Üzılıssız üderıs

Aiman Döşkenqyzy bügın de taŋǧy 5.45-te oiandy. Köktemnıŋ äserı me, sergek tūrdy, köŋılı de äldenege quanyşty sekıldı. Özgelerdı oiatyp almaiyn dep, aiaǧynyŋ ūşymen jürıp juynu bölmesın betke aldy. Taŋǧy asyn äzırlegen soŋ, jūmysqa baratyn kiımın kiıp, şaşyn retke keltırdı. Sodan soŋ kündegıdei pysyldap ūiyqtap jatqan nemeresın maŋdaiynan süiıp, erkeletıp oiatty.

Kündegıdei üiınen 6.40-ta şyq­qan. Aialdamaǧa deiın on minut jüredı. Qalai da 6.50-degı avtobusqa ülgeruge tiıs. Odan keşıkse, kelesı avtobus saǧat 7.00-de keledı. Ras, qoǧamdyq kölıkterdıŋ intervaly qolaily. Onyŋ üstıne, künde mınetın 21 nömırlı avtobus ta taza, yŋǧaily. Bıraq saǧat 7.00-degı avtobusqa qalsa, kısı köp bolatynyn bıledı. Ondaida nemeresı aiaq astynda taptalyp qalmauy üşın qorǧalaqtap, alaŋdap otyrady. Avtobus keşıkpei, däl uaqytynda keldı. Nemeresı ekeuı yŋǧaily orynǧa jaiǧasyp, jol boiy äŋgımelesıp bardy.
Aiman Toqpataeva avtobusta ülkendı syilap, oryn berıp jatqan jastardy körgende ışı jylyp qalady. Bıraq köbınese bır oryn bolsa, özı otyrmai, nemeresın jaiǧastyruǧa tyrysatyny ras. Ondaida «Äje, sız otyryŋyzşy, men tūryp tūraiyn» deidı Fatima. Ol özı ısteitın mektepte 4-synypta oqidy. Kışkentai balanyŋ boiyndaǧy ülken jürektı körgende ıştei quanyp, ony: «Sen älı kışkentaisyŋ. Boiyŋ kışkentai, köp kısınıŋ arasynda qysylyp, taptalyp qaluyŋ mümkın. Sondyqtan qazır sen otyr, al keiın sen öskende sen tūryp tūrasyŋ, men otyram» dep köndıredı.

***

«Bäiterek» aialdamasynan tüsken soŋ jyly avtobustan taŋǧy salqyny bet qarityn dalaǧa şyqqanda nemeresınıŋ telpegın tüzep, mo­iynoraǧyşyn qymtap orap berdı. Sodan soŋ ony qolynan jetektep, mektepke deiın bes-alty minut jürıp bardy.
Saǧat 7.25-te mektepke kırgen. Mektep degen osyndai qasterlı bolar ma edı, syrtqy esıkten kırgennen mūntazdai taza, jarqyraǧan, äsem ǧimarattyŋ bölek aurasy janyna jaily tidı. Bügın vahtada Güljan apai eken. Sälemdesıp, hal sūrasqannan özınıŋ eŋ jaqyn adamdarynyŋ arasyna oralǧandai sezındı. Dälızde de – özındei mūǧalımder. Ärqaisysy öz tūǧyryna qonǧan qyrandai bolyp öz kabinetterınde otyruǧa, ūstazdyq qyzmetıne kırısuge asyǧyp, öz jönımen bara jatyr.
Būl mektepte sabaq är pän bo­iynşa jabdyqtalǧan kabinetterde ötedı. Iаǧni bastauyş synyptar belgılı bır kabinetterde oqyǧanymen, joǧary synyp oquşylary ötetın sabaǧyna qarai kabinetten kabinetke köşıp jüredı. Al mūǧalımder öz «qūral-saimandary» tolyq qamtylǧan kabinette otyryp, kelıp-ketıp jatqan oquşylardy qarsy alyp, şyǧaryp salyp otyrady. Kabinetke kırıp, syrt kiımın şeşıp, şaşyn tarap, boiyn tüzegen soŋ bızdıŋ keiıpkerımız özıne belgılengen sabaq kestesın qarady. Keibır kürdelı taqyryptar boiynşa ädıstemesın aqtaryp, oiyn jinaqtady. Saǧat 8-ge taiaǧanda suatqa qarai aǧylǧan jylqylarǧa ūqsap bılım närıne bas qoiǧan balalar bırınen soŋ bırı kele bastady.

