Sottaluşy V.Kozlovtyŋ jekemenşıgınde 19 päter, bırneşe avtokölık jäne jer telımı bar bolyp şyqty
Ötken jyldyŋ jeltoqsan aiynda bolǧan Jaŋaözen oqiǧasy «elım» degen är adamnyŋ janyn auyrtyp, jüregıne jara salǧany anyq. Qarapaiym jūmysşylardyŋ beibıt şeruı aiaq astynan jappai tärtıpsızdıkke ūlasqanyn körgen jūrtşylyq mūnyŋ artynda eldıŋ bırlıgıne ırtkı salǧysy keletınder tūruy mümkın, olar mūnaişylar men jūmys beruşılerdıŋ arasyndaǧy kelıspeuşılıktı öz müddelerıne ūtymdy paidalanyp kettı dep şulasqan edı. Közı qaraqty qauymnyŋ aitqany aidai keldı. Araǧa ot tastaǧandar anyqtaldy. 8 qazan künı Aqtauda «äleumettık alauyzdyqty qozdyrdy» (QR QK-nıŋ 164-baby), «köpşılıktı konstitusiialyq qūrylysty küşpen qūlatuǧa şaqyrdy» (QR QK-nıŋ 170-baby) degen aiyppen Vladimir Kozlovqa, Aqjanat Aminovqa jäne Serık Saparǧaliǧa qatysty qylmystyq ıs qozǧaǧan sot prosesı aiaqtalyp, ükım şyqty.
«Jau joq deme, jar astynda…»
Täuelsızdıgın alǧaly berı Qazaq elı ırgesınıŋ bütındıgın, bırlıgınıŋ küştılıgın, yntymaǧynyŋ jarasymdylyǧyn maqtanyş ettı. Elımızde mekendegen 130-dan astam türlı etnos ökılderı ≪Ortaq şaŋyraǧymyz – Qazaqstan≫ dep, özara tatu tūrudy özderıne paryz sanady. Osyndai berık ornyqqan bırlıgımızge ırtkı salyp, alauyzdyq tudyratyndar aramyzdan şyǧady dep kım oilaǧan?! Alauyzdyq pen arazdyqtyŋ soŋy jaqsylyqqa aparmai, talai eldıŋ toz-tozy şyqqanyn köpşılık estıp-bılıp jür. Solarǧa qarap sabaq alyp, öz elımızdegı berekelı ömırge şükırşılık etıp jürgende oilamaǧan jerden Jaŋaözen oqiǧasy şyqty. ≪Özenmūnaigaz≫ jūmysşylarynyŋ beibıt ereuılı jappai bei-bereketsızdıkke ūlasyp, uşyǧuyna ne sebep? Etken eŋbegıne tiıstı aqyny talap etken eŋbekkerler qanşa aşynsa da däl Täuelsızdık künı tärtıpsızdık jasamas bolar? Öitkenı, būl ata- babamyzdan arman bolyp, äreŋ qol jetkızgen qasterlı kün, ony jüregı ≪qazaq≫ dep soqqan är adam qadır tūtyp, qūrmetteuge mındettı. Qanşa jerden qaryn aşsa da, eşkımnıŋ de tuǧan qalasyn, tuǧan jerın qiratuǧa ary da, qoly da barmasa kerek. Äldekımderdıŋ arandatuy dep kümän tuǧyzǧany da – osy jaittar. Elımızde ūlttyq qauıpsızdıkke qater töndıruge, bırtūtas memleket pen qoǧamdy jıkke böluge, etnosaralyq jäne dıni alauyzdyqty, öşpendılık pen arazdyqty örşıtuge baǧyttalǧan äreketterge qataŋ tyiym salynady. Sondyqtan bolǧan jaǧdaidyŋ jai-japsary tereŋ zerttelıp, tekserıle bastady. Elbasynyŋ Jarlyǧymen öŋırde tötenşe jaǧdai jariialanyp, arnaiy komissiia da qūryldy.
