ÜMIT OTYN ÖŞIRMEGEN «ANA ÜII»

Albyrt jastyqpen qatelıkke ūrynyp, nekesız bala köterıp, odan keiın el-jūrttyŋ aldynda masqara bolmas üşın balasynan bas tartyp, qūrsaǧynan şyqqan şaranasyn köşege tastap nemese säbiler üiıne ötkızıp jatqan bezbüirek analar da joq emes. Bıraq psihologtar olardyŋ osyndai qadamǧa amalsyzdan baratynyn aitady. Astanada osyndai şarasyz analardy panalatatyn «Ana üiı» jūmys ısteitının bıreu bılse, bıreu bılmeidı.

MAQSATY AIQYN MEKEME

Astana qalasyndaǧy «Ana üiı» jas analar daǧdarystyq ortalyǧynyŋ üilestıruşısı Aijan Dihanovanyŋ aituynşa, būl qoǧamdyq qor 2013 jyldyŋ säuır aiynda aşylǧan. Bügınde Qazaqstannyŋ ırı qalalarynda 26 ana üiı jūmys ısteidı eken. «Ana üiı» qoǧamdyq qory ekı baǧyt boiynşa qyzmet etedı. Mäselen, atalmyş qoǧamdyq qorda bala asyrap aluǧa qoldau körsetu ortalyǧy da qarastyrylǧan. Iаǧni, perzent süiuge zäru bolyp jürgen otbasylar «Ana üiı» qoǧamdyq qorynyŋ «1422» nömırlı arnaiy telefon jelısıne habarlassa (bailanys Qazaqstan boiynşa tegın), mekeme tarapynan kömek körsetılıp, olardyŋ tezırek bala asyrap aluǧa mümkındıkterı bolmaq. Al «Ana üiı» jas analar daǧdarystyq ortalyǧy – aiaǧy auyr bolǧan kezde nemese bosanǧannan keiın baratyn jerı bolmaǧan uaqytta jas analardyŋ panalaityn mekenı. Mūnda 30 jasqa deiıngı jas analar 1 jasqa tolmaǧan balasymen bırge bır nemese bır jarym jyl tūra alady. Eger de balalar üiınıŋ tülekterı bolsa jäne balasynyŋ densaulyǧynda (patologiialyq) kemıstıgı bar bolsa, olarǧa 34 jasqa deiın tūruǧa rūqsat etıledı eken.

Al ekınşı baǧyt boiynşa, iaǧni ana üiıne tūruǧa niet bıldıruşı jas analardyŋ atalmyş mekemenıŋ mamandaryna qoiar sūraqtary bolsa, jedel telefon jelısı 8 800 080 77 71 nömırıne tegın habarlasuǧa bolady.

TÜRLI TAǦDYRLAR TOǦYSQAN MEKEN

«Ana üiı» qoǧamdyq qorynyŋ statistikalyq mälımetterıne süiensek, jalpy elımız boiynşa 2013 jyldan berı 1770-ten astam, al jyl basynan berı 600-ge juyq jas anaǧa kömek körsetılse, däl qazırgı uaqytta 269 äiel adam 228 balasymen (arasynda aiaǧy auyrlary bar) osy ana üiın panalap jatyr. Jalpy, halyq sanynyŋ köptıgıne bailanysty elordada ekı ana üiı jūmysyn jürgızıp tūrǧanyn aita ketu kerek. Onyŋ bırınşısı joba basynan berı, iaǧni 2013 jyldan berı qoldanysqa berılse (üilestıruşısı – Gülnar Şäkırova), ekınşısı – Aijan Dihanova üilestıruşı bolyp qyzmet ısteitın ana üiı. Byltyr paidalanuǧa berılgen būl üidı 22 säbi men 25 äiel adam (beseuı jüktı) panalauda.