***

Saǧat 8.00. Qoŋyrau ünı – qyryq jyldan berı ūstazdyq qyzmet etıp kele jatqan Aiman Döşkenqyzynyŋ ömırınıŋ bır bölşegıne ainalyp ketken äuezı. Keide tıptı äldenege mazasyzdanyp, «şeke-basy tyrysyp» kelse, qoŋyrau ünın estıgennen keiın «basy jazylyp», jadyrap sala beredı.
№66 mektep-liseide qoŋyrau ornyna Qūrmanǧazynyŋ küiı oinatylady. Psihologtardyŋ özı «balanyŋ janyn muzyka arqyly tärbieleuge bolady» deidı emes pe?! Mysaly, auyr rok tyŋdaityn balalar men klassika muzykasyn, sonyŋ ışınde küi tyŋdap ösken balalardyŋ mınez-qūlqy özınşe bölek, erekşe bolady. Endeşe būl muzykanyŋ da olardyŋ sanasyn, talǧamyn qalyptastyruǧa, janyn tärbieleuge oŋ yqpal etetını sözsız.

***

Qyrküiek aiynda – jaŋa oqu jyly bastalǧanda adaptasiiadan ötkenşe ıştei azdap jaisyzdyq sezınetını bolmasa, Aiman Döşkenqyzy balalarǧa sabaq ötkennen şarşaǧan emes. Özınıŋ qazaq tılı men ädebietı pänın oqytuǧa äbden qalyptasyp alǧan. Bıraq qyryq jyl qyzmet etse de, ūstazǧa ünemı bır ızben, bır ädısnamamen jüru jat. Ol ärdaiym ızdenıs jasap otyrady. Üzılıs kezınde, ärıptesterımen bas qosqanda nemese seminar, kouch­tarǧa qatysqanda özgelerdıŋ eŋ ozyq ädısterın üirenıp, öz täjıribesın baiytuǧa tyrysady. Ärine, būrynǧy oquşylary men qazırgı oquşylary ūqsamaidy. Ūstazdyq etken qyryq jylda tolqyn-tolqyn bolyp aldyna kelgen balalardyŋ ärqaisysy özınşe erekşe ekenın sezınbeuı mümkın emes. Mysaly, osydan on jyl būrynǧy oquşylar basqaşa bolatyn. Al qazırgıler bölek.
Aiman Döşkenqyzynyŋ oiynşa, bala, oquşy, jastar da ülkenderge motivator bola alady. Olar ünemı ülkenderdıŋ ızdenıp, damyp, öz babynda boluyn talap etedı. Mysaly, qazırgı balalar bılımdı. Öitkenı olardyŋ ızdenetın, üirenetın mümkındıkterı köp. Köbıne mūǧalımder bılmeitın närselerdı de bıledı. Mūǧalım körmegen el men jerdı körıp, şet elderge şyǧyp jürgenderı qanşama. Qazır eşkımge şekteu joq.
Ūstaz bärınen biık boluǧa tiıs. Osyndai talapşyl, talǧampaz, erkın ösıp, damyp jatqan balalardyŋ aldynda ūstazdyq etıp, sabaq ötu de ülken jauapkerşılık, auyr mındet ekenı ras. Olardyŋ sūraqtaryna jauap bere almai, tömenşıktep qalmau üşın de ǧalamtordy aqtaryp, qajet aqparattardy igerıp, tıptı äleumettık jelılerdı de qarap otyru qajet. Bızdıŋ keiıpkerımız de sabaq kezınde smartfonynyŋ dauysyn dybyssyz rejimge qoiǧanymen, tüsten keiın keŋ uaqytta nemese keşkı astan keiın 20-25 minuttai ǧalamtordan, äleumettık jelılerden jaŋalyqtardy şolyp şyǧudy ädetke ainaldyrǧan.

***

Sabaq üstı. Bügın 5-synyp oquşylarynan Berdıbek Soqpaqbaevtyŋ «Menıŋ atym – Qoja» şyǧarmasy turaly sūraǧan. Ötken sabaqta üige tapsyrylǧan edı. Sabaq erekşe äserlı boldy. Rasynda, qazırgı balalardyŋ talǧamy da, oi-örısı de bölek eken. Būrynǧy oquşylary Qojany «tärtıpsız» dep synap, jaǧymsyz keiıpker dep qaraǧan bolsa, qazırgı balalar onyŋ bo­iyndaǧy qūndy qasietterdı köre bıledı eken. Bek, Alua, Mūhammed, Aiǧanym, taǧy basqa oquşylar Qojanyŋ erkındıkke ūmtylǧan, öjet, aqyldy ekenın aityp däleldedı. Öz oiyn aşyq aitatyn şäkırtterınıŋ sözın estıgende mūǧalım ıştei tebırenıp sala berdı.

***

Sabaq kündegıdei 1.30-da aiaqtaldy. Būl uaqytta künı boiy mektepte qosymşa sabaǧyna baryp, üi tapsyrmalaryn oryndap, tüskı asyn ışken nemeresı sabaǧyna ketken. Mūǧalım balalardy şyǧaryp salǧan soŋ synypta qalyp, oquşylardyŋ däpterlerın tekserdı. Üi tapsyrmalaryn kundelik.kz saityna jazdy. Synyp jetekşısı retındegı qosymşa jūmystaryn atqaryp bolǧan soŋ erteŋgı sabaqtaryn pysyqtap, daiyndaldy. Är sabaq qyzyqty ötuı üşın ǧalamtordan, gazet-jurnaldardan qosymşa mälımetter alyp, da­iyndady. Därıstı balanyŋ sanasyna jetkızudıŋ joly ony bügıngı künmen bailanystyryp ötu ekenın būrynnan bıletın.

***

Saǧat keşkı 19-dan 20 minut ötkende nemeresı sabaqtan şyǧyp keldı. Olar jetı sabaq ötkende osyndai uaqytta şyǧady. Nemeresı ekeuı kiınıp, mektepten şyqqanşa saǧat segızge taiap qalǧan. Kök mūzǧa taiyp qūlamasyn dep, balanyŋ qolynan myqtap ūstaǧan mūǧalım aialdamany betke aldy.

***

Qyryq bır jyl būryn eŋbek jolyn Şyǧys Qazaqstan oblysy Marqaköl audanynda mūǧalımdıkten bastaǧan Aijan Döşkenqyzy sonda 9 jyl mektep direktory bolǧan. Odan soŋ däm aityp Rudnyiǧa köşıp bardy. Sol jerde on jyldai qyzmet ettı. 2011 jyly Astanaǧa köşıp keldı. Söitıp osy №66 mektep-liseige mūǧalım bolyp ornalasqan.
Bızdıŋ keiıpkerımızdıŋ pıkırınşe, mūǧalımnıŋ ūrpaq tärbiesındegı rölı joǧary. Tıptı balalardyŋ myqty azamat bolyp qalyptasuynda olardyŋ 70-80 paiyz ülesı bar. Sol jauapkerşılıktı janymen sezıngennen be, qandai qiyndyqtan, tarşylyqtan ötse de, özınıŋ ūstazdyq joldy taŋdaǧanyna eşqaşan ökınbeptı. Onyŋ bärıne qoŋyraudyŋ ünı, balalardyŋ u-şuy… – jalpy mektep ömırıne degen süiıspenşılıgı sebep bolǧan edı.

***

Aijan Döşkenqyzy ötken jyly «Jilstroisberbank» arqyly nesiege päter satyp aldy. Üi baǧasynyŋ jarty somasyn tırnektep jinaǧan. Sodan keiın 8 paiyzben nesie berdı. Qazır ai saiyn 160-170 myŋ teŋge kölemınde jalaqy alsa, sonyŋ 96000 teŋgesın bankke qūiyp otyrady. Esesıne päterge tölemeidı.
Keide, özınşe otyryp oilanǧanda, jastarǧa jany aşityny ras. «Jaraidy, menıŋ qyryq jyl eŋbek ötılım bar, soǧan orai 170 myŋdai alamyn. Al jastarǧa qiyn ǧoi. Olardy «täjıribeŋ joq» dep jūmysqa almaidy. Alsa da, eŋ tömen jalaqyny belgıleidı. Olar ne päterıne, ne tamaǧyna jetkıze almai qinalady. Onyŋ syrtynda jas bolǧan soŋ teatrǧa, kinoǧa baru kerek, qosymşa kurstarǧa baryp, özın-özı damytu qajet qoi» dep keide ıştei osylai oilaidy. Öitkenı kei saladaǧy qyzmetkerler jūmysynan tys qosymşa käsıppen ainalyssa da, däl mūǧalım olai ıstei almaityny anyq.

***

Nemeresın jetektep üige jetkenşe saǧat toǧyzǧa taiap qalǧan. Kiımın auystyryp, qolyn juǧan soŋ, dereu keşkı asyn äzırleuge kırıstı. Odan soŋ nemeresınıŋ sabaǧyn tekserdı. Äleumettık jelı arqyly elde ne bolyp jatqanynan habardar bolu üşın feisbuktı bır şolyp şyqty.

   P.S. Arailap atqan är taŋda kün bızge: «Äi, adam, men senıŋ künıŋmın ärı kuägerıŋmın» deidı eken. Köktemnıŋ alǧaşqy künınde №66 mektep-liseiınıŋ bılıktı mūǧalımı, qyryq jyldyq täjıribesı bar Aiman Toqpa­taevanyŋ bır künıne osylai bız de kuä boldyq.