16 tamyz künı Aqtauda≪äleumettık alauyzdyqty qozdyrdy≫ (QR QK-nıŋ 164-baby), ≪köpşılıktı konstitusiialyq qūrylysty küşpen qūlatuǧa şaqyrdy≫ (QR QK- nıŋ 170-baby) degen aiyppen Vladimir Kozlovqa, Aqjanat Aminovqa jäne Serık Saparǧaliǧa qatysty qylmystyq ıs qozǧalǧan bolatyn.
Sot aşyq öttı
Arandatuşylardy anyqtau, mäselenıŋ män-jaiy jūrtşylyqtyŋ köz aldynda öttı deuge bolady. Eşkım Jaŋaözen oqiǧasyna bailanysty jaittardy bürkemelegen joq. Būlai deuımızge sebep – sot ısınıŋ aşyq tärtıpte ötuı. Oǧan qatysqysy kelgenderdıŋ bärıne de esık aşyq boldy. Sot ısı barysyna sottaluşylardyŋ tuǧan- tuystarymen qatar, būqaralyq aqparat qūraldary, türlı qoǧamdyq bırlestıkterdıŋ ökılderı jeke közqarasyna, ūstanǧan pozisiiasyna qaramai, bärı de qatysa aldy. Tıptı, Polşa, Ukraina, Resei, Ūlybritaniia, Norvegiia, İrlandiiadan, AQŞ pen Germaniianyŋ Qazaqstandaǧy elşılıkterınen bırneşe baqylauşy men qūqyq qorǧauşylar bolǧanyn aitqan jön. Atap aitqanda, J.Kuanyşalin, E.Jovtis, Blekmen Leonel Frensis, Rubi Santhou, Mariia Musia.
Sot otyrysynda 3 memlekettık aiyptaluşydan basqa, 5 qorǧauşy qatysyp, 42 kuäger men 8 sarapşy tyŋdaldy.
Al aiyptaluşylarǧa sot ısınen basynan bastap-aq, elımızdıŋ Konstitusiiasyndaǧy kepıldıkterge säikes, özın-özı qorǧauǧa, bılıktı zaŋgerlerden kömek alyp, olardyŋ zertteulerıne qatysyp, öz dälelderın ūsynuǧa, sotqa auyzşa jäne jazbaşa tüsınıktemeler beruge mümkındık jasaldy.
Sotta kım ne dedı?
Sot mäjılısınde Aqjanat Aminov pen Serık Saparǧali öz kınälaryn tolyq moiyndady. Istı qarau barysynda Aminov ≪Özenmūnaigaz≫ öndırıstık filialyndaǧy ereuıl qalai örbıgenın tolyq baiandap berdı. Onyŋ aituynşa, 2008-2011 jyldar aralyǧynda olar eŋbek zaŋnamalaryn būzu äreketterıne qarsylyqtaryn zaŋnan tys aştyq, ereuıl jariialau arqyly bıldırıp otyrǧan. Būlardyŋ qai-qaisysy da 20 künnen artyqqa sozylmaityn deidı aiyptaluşy. Al 2011 jyly bastalǧan zaŋsyz aksiiaǧa saiasi partiialar, qoǧamdyq qozǧalystar aralasyp, oqiǧa tym saiasilanyp ketken. Onyŋ aqyry jergılıktı halyqtyŋ beibıt ömırıne syzat tüsırgen bei-bereketsızdıkke aparyp soqty. Aminov basynda ≪Alǧa≫ partiiasy mūnaişylardyŋ talabyn oryndatuǧa qol ūşyn berıp, jalaqylarymyz köterıluıne septesedı dep oilaǧan. ≪Olar bızdıŋ ereuılımızdı öz maqsat-müddelerıne paidalanyp, arandatqanyn keş tüsındım≫, –deidıol.
Aiyptaluşy Saparǧali da mūnaişylardyŋ talaby zaŋ şeŋberınen tym şyǧyp ketkenın moiyndady.
