JANARYMDAǦY JALǦYZ ÄUEN

Biyl elordadaǧy «Jastar» teatryna 10 jyl tolyp, ülken bır asudan asty. Öner ordasynyŋ HI mausymy «Janarymdaǧy jalǧyz äuen» atty teatrdyŋ üzdık qoiylymdar festivalımen aşyldy. Sonymen qatar, körnektı rejisser, teatrdyŋ körkemdık jetekşısı, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Nūrqanat Jaqypbai jotaly jetpıs jasqa toldy. Osyndai qatar kelgen qos quanyş saltanatty keşke ūlasty.

«MEN» JÄNE «BIZ»
Astananyŋ törınde ırgesın qalaǧan «Jastar» teatry – jastyqqa tän jalynymen, jaŋaşyldyǧymen, san türlı boiaumen körermendı ädemı äserge bölep jürgen jasampaz öner ordalarynyŋ bırı. Bylai qaraǧanda, on jyl degen sonşalyqty ūzaq uaqyt emes. Beinelep aitqanda, közdı-aşyp jūmǧandai sät. Bıraq osy merzımde teatr özınıŋ qalyptasu jolynan öttı. Talantty jas­tar jinalǧan abyroily ūjymǧa ainaldy. Öner ordasy alǧaş şymyldyǧyn asa körnektı jazuşylar – Şyŋǧys Aitmatov pen Äbış Kekılbaevtyŋ «Şyŋǧyshan» spektaklımen türıp, közı qaraqty qauym­dy jalt etkızdı. Mıne, osylai sät­tı qa­dammen bastalǧan teatr talai be­les­terdı baǧyndyrdy. Halyqaralyq, res­publikalyq deŋgei­degı baiqaulardan 8 bırdei gran-pri jüldesın qanjyǧasyna bailady.
Bız būl derektıŋ bärın qaidan alyp otyrmyz? Jas önertanuşy, jurnalist Nazerke Jūmabaidyŋ on jyldyq mereke üstınde tūsauy kesılgen «Men» jäne «Bız» atty egız kıtabynyŋ tūsauy kesılıp, teatr turaly jäne onyŋ körkemdık jetekşısı Nūrqanat Jaqypbai jaiynda keŋ maǧlūmat aldyq. Jinaqtyŋ «Men» atalatyn bölımınde daryndy rejisserdıŋ şyǧarmaşylyq älemı şynaiy körkem tılmen örılgen. Öner iesınıŋ, akterlık pen ūstazdyq jolynan bölek, äsırese, rejissura salasyndaǧy özındık qoltaŋbasy, iaǧni teatr älemındegı sony sürleuı – şyǧarmaşylyq «Menı» tereŋnen taldanyp, saralanǧan. Al «Bız» bölımınde on jyldyq beleske köterılgen teatrdyŋ qūrylu men qalyptasu kezeŋı baiandalady. Ūjymnyŋ osy jyldar belesınde qazaq teatr önerınıŋ keregesın keŋeitıp, onyŋ damuy men şyǧarmaşylyq deŋgeiıne qosqan jastar ordasynyŋ repertuaryndaǧy spektaklderge saraptama jasalyp, baǧa berıledı. Naqty däiekter negızınde taldanyp, tarazylandy. Kıtapty alyp oqysaŋyz, köp düniege közıŋız jetıp, teatr älemınen tereŋ syr ūǧasyz.

«TAU BALASY TAUǦA QARAP ÖSEDI»
Nūrqanat aǧamyz biıktıgı kökpen talasqan Han-Täŋırı tauynyŋ etegınde tuǧan. Sodan ba, ol kısınıŋ boiynan tau balasyna laiyq qasietterdı köp köremız. Aǧamyzdyŋ tūrqynan naǧyz öner adamy ekenın jazbai tanisyz. Ömırde de, önerde de biıktıktı ūnatatyn rejisserdıŋ kez kelgen qoiylymy özgeşe örnegımen, kılt būrylys jasaityn tosyndyǧymen, qatparly obrazdarymen erekşelenıp tūrady. Ol jaiynda teatr synşylary maiyn tamyzyp jazǧan. Talantty tūlǧanyŋ mereitoiyna arnalǧan saltanatty şarada onyŋ azamattyq kelbetı men şeberlıgı jaiynda aǧalary men ınılerı aqjarma tılekterın bıldırdı.
Qazaqstannyŋ Eŋbek Erı, bügıngı teatr jäne kino önerınıŋ abyzyna ainalǧan Asanälı Äşımov Nūrqanatty «bauyrym» dep bauyryna basty. «Teatr adamy qartaimaidy. Keşegı Qallekei, Seraǧaŋ aǧalarymyz, Säbira apamyz ūzaq ǧūmyr keştı. Sonyŋ bärı – önerdıŋ ruhy. Ömırden öner jasau oŋai, al önerden ömır jasau qiyn. Nūrqanat – sondai biık öner tuǧyzyp jürgen azamat. Rejisser uaqytty qatty qadırleidı. Onyŋ saǧaty tyrs-tyrs soǧyp tūru kerek» dep, daryndy ınısınıŋ qolyna altyn saǧat taqty. QR Mädeniet jäne sport vise-ministrı Aqtoty Raiymqūlova Aqordadan kelgen qūttyqtaudy oqyp berıp, qazaqy dästürmen rejisserdıŋ iyǧyna şapan japty. Astana äkımınıŋ orynbasary Ermek Amanşaev elorda basşysy Äset İsekeşevtıŋ qūttyqtauyn oqyp, syi-qūrmet körsettı. Qyrǧyzstannan kelgen jazuşy-dramaturg Sūltan Raev Nūrqanat Jaqypbaiǧa Şyŋǧys Aitmatov atyndaǧy akademiianyŋ medalın tabystady. Almatydaǧy T.Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasynyŋ rektory Bibıgül Nüsıpjanova da ızgı lebızın jetkızdı.