Ekı qabatty zäulım üi biık dualmen qorşalyp, aulaǧa tas töselıp, esık aldyna oryndyqtar qoiylypty. Al üidıŋ ışıne engende, dälızdegı qabyrǧalardyŋ balalarǧa arnalyp bezendırılgenın közımız şaldy. Jalpy, üidıŋ ışı-syrtyna beinebaqylau qūrylǧylary ornatylǧan. Nysana 24 saǧat boiy küzetıledı. Mūnda üilestıruşınıŋ kabinetı men tıgın şeberhanasy jäne jetı bölme qarastyrylǧan. Är bölmede 3-4 jas ana säbilerımen tūrady eken. Sonymen qatar, üilestıruşıden bölek, mūnda medbike, ekı psiholog, tıgın şeberı jäne şaruaşylyq meŋgeruşısı ärı jürgızuşı mamandary taŋerteŋnen keşke deiın eŋbek etedı. Sol siiaqty as üige de barlyq qajettı jabdyqtar qoiylǧan. 13 oryndy üstelge jas analar ekıge bölınıp tamaqtanady eken. Jalpy, mūndaǧy jas analarǧa barlyq jaǧdai jasalǧan. Tūratyn jer de, tamaq ta, närestelerdıŋ kiım-keşegı de – barlyǧy tegın. Tek jas analar böpelerıne jaqsylap qarasa bolǧany. Al, eger balalaryna dūrys qaramai, şylym şegıp, ışımdıkke äuestenıp, jeŋıl jürıske boi aldyryp, tärtıpke baǧynbasa, olarǧa qataŋ jaza qoldanylady. Iаǧni, būl jerden şyǧarylyp, ana üiınıŋ bosaǧasyn ekınşı qaitara attai almaidy.

Aşylǧan künnen berı är qaladaǧy ana üiı barlyq medisinalyq mekemelermen, perzenthanalarmen, qalalyq äkımdıktermen, zaŋ organdarymen tyǧyz bailanys ornatqan.

– Bızge köbıne jas analardy perzenthanalardan jıberedı. Keide tärtıp saqşylary arqyly da keledı. Sodan 12 ai boiy analar säbilerımen osynda tūrady. Būl merzım aiaqtalǧan soŋ, bız olardy dalaǧa quyp şyqpaimyz. Joba aiasynda osy uaqyt ışınde analarǧa jataqhana siiaqty belgılı bır oryn ızdestıremız, jūmys ta qarastyramyz, balalaryn balabaqşaǧa ornalastyru jaǧyn da qolǧa alamyz. Al eger jas analar student bolsa, oqularyn jalǧastyruǧa da mümkındık beremız. Ana üiınen şyǧyp ketse de, bız olarmen bailanysty üzbeimız. Keibırımen telefonmen tıldesıp, keibırımen äleumettık jelılerde hat-habar almasyp tūramyz. Olardyŋ keibırı osy jerdı saǧynǧandyqtaryn, tıptı qaityp kelgısı keletındıkterın de aitady, – deidı Aijan Dihanova.

Nekesız qūrsaq kötergen qyzdaryn «el-jūrttan ūiat bolady, osynda bolyŋdar» dep analar üiıne äkelıp tastaityn ata-analar da bar eken.

ASTANA KÖZ JASYŊA SENBEIDI…

Taǧdyrdyŋ jazuymen nekesız qūrsaq köterıp, süigenderınen aldanyp qalǧanda tyǧyryqqa tırelıp, basqa barar jer bolmaǧandyqtan, osy ana üiın panalaǧan boijetkendermen de tıldestık. Olardyŋ bırı – Vika. Ol nebärı 20-aq jasta. Bıluımızşe, ana üiı tūrǧyndarynyŋ äzırge eŋ kenjesı. Taraz qalasynda tuyp-ösken. Mektep bıtırgennen soŋ, eşqandai oqu ornyna tüspei, Astanaǧa jūmys ısteuge kelgen eken. Sodan elordalyq bır jıgıtke ǧaşyq bolyp, alaida süigen jıgıtı odan janūiasy jäne bır balasy bar ekenın jasyryp kelgen. Bar şyndyqty bılgende, töbesıne jai tüskendei bolǧan qyz qūrsaǧyna bıtken säbiın ne de bolsa düniege äkeluge bekıngen. Alaida alystaǧy jalǧyzbasty anasynan basqa qarailasar eşkımı joq boijetkendı eşqandai qūjaty bolmaǧandyqtan, perzenthanadan polisiia qyzmetkerlerı osy ana üiıne tabystaǧan. «Ana üiı» qoǧamdyq qorynyŋ mamandary Vikanyŋ barlyq qūjattaryn jöndep bergen.

Al ekınşı boijetken – 25 jastaǧy Äsiia. Şymkent qalasyndaǧy ülgılı otbasylardyŋ bırınde düniege kelgen ol – üidegı 6 qyzdyŋ ekınşısı. Mektepte jaqsy oqyǧan Äsiia Şymkenttegı Medisinalyq kolledjde bılım alǧan. Qolyna diplomyn alǧan soŋ, arman quyp Astanaǧa kelıptı. Millionnan asa tūrǧyny bar elorda ärbır adamdy bırden basynan sipai qoimaityny belgılı. Sol siiaqty Äsiia da ülken qalada kün körudıŋ amalyn qarastyryp, eŋbek jolyn qaladaǧy meiramhanalardyŋ bırınde eden juuşy bolyp bastap, keiınnen aspaz bolǧan. Osy jerdegı ofisiant jıgıtpen köŋıl jaras­tyryp, ekeuı bıraz uaqyt qol ūstasyp jürse kerek. Alaida jıgıtınıŋ ata-anasy nege ekenı belgısız, Äsiiany jaqtyrmapty. Söitıp jürgende keiıpkerımız bır ret tüsık tastaǧan. Al ekınşı ret aiaǧy auyr bolǧanda, «üilenemız» dep jürgen jıgıtı müldem habarlaspai, özınıŋ tuǧan qalasyna ketıp qalǧan. Osylaişa, olar mäŋgılıkke at qūiryǧyn kesısıptı. Būl kezde Äsiia Astanadaǧy medisinalyq mekemelerdıŋ bırınde mamandyǧy boiynşa akuşer-ginekolog bolyp qyzmet etıp jürgen. Talai näzık jandylardyŋ bala kötere almai jürgendıkterın jūmysynda öz közımen körıp jürgendıkten, Äsiia nekesız bala tabu qanşalyqty qiyn bolsa da, jasandy tüsık jasatu jaily eşbır «aqylşynyŋ» sözıne qūlaq asqysy kelmei, qūrsaǧyndaǧy säbiın düniege äkelgen eken.

– Men eşteŋege ökınbeimın. Tek äkemnıŋ maǧan älı künge ökpelep, terıs qarap jürgenı ǧana janyma aiazdai batady. Ana üiınde barlyǧymyz bır üidıŋ balasyndai tatu-tättı tūryp jatyrmyz. Būl jer tym jaily ärı tiımdı. Dekrettık demalysta bolsam da, materialdyq jäne moraldık jaǧynan maǧan zor qoldau körsetıp, ruhani küş beretın ärıptesterıme, sol siiaqty jas analarǧa pana bolyp otyrǧan «Ana üiı» qoǧamdyq qory ūjymyna, joba jetekşılerıne şeksız rizamyn, – deidı Äsiia.

Nebır qiyn künderdı bastan keşırıp, janarlary jasqa tolsa da, saly suǧa ketpegen jas analardyŋ jıgerlerın janyp, ömırge degen qūlşynystaryn arttyryp, bolaşaqqa degen ümıt otyn odan ärı jandyryp otyrǧan «Ana üiı» jobasy ärı qarai da jandanyp, jasai bergei!

Nūrdäulet KÄKIŞEV