Al V.Kozlov aiybyn moiyndamasa da, tırkeuden ötpegen ≪Alǧa≫ partiiasyn būdan būryn da ūiymdasqan qylmystyq top qūrǧany jäne ≪BTA Bank≫ AQ men onyŋ enşıles qūrylymdarynan 7 milliard AQŞ dollarynan astam qarajat ūrlaǧany üşın aiypty bolyp otyrǧan qaşqyn bankir Mūhtar Äbläzov qarjylandyryp otyrǧanyn aitty. Aiyptaluşy V.Kozlov moiyndaǧandai, ≪Alǧa≫ partiiasy jūmystaryn ūiymdastyruǧa jäne mūnaişylardyŋ ıs-äreketterın qoldauǧa tıkelei M.Äbläzovtyŋ qatysy bolǧan. Ol skaip jelısı arqyly tūraqty bailanys jasap tūrǧan.
≪Alǧa≫ partiiasy basşylarynyŋ bırı Ämırova V.Kozlovtyŋ tapsyrmasy boiynşa mūnaişylar arasynda ünparaqtar taratqanyn, olarǧa qarjylai kömek körsetıp tūrǧanyn, jūmysşylardy alaŋda barynşa ūzaq uaqyt ūstap tūruǧa, olardyŋ sanasyna ymyraǧa kelu mümkın emes degendı sıŋıruge baǧyttalǧan ıs-äreketke barǧanyn baiandap berdı.
Al sūralǧan ereuılşılerdıŋ bırı – Qaraşev özıne Kozlov pen Ämırova mūnaişylar üşın jäne sailaualdy nauqan üşın (ol mäslihatqa tüsken) jäne jalaqylary 600 myŋ teŋge bolu kerektıgı jönınde ünparaqtar taratuǧa aqşa bergenın moiyndady.
Sonymen qatar, mūnaişy Lūqpanov özınıŋ Kozlovpen äŋgımesınen keiın, ≪Alǧa≫ partiiasynyŋ jetekşısı M.Äbläzov ekendıgı, mūnaişylardyŋ Mäskeu men Varşavaǧa saparyn sol qarjylandyrǧany belgılı bolǧanyn jetkızdı.
Sot prosesınde kuägerlerdıŋ sözderı ǧana emes, barlyq jaǧdailar men zertteuler jan-jaqty saralanyp, jylt etkennıŋ bärı mūqiiat tekserıldı.
Keşendı psihologiialyq-filologiialyq saraptamanyŋ biylǧy qorytyndysyna säikes, M.Äbläzovtyŋ ūiymdasqan qylmystyq topta eŋ joǧarǧy lauazymdyq tūlǧa bolyp tabylatyny, onyŋ tırkelmegen ≪Alǧa≫ partiiasynyŋ resmi emes jetekşısı retınde äreket jasaityny jäne 2010 jyly 30 säuırde ötken beine-mäslihat barysynda ≪Alǧanyŋ ≫ müşelerı oppozisiialyq küşterdı bırıktıruge, äleumettık- ekonomikalyq saladaǧy narazylyqtardy öz müddelerıne tiımdı paidalanyp, Qazaqstandaǧy bilıktı auystyrudy basty maqsattary etıp qoiǧany aiqyndaldy.
Osy kezeŋde V.Kozlov ≪Alǧa≫ partiiasynyŋ aumaqtyq bölımşesınıŋ basşysy qyzmetın atqarǧan. Onyŋ mındetı – ≪Halyq maidany ≫ saiasi qozǧalysynyŋ ıs-äreketıne basşylyq jasap, bilıktıŋ kelbetın keleŋsız körsetu, bas köteruşılerge qarjylai, zaŋdyq kömek berıp, Jaŋaözen qalasyndaǧy ereuıldı qoldau bolǧan.