YQYLAS GÜLI JAUǦAN KÜN
Keş soŋy «Janarymdaǧy jalǧyz äuen» atty teatrdyŋ üzdık qoiylymdar festivalımen aiaqtaldy. Onda tek äuezdı äuender ǧana şyrqaldy. Bızge sonyŋ bärı rejisserdıŋ özı ǧana ūna­tatyn änderı sekıldı körındı. Halyq şyǧarmalarynan bastap, Aqan serınıŋ, Bırjan saldyŋ, Şämşı Qaldaiaqovtyŋ, Mūhtar Şahanovtyŋ jäne taǧy basqa kompozitorlardyŋ keide janyŋdy suy­ryp alatyn, keide näzık mūŋǧa böleitın şyǧarmalary jas ärtısterdıŋ tabiǧi dauysymen şyrqalǧanda erekşe bır sazǧa ainalyp, jinalǧandardy su betındegı qaiyqtai terbep otyrdy. Arasynda şetel kompozitorlarynyŋ tuyndylary da oryndaldy. Ärtıstermen bırge Nūrqanat aǧanyŋ özı änderdı qosylyp aityp jürdı.
– Būl – menıŋ janymnyŋ dauysy. Teatr rejisserı retınde menıŋ mamandyǧym äuelı jürekpen sezınıp, sosyn sol ändı közben köruge arnalǧan. Bügınde körıp tūrǧan jalǧyz äuenım – olar menıŋ spektaklderım. Alda astananyŋ 20 jyldyǧy kele jatyr. Bız osy oqiǧaǧa barymyzdy salyp daiyndalyp jatyrmyz. Men Mūstai Kärımnıŋ «Ot tastama, Prometei» spektaklın qoiu arqyly qala künıne syilyq jasaudy armandaimyn. Sondai-aq, «Jastar» teatrynda jastar operasyn qoiudy jos­parlap otyrmyz. Jalpy alǧanda, öz teatryma köŋılım tolady, al bıraq rejisser retınde älı de ızdenıp, jetıle tüsu kerek dep esepteimın, – degen rejisser Şyŋǧys Aitmatovty erekşe syilaitynyn aitty. «Men Şyŋǧys Aitmatovtyŋ şyǧar­malarymen mektep bıtırdım. Jo­ǧary oqu ornyna tüs­tım. Önerge keldım. Şyŋǧys aǧa­nyŋ tuyndylaryn sahnaǧa şyǧardym. Älı de şyǧarmaq oiym bar. Bıraq ömır­de ol kısımen kezdesuge sät tüspedı. Soǧan ökınemın. Mıne, bügın osyndai zaŋ­ǧar ja­zu­şynyŋ atyn­daǧy medalmen ma­rapat­tal­ǧanyma qua­nyp otyrmyn» dedı mereitoi iesı.
Keş soŋynda «Jas­tar» teatrynyŋ on jyldyǧy men Nūrqanat Jaqypbaidyŋ 70 jyldyq mereitoiyna orai QR Mem­lekettık hatşysy Gülşara Äbdıqalyqo­vanyŋ, QR Mädeniet jäne sport ministrlıgınıŋ, Astana äkımdıgınıŋ jäne taǧy basqa ūjymdardan kelgen yqylas gülı sahnany jauyp jıberdı. Jinalǧan qauym da ärtısterdıŋ önerıne dän riza ­bolyp, ūzaq uaqyt qol şapalaqtap, qimai qoştasty.

Azamat ESENJOL