Elbasy N.Nazarbaevtyŋ «Qazaqstannyŋ üşınşı jaŋǧyruy: jahandyq bäsekege qabılettılık» atty Joldauynyŋ jariialanǧanyna 5 aidai uaqyt öttı.
Alǧaşqyda elımızdıŋ aqparat qūraldary osynau maŋyzdy qūjatty qūlşyna nasihattauǧa kırıskenımen, uaqyt öte kele būl nauqandyq sipat küiınde, ädettegıdei, kezektı bır ıs-şara retınde qalyp qoiǧan siiaqty. Eŋ ökınıştısı, qarapaiym halyq būǧan asa män berıp te jatqan joq pa dersıŋ? Öitkenı baiaǧydai jattandy sözder, jalaŋ ūrandar men oralymsyz oilar bilıktıŋ tüpkı maqsatyn tüsınbeuşılıkke äkelıp soqtyruda. Şynyn aitqanda, keibır jeke basyndaǧy mäselelerı şeşılmegen adamdarda ıştei narazylyq bar. Sonymen qatar, bolyp jatqan oŋ özgerısterdı baǧalamauşylyq ta bar, älı de Qazaqstanda myŋdaǧan öndırıs oryndary aşylyp jatqanyna senbeitın adamdar aramyzda barşylyq.
Öz kezegınde: «Bızdıŋ mūnymyz dūrys bolmady, endı jaǧdaidy qalaişa tüzetemız?» dep äbıgerge tüsıp jatqan bilık ielerı de körınbeidı. Nätijesınde, Prezident bırneşe märte eskertkendei, qoǧamnyŋ özektı mäselelerı der uaqytynda ärı ūǧynyqty tılde tüsındırılmei, halyqqa jetpei jatatyny qūpiia emes. Oǧan byltyr oryn alǧan jer mäselesıne qatysty jäne menşık iesı jönınde Konstitusiianyŋ 26-babyna özgertuler engızuge bailanysty tuyndaǧan keleŋsız jaǧdailar tolyq kuä bola alady.
Olai bolsa, Memleket basşysynyŋ Joldauyndaǧy mındetterdıŋ mültıksız oryndaluyna barlyq müddelı oryndar bırleskenı jön. Äsırese, BAQ pen tiıstı sala mamandary tıl tabysyp, jūmys ıstese qūba-qūp. Aitalyq, nebır kürdelı mäselelerdı jalpaq tılmen tüsındıre otyryp, olardy şeşu jolynda halyqtyŋ yqylasyn oiatsaq.
Osy oraida känıgı jurnalist Qainar Oljaidyŋ belgılı suretşı Erbolat Tölepbaimen erterekte bolǧan bır sūhbaty oiyma oralyp otyr. Sūhbat barysynda E.Tölepbai Japoniia elınen mynadai bır mysaldy keltıredı. Ol teledidardan temırjol boiynda nebärı 8 şarşy metr jerde qūrqyltaidyŋ ūiasyndai baspanada tūratyn japondyqtyŋ jeke jetıstıgın körsetkenınde taŋ qalǧandyǧyn jasyrmaidy. Onyŋ syry mynaǧan saiady. Kösılıp jatsa aiaǧy syrtqa şyǧyp qalatyn mekenınde japondyq üiın edennen tömen qarai qazady. Kündelıktı temırjoldaǧy jūmysynan keiın üiıne kelıp qazǧan tura üş qap topyraǧyn üş jyl boiy arnaiy orynǧa tasyp otyrady.
Sanap jıberseŋ, osy uaqyt ışınde ol tura 3285 qap şyǧarypty. Sonymen jer astynan alty qabat tık quys qazǧan japondyq oǧan jaryq pen jylu tartady. Jeldetkış qondyrǧylar ornatady. Aqyr aiaǧynda pälenbai qatar sörelerdı jasap, onda saŋyrauqūlaqtar ösırıptı. Odan keiın kün saiyn köşenı jaǧalai ornalasqan restorandarǧa saŋyrauqūlaǧyn ötkızıp, özı temırjoldaǧy jūmysyna baratyn körınedı. Mıne, teledidarda osyny jalyqpai nasihattau ürdısı oryn alǧan.
