Özbekstandaǧy şipajaiǧa demaluǧa barǧan būrynǧy Senat deputaty Mūrat Baqtiiarūlynyŋ qazaqtyŋ qyz-kelınşekterınıŋ ashanadaǧy äreketıne qynjylys tanytqan jazbasy äleumettık jelıde ülken dümpu tudyrdy. «Qanşa jeseŋ de jetetın mol tamaqty demalyp jatqan qazaqtyŋ kelın-kepşıkterı eldegı ädetterıne salyp, as ışıp bola salyp paketterıne toltyra salyp jatatyny ūialtady. Ashana qyzmetkerlerınıŋ «Qazaqstanda aştyq bolyp jatyr ma?» dep mysqyldap tūrǧandaryn bırneşe ret estıdım. Barǧan jerınen nemerelerıme dep ekı-üş tüiır kämpit alatyn äjelerımız ben şeşelerımızdıŋ, jeŋgelerımızdıŋ ızbasarlary tym ūsaqtalyp ketkenı ökınıştı» dep jazdy Mūrat Baqtiiarūly.
Qazaqstanda asqa barsa da, qonaqqa kelse de, keterınde dastarqandaǧy asty jau talaǧandai sypyryp-siyryp alyp ketetın bır jaman ädet bar. Kögentügıp qariialar da «būl aşarşylyq kezınen qalǧan ädet edı, qarnymyz asqa, inımız kiımge jarysa da osy bır dästürımızge jat qylyq qyr soŋymyzdan qalmai keledı. Qazır aş jürgen eşkım joq. Alaida qazaq äielderdı otyrǧan dastarqanyn talap äketetın äreketın qoiar emes. Mūndai äreketten ūialmaityn erkekter de köbeidı. Qonaqqa kelıp, syi tabaqtaǧy jambasty kespei, «mynany nemerelerıme aparaiynşy» dep üiden ala kelgen ala dorbasyna süŋgıtıp jıberetın aqsaqaldy da; näzırde külşege talasyp töbelesken kelınderdı de közımız körıp jür. «Būlaryŋyz ne? Däm tatqan dastarqandy talap äketu qai ataŋnyŋ saltynda bar edı?» desek, «sarqyt» alyp jatyrmyz dep saŋq ete tüsedı.
İä, qazaqta sarqyt alatyn dästür bar. Bıraq ol üidegı balalaryŋnyŋ qarnyn toiǧyzu üşın qalyptasqan dästür emes. Sarqyt – qazaq qoǧamyndaǧy ejelden kele jatqan salttardyŋ bırı. Toidan, ait meiramynan yrymdap kämpit, qūrt siiaqty dämnen alyp, ülken kısıler (negızınen, äielder) üidegı balalary men kelınderıne äkelıp auyz tigızedı. Sol siiaqty ülken tabaqtan qalǧan ettı de «sarqyt» dep, ony da jastar ülken kısılerdıŋ jolyn, abyroiyn bersın dep yrym qylyp jegen. Būryn «sarqyt qaitady» dep kelınder ülkenderdıŋ tabaǧyn ädeiı kütıp otyratyn. Qazaq saltynda sarqyttyŋ yrymdyq ärı tärbielık dästürlık maŋyzy zor. Demek, «Ol tyqyr men būl tyqyr ūqsamaidy», sarqyt alu men aldyŋa jaiylǧan dastarqandy talap äketu mülde ūqsamaidy.
Qazır eşkım aş jürgen joq. Keibıreuler bıreudıŋ dastarqanynan alǧan tamaqpen otbasynyŋ bır kündık tamaǧyn aiyrady dep aita almaimyz. Būl tek arydan aitsaq, bälkım, aştyq däuırden qalǧan jaman ädet ǧana. «Auru ketse de ädet ketpeidı» degendei, şetelde jürsek te tamaqty dorbalap jürgenımız – äne sonyŋ körınısı. Qazaqtyŋ ūsaqtalyp bara jatqanynyŋ dälelı.
