BIR SURETTIŊ TARİHY
Būl portrettıŋ avtory – qaraǧandylyq suretşı Taŋsyq Mäjitova. Osydan ekı-üş jyldai būryn Täuelsızdıktıŋ 20 jyldyǧyna orai qazırgı Nazarbaev ortalyǧynda ūiymdastyrylǧan «Adam. Uaqyt. Däuır» körmesınen Fariza aqynnyŋ jaǧyn taiana, mūŋly janarymen oilana qalǧan qalpy közımızge ottai basylyp, aldynda ūzaq toqtalǧanymyz bar edı. Bar bolǧany Arqalyq pedagogikalyq institutynyŋ körkem suret fakultetın tämamdasa da, qylqalamşy retınde boiauy qalyŋ, bolmysy bölek dünielerge beiım Taŋsyq keiıngı on şaqty jylda qazaq qoǧamynyŋ belgılı tūlǧalary men qairatkerlerınıŋ portret galereiasyn jasaudy süiıktı ısıne ainaldyrypty. Är portrettıŋ artynda tūlǧa haqynda tūşynu, qyr-syryna qanyǧu bar. Syryn bılmei syrşyrai şyqpaidy, äitpese. Fariza aqynǧa da suretşı sondai maǧlūmat jinap barǧanmen, öleŋdegı beinesı men ömırdegı mınezı bır-bırıne kereǧar janmen betpe-bet kelgende jıpsız matalǧanyn aitady. Ärı qaraiǧy sözdı Taŋsyqtyŋ özıne bereiık:
«2011 jyldyŋ bas kezı edı. Telefon arqyly jönımdı aityp em, «Jaraidy, kele ǧoi» dep qūlyqsyzdau jauap qatqanyna qaramastan, molbertımdı, boiauymdy alyp üiıne bardym.
Bır uaqytta:
– Menı, jūrt «tıkenek» deidı. Al, erteŋ salǧan suretıŋ ūnamai qalyp, tılım tiıp ketse qaitesıŋ? – dep tergei bastady. Özımnıŋ qazaqşa aǧylyp tūrǧanym şamaly, şala byldyrlap, yq jaǧynan saia tapqandai bop ıske kırıstım. Baiaǧyda öleŋderın nemıs tılıne tärjımalauǧa kelgen audarmaşy äieldı aldyna tartqan qoidyŋ basyna keŋkıldep külgenı üşın üiınen qalai şyqpyrtyp quyp şyqqandyǧy jönınde el auzynda jürgen äŋgıme qaita–qaita esıme tüsıp, aiaqasty ebıl-debıl bola qaldym. Apaiymnyŋ jūmys üstelınde jiyrylyp otyrǧanyn körıp, mülde qolym jürmedı. Şydai almai, rūqsat sūrap ketıp qaldym.
Şyǧa közımnen jas parlap, aqynnyŋ synai qaraǧanyna arbalyp qalǧanyma bır jaǧy qorlanyp, bır jaǧy mysy basym ekenın moiyndap kelemın.
Sodan keiın bıraz uaqyt qolyma qylqalam ūstai almai qalǧanym esımde. Bırneşe aidan soŋ Asanälı Äşımov aǧamyzdyŋ portretın saludyŋ oraiy tüstı. Qoryqqannan ne jan qaldy deisız? Bettıŋ aryn belbeuge tüiıp, aǧamyzǧa bolǧan jaidy baiandap, «sız de söitıp kıltıŋızdı aspannan ızdetıp äurege salmaisyz ba?» degen sūrauly jüzben qaraǧanym bar.
Ärtıs degenıŋ – qanşa degenmen oŋai jūǧysatyn, adam janynyŋ emşısı eken ǧoi. Menıŋ tosylyp tūrǧanymdy baiqap: «Qyzym, şyǧarmaşylyq adamynda ondai toqyrau bolady. Apaŋnyŋ ä degennen köŋılge qonaq bermeuı senen jetkılıktı daiyndyqty körmegen boluy kerek. Jüregıŋ ornyqqanda, taǧy bır aldynan öt» dep aqylyn aitty.
Qoŋyr küzde qaiyra qoŋyraulattym. Būl joly aqynnyŋ iı jūmsaq:
– Ä, Taŋsyqsyŋ ba? Senı sol ketkennen joǧalǧan şyǧar dep oilap edım. Kele ǧoi, ainalaiyn! – dep, äŋgımenıŋ tüiının özı tarqatyp berdı. Sodan üş-tört kün jūmys ıstedık. Taŋerteŋ özı bäiek bolyp kütıp alady. Öz qolymen pısırgen ystyq toqaş-bauyrsaǧyn da jedım, ystyq yqylasyna da boi jylyttym. Jūrt qatal, betke aitatyn tıkmınez deitın Fariza aqynnyŋ şyn mänınde jüregı näzık, kökıregı şerlı, özım degen janǧa özegın jūlyp bererdei bauyrmal jan ekenın sonda sezdım. Bırtalai äŋgıme aitty, bıraq ortadaǧy közge körınbeitın bailanysty ūstap, esıl-dertım kenep üstındegı keiıpte bolǧanda onyŋ eşqaisysyn qaperge ılmegen ekem ǧoi.
«Kelesıŋ däiım şıldenıŋ
Ot künı bolyp, yntyǧyp.
Qūşaǧyŋda
qūryp sülderım
Şyǧa almai qalam
būlqynyp.
Ketedı sonda jon attap
Täkappar menıŋ örlıgım,
Janarda jürgen qonaqtap
Qoŋyrqai küzde sorly mūŋ»
– dep jyrlaǧan aqynnyŋ ışınde özımen bırge talai qūsaly syr, qūmbyl dauys ketkendei bolady da tūrady» deidı Taŋsyq suretşı. Sol künnen qalǧan estelık – aqynnyŋ sättı portretı qazır Taŋsyqtyŋ törınde ılulı tūr.
Ädılbek JAPAQ