Bızdıŋ de aitarymyz, jazarymyz, körseterımız jeterlık. Bır ǧana mysal. Jūmyspen qamtu, eŋbek mäselesı jönınde söz qozǧalǧanda, öz basym bızdıŋ Ükımet «Jūmyspen qamtu-2020» baǧdarlamasyn qabyldap, jūmyspen qamtu mäselesınde būryn-soŋdy bolmaǧan qadamdar jasady dep esepteimın. Atap aitqanda, baǧdarlama boiynşa jūmyssyz azamat ekı qolǧa bır kürek tabuǧa şyn niet etse, audan, qalalardan aşylǧan jūmyspen qamtu ortalyqtaryna tırkeledı. Mamandyǧy sai keletın mekemege joldama beredı. Bolmasa, bos jūmys oryndary järmeŋkesı ötedı. Sol järmeŋkede baǧy januy mümkın. Al onyŋ mamandyǧy boiynşa orny mülde tabylmai jatsa, ol basqa mamandyq, iaǧni naryqtaǧy sūranysqa ie mamandyqty aluǧa, qaita daiarlanuyna ūsynys aitylady.
«Joq, men eşkımge baǧynyşty bolmaimyn, özım jūmys ornyn aşyp, baǧymdy biznes salasynda synap köremın» dese, onda oǧan şaǧyn biznestı ūiymdastyru üşın atalmyş baǧdarlama aiasynda üş million teŋgege deiın nesie berıledı. Būl qarjynyŋ basqalardan erekşelıgı – şaruaŋ döŋgelegenşe nesie töleuden bosatatyn merzımı bar. Mıne, osyndai mümkındıkterdı nege paidalanbasqa? Elbasynyŋ jaŋa Joldauynyŋ basty maqsaty da qazırgıdei kürdelı kezeŋde, bırınşı kezekte, adamdarǧa qoldau körsetu bolyp tabylady. Saiyp kelgende, būl ekonomikalyq ösudıŋ basty şarty – adami kapitaldy qoldau degen söz.
Joldauda bızdıŋ adamdardyŋ jahandyq bäsekege qabılettı bolu kerektıgı, ol üşın aǧylşyn tılın meŋgeru qajettılıgı aitylady. Sondai-aq, älemde törtınşı önerkäsıptık revoliusiia bastalǧanyna bailanysty jaŋa IT salany igerudı beiımdeluge, otandyq ǧylym negızınde innovasiialyq äleuet qalyptastyruǧa, logistikalyq infraqūrylymdardy damytuǧa, käsıpkerlıktı qoldap, biznes-ortany tübegeilı jaqsartuǧa ärı keŋeituge, jerdı paidalanu tiımdılıgın arttyruǧa qatysty qadau-qadau mäselelerdı şeşu mındetterı tūr.
Bır sözben aitqanda, Joldau osy mäselelerdı şeşuge ündep otyr. Endı BAQ arqyly jüielı türde naqty mysaldarǧa jügıne kele, üzbei nasihattaudy qolǧa alsa, nūr üstıne nūr bolar edı. Būl jūmysqa körgen – tüigenderı mol, äŋgımenı naqty, baiypty aitatyn, är söilemın mınsız müsındeitın, maǧynaly oiyn döp tüsıretın, auzy dualy, sözı uälı azamattardy keŋınen tartqan jön.
İä, adamdar men qoǧam sana-sezımın oiatu, ony qazırgı jaŋa talaptarǧa sai qalyptastyru oŋai şarua emes. Sondyqtan da memlekettıŋ tarapynan nasihat jūmystaryn jürgızu täsılderı tübegeilı özgeru qajet. Qoǧam da talqylau men ıske asyru şaralarynan tys qalmauy kerek. Köp bolyp kırıssek, alynbaityn qamal joq.
Kenjebolat Joldybai,
saiasattanuşy
