyqtary özderınıŋ jer kepeşterınen şyǧyp ta ülgermegen bolatyn. Būl tehnologiiany bızdıŋ Ūly dala ūldary bastap, basqalar solardan üirendı dep tolyǧymen aita alamyz. «Dünie – kezek» degenımız osy. Eger Prezidentımızdıŋ berıp otyrǧan tapsyrmalaryn oryndap, jaŋaşa bılımdı, eŋbektı ūiymdastyrudyŋ jaŋa joldaryn, jaŋaşa ozyq tehnologiialardy igeretın bolsaq, bız bügıngı qazaqtyŋ qaitadan alǧa şyǧatynyna, qaitadan biıkten körınetınıne közımız äbden jetedı. Sol üşın alǧa jyljuymyz kerek -aq.
Aita bersek, babalarymyzdyŋ maqtanarlyq ısterı tolyp jatyr. Olardyŋ barlyǧyn bır şaǧyn materialǧa syiǧyzu mümkın emes. Bıraq, myna jaidy aitpai ketuge bolmaidy. Dünie jüzınde bızdıŋ jerımız – Ūly dala tösı Qūdaidyŋ şynymen de közı tüsken jerı. Jerasty bailyqtary artylyp jyǧylady. Qazaqşa aitqanda, bızdıŋ jerımızdıŋ asty – kenış te, üstı – peiış. Osy jerde älemdegı eŋ alǧaş jabaiy bidai men arpa öskenı belgılı. Būl jaiynda orystyŋ ataqty tarihşysy N.M.Karamzin kezınde bylai jazǧan bolatyn:
«Nūh paiǧambar ūrpaqtary būl jerlerdı eŋ bır yŋǧaily, ärı qauıpsız dep eseptep, osy jerge qonystanyp, qanat jaidy. Nūh paiǧambar balalaryna qorek retınde būl jerlerge Qūdai jabaiy bidai men arpa ösırdı. Europany ūly botanigı Genselman Başqūrt dalasynan (Karamzinnıŋ Başqūrt dalasy dep otyrǧany – bızdıŋ jer. Sebebı Genselman olardyŋ meken etken jerlerın bızdıŋ Tobyl, Äiet, Toǧyzaq özenderı maŋynan körsetedı) jabaiy ösken bidai men arpany tapty. Reseidıŋ tek şyǧys jaǧanda ǧana ösetın jabaiy bidai men arpadan Sıbır halyqtary bügınge deiın nan pısırude…(N.M.Karamzin. İstoriia Gosudarstva Rossiiskogo.T.).
Alǧaşqy bolyp at mıngen, atty äsker ūiymdastyrǧan, metall balqytu tehnologiialaryn igergen ǧūn-türıkter, oq därı, türlı myltyqtar men zeŋbırekter paida bolǧanşa qai jaǧynan da dünie jüzınıŋ aldynda boldy. Jappai qyryp-joiatyn qarular paida bolǧannan keiın ǧoi bızdıŋ babalarymyzdyŋ qainaǧan ömırdıŋ şetıne şyǧyp qalǧany. Bıraq olar joǧalyp ketken joq. Keler ūrpaq babalarynyŋ şynaiy ızbasarlary bolatynyna senım mol. Öitkenı Prezidentımızdıŋ myna maqalasy jas ūrpaq, senı soǧan şaqyrady. Tek soǧysta ǧana emes, şynaiy erlıkke beibıt ömırde de oryn tabylady. Talai adam eŋbek etıp te er bolyp, el aldyna şyǧyp jatyr.
Bız bügın keşegı ötken babalarymyzdyŋ ısterımen maqtanyp jatsaq, erteŋ senıŋ jetken jetıstıkterıŋdı el maqtan etetın bolsyn! Maqsat – Ūly dala ūldarynyŋ esımderın ūlyqtau. Keler ūrpaqty solardai etıp tärbieleu. Olardy ūlylar şyqqan biıkke köteru, biıkten köru. Laiym, solai bolsyn!