V.Kozlovtyŋ sözınen aqşa qarajatty bölu jönındegı eseptı M.Ketebaevtyŋ jürgızgenı baiqaldy.
V.Kozlovtyŋ, S.Saparǧalidyŋ, J.Mamaidyŋ, B.Atabaevtyŋ ıs- äreketterı Jaŋaözen qalasyndaǧy mūnaişylar bas köteruıne saiasi reŋk beruge baǧyttalǧany mälım boldy. Būl V.Kozlovtyŋ Jaŋaözen qalasyna attandyrǧan S.Saparǧalidyŋ, J.Mamaidyŋ, B.Atabaevtyŋ mūnaişylardy oppozisiialyq materialdarmen qamtamasyz etkenderınen de körınedı.
2010 jylǧy 30 säuırde ötken beine-konferensiiadaǧy, telefon arqyly söilengen sözderdegı jäne audio-beine materialdardaǧy mätınderge taldau jasalyp, onyŋ nätijesı M.Äbläzovtıŋ, M.Ketebaevtyŋ, V.Kozlovtyŋ, M.Sizovtyŋ, S.Saparǧalidyŋ, J.Mamaidyŋ, B.Atabaevtyŋ ıs-äreketterınıŋ tüp tamyrynda – Qazaqstan Respublikasyndaǧy bilıktı auystyru piǧyly jatqany mälım boldy.
Jazyqtylar jazasyn aldy
Qaralǧan ıs boiynşa Aqtau qalalyq soty ükım şyǧardy.
Sot ükımı boiynşa, Kozlov Vladimir İvanovich QR QK 235-baby 1-bölıgımen, 164-baby 3-bölıgımen, 170-baby 2-bölıgımen kınälı dep tanylyp, QR QK-nıŋ 58-babynyŋ 3-bölıgımen jeŋılırek jazany neǧūrlym qataŋ jazaǧa sıŋıru jolymen tüpkılıktı mülkın tärkılep, 7 jyl 6 aiǧa bas bostandyǧynan aiyru jazasy taǧaiyndaldy.
Aminov Aqjanat Meŋdıbekūly QR QK 235-baby 1-bölıgımen, 164-baby 3-bölıgımen, 170-baby 2-bölıgımen kınälı dep tanylyp, oǧan QR QK-nıŋ 55-babyn qoldana otyryp, QR QK 58-babynyŋ 3-bölıgımen jeŋılırek jazany neǧūrlym qataŋ jazaǧa sıŋıru jolymen tüpkılıktı 5 jylǧa bas bostandyǧynan aiyru jazasy taǧaiyndaldy.
QR QK-nıŋ 63-baby negızınde A.Aminovqa taǧaiyndalǧan jaza şartty dep eseptelıp, oǧan 3 jyl synaq merzımı belgılendı. A.Aminovqa qoldanylǧan ≪qamauǧa alu≫ türındegı būltartpau şarasynyŋ küşı joiylyp, ol sot zalynan qamaudan bosatyldy. Saparǧali Serık Sadyqūly QR QK 170-baby 2-bölıgımen kınälı dep tanylyp, oǧan 4 jyl merzımge bas bostandyǧynan aiyru jazasy taǧaiyndaldy. QR QK 63-baby negızınde S.Saparǧaliǧa taǧaiyndalǧan jaza şartty dep eseptelıp, oǧan 3 jyl synaq merzımı belgılendı.
S.Saparǧaliǧa qoldanylǧan ≪qamauǧa alu≫ türındegı būltartpau şarasynyŋ küşı joiylyp, ol sot zalynan qamaudan bosatyldy.
Sot ükımımen kelıspegen taraptar ükım şyǧarylǧan künnen bastap 15 täulık ışınde, qamaudaǧy sottalǧandar ükım tapsyrylǧan kezden bastap sol merzımde Maŋǧystau oblystyq sotyna apelliasiialyq tärtıppen şaǧym beruge nemese narazylyq keltıruge qūqyly.
«Aqşam-aqparat»
