«Osy nauryz aiynyŋ ortasynda Astananyŋ alǧaşqy prokurory bolǧan, general-maior, III därejelı memlekettık ädılet keŋesşısı Toqtarbai Qapanūly Erjanov mereilı jasqa toldy. Būryn atyn syrttai talai estıgenmen, özın jüzbe-jüz körmegen aǧamyzdyŋ eŋbek joly, jürıp ötken ömırı, qyzmet etken ortasy, taǧy basqa da mälımetterdı ızdep, merzımdı baspasöz ben äleumettık jelı betterıne üŋıle bastadyq.
Bır baiqaǧanymyz, būl kısı turaly öte az jazylady eken, bıraq saz jazylady.
Toqtarbai Qapanūly – osy Aqmola öŋırınıŋ perzentı. Bestöbe auylynda düniege kelgen. Jastaiynan zerek jetkınşek tuǧan jerdıŋ qadır-qasietı men jusan isı aŋqyǧan sary dalanyŋ darhandyǧyn boiyna sıŋırıp, armanşyl bolyp erjettı. Sodan bolsa kerek qarşadaiynan qiialyna erık berıp, ädılettıŋ aq jolymen jürgısı keldı. Zaŋger boludy qalady. Söitıp jetpısınşı jyldardyŋ basynda mektep bıtırısımen Almaty qalasyndaǧy S.Kirov atyndaǧy QazMU-dyŋ (qazırgı äl-Farabi atyndaǧy ūlttyq universitetı) zaŋ fakultetınıŋ tabaldyryǧyn attady. Ony oidaǧydai bıtırgesın ömır qyz-qyz qainaǧan ülken qalada qalu mümkındıgı bolyp tūrsa da qolyna diplomyn alysymen tuