Gazetımızde «Tarydai bolyp kıre almai…» maqalasy jariialana salysymen, mektepterdegı oryn jetıspeuşılıgı mäselesı qyzu talqyǧa tüstı. Oryn tappai baptana almai jürgen astanalyq oquşylardyŋ jaiy deputattardy da oilandyra bastady. Ükımettıŋ de «ünın» estıdık. Künı keşe Parlamentte Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ ökılderı men Mäjılıs deputattary elımızdegı apattyq jäne üş auysymdy mektepterdıŋ mäselesın talqylady. Qazırgı uaqytta elımız boiynşa 188 mektep üş auysymǧa auysuy mümkın. Oquşyǧa oryn tauyp bere almaityndai būl ne jaǧdai? Tiıstı mekemeler būl mäselenıŋ aldyn nege almaǧan? Qatelık qai jerden kettı?
Qūrylys sylbyr jürude
Bügınde Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ uäjıne eş senbeitın boldyq. Osydan üş jyl būryn «Keler jyly elımızde üş auysymdy mektepter bolmaidy» dep habarlady. Oryndalǧan joq. Araǧa jyl salyp «2017 jyly apatty mektepter men üş auysymdy mektepter tübegeilı joiylady» dep taǧy şyqty. Ol jylymyz, mıne, aiaqtaluǧa jaqyn. Ministrlıkter, mūndai mektepterdı azaituǧa tyrysqan saiyn, kerısınşe, köbeiıp bara jatyr. Nege? Endı mūndai mektepterdıŋ sany 200-ge juyqtap qaldy. Būl endı osyǧan deiın jazǧanymyzdai demografiialyq ahual men köşı-qonnyŋ köbeiuınen tuyndap otyrǧan mäsele. Desek te, ministrlık qūr baibalam sala bermei osy jaǧdaidy eskere otyryp jūmys jasauǧa mındettı bolatyn.
2015 jyly elımızde üş auysymdaǧy 87 mektep bolsa, onyŋ sany däl bügın 188-ge jetıp jyǧyldy. Ekı jylda 100 mektepke köbeiıp ketken būl mäselenı Ūlttyq qor aiasyndaǧy arnaiy jospar da, «Nūrly jol» baǧdarlamasy da şeşe almai otyr. Osyǧan deiın Astanada da üş auysymdy mektep 3-eu ǧana bolyp kelse, onyŋ sany osy oqu jylynda 27-ge jetıp ülgerdı.
«Aǧalar tender oinap jürgend ebalalar mektepsız qaldy»
Osynyŋ barlyǧy «Nūrly jol» baǧdarlamasy boiynşa mektep salu ısınıŋ sylbyrlyǧynyŋ äserınen bolyp otyr. Mūny synǧa alǧan Premer-ministr Baqytjan Saǧyntaev Ükımette öŋır basşylarynyŋ jūmysyn synǧa aldy. Qūrylysy uaqytynda aiaqtalmaǧan bılım oşaqtary turaly aitqan Premer-ministr tenderdıŋ keşıguınen «Nūrly jol» baǧdarlamasy boiynşa Ūlttyq qordan bölıngen qarajat igerılmei, kerı qaitatynyn da tılge tiek ettı. Elımızde jyl soŋyna deiın 106 bılım beru mekemesı salynuy kerek. 52 mektep qyrküiekte qoldanysqa berılu kerek bolsa, onyŋ bıreuı jaŋa oqu jylyna ülgermei qalǧan. Al üş öŋırde on mektepke bölıngen qarajat sol küiı igerılmei, Ūlttyq qorǧa kerı qaitatyn boldy. Tender ötkızu mäselesıne bailanysty keşıkken. Nätijesınde, igerılmegen 3 mlrd teŋge qorǧa qaitatyn bolyp otyr. «Būl mäselenı ylǧi talqylaimyz. Bıraq, özgerıs joq. Aqşa igerılmeidı, tenderlerdı keş ötkızedı. Ülken aǧatailarymyz tender oinap jürgende, onyŋ zardabyn balalar şegedı. Osyny tübegeilı şeşu kerek. Balalar jaŋa mektepke barǧysy keledı. Oǧan qosa, Prezidenttıŋ naqty tapsyrmasy bar. Ūlttyq qordan aqşa bölınıp jatyr. Sonyŋ barlyǧy «Nūrly jol» baǧdarlamasy aiasynda aimaqtarǧa taratylady. Bız bolsaq, jaŋa oqu jyly bastalsa da, tender oinap jürmız», – dedı Baqytjan Saǧyntaev. Osy oraida Ükımet basşysy öz orynbasarlaryna qazırgı jüienı tolyǧymen özgertudı tapsyrdy.
Astanadaǧy ahual qalai?
Astana qalasyndaǧy mektepterdıŋ qūrylysyna jasalatyn jobalyq-smetalyq qūjatqa säikes olardyŋ tolyqtai jabdyqtaluynan bastalyp, №8 mekteptıŋ jabyluy, oquşylardyŋ özge mektepterge ornalasuy jaiy qalalyq mäslihattyŋ kezektı sessiiasynda da talqylandy. Bılım basqarmasynyŋ basşylyǧy mektep jaiyn jan-jaqty talqylaǧan otyrysqa belsene qatyspady. Qalalyq mäslihattyŋ hatşysy Janat Nūrpeiısov basqarmanyŋ mındetın atqaruşy Änuar Janǧozinnıŋ būl jerge kelmegenıne «eskertu» jasady. Basqarmanyŋ atynan kelgen mamandar deputattardyŋ qoiǧan saualdaryna mardymdy jauap bere almai dal boldy. Osyǧan qarap-aq bılımdegı jūmystyŋ jüielı, jüiesızdıgın aŋǧaruǧa bolatyn şyǧar. Būlai deuımızge salmaqty sebep bar. Üş auysymdy mektepterdıŋ jaiy, äsırese, bas qalada uşyǧyp tūr. Oquşylar syimai jatyr. Jyldyŋ soŋyna deiın şeşıledı degen mektepterdıŋ özı osy oryn mäselesın şeşuge tolyq mümkındık bermeidı. Künı keşe orta bılım beru salasynda synyptarǧa şamadan artyq tyǧyzdyq mäselesın şeşu üşın №31, 28, 51, 52, 68 mektepterge qosymşa qūrylys saludy jalǧastyru üşın jäne 12 mekteptı jobalau üşın qosymşa qarjy bölındı. Aldaǧy uaqytta osy jospardy jüielı türde, jedel jürgızbese, balalardyŋ emın-erkın bılım alu mäselesı qiyndai tüsetını sözsız. Ilkıde bılım oşaǧy bolǧan, bügınde jekege ötıp ketken köptegen mekemelerdı kerı qaitaru arqyly da būl mäselenıŋ tüiının tarqatuǧa bolar edı.
P.S: Osyǧan deiın jazǧanymyzdai Astana mektepterıne 145 myŋnan astam oquşy barady. Onyŋ 23 myŋy – jaŋadan kelgender. Jaŋadan oquşy kelgenmen, jaŋa mektepter aşylǧan joq. Jaŋa oqu jyly bastalysymen qalalyq Bılım basqarmasy da, Bılım jäne ǧylym ministrlıgı de äbden äbıgerge tüsıp, Ükımettıŋ arnaiy otyrysy öttı. «2017 jyly üş auysymdy mektepter bolmaidy» degen aqparatty olar nege süienıp aitty? Endı kelıp ekı jüzdei mektep qaidan şyqty? Balaǧa kelgende būlai salǧyrttyq tanytuǧa bola ma? Tenderdıŋ de, qarjy böludıŋ de jaiyn dūrystap nazarǧa almasqa amal da qalmai tūr. Jauyrdy jaba toqyǧannyŋ saldary bolaşaqta özımızge taiaq bop tiıp jürmese boldy.
Güljan RAHMAN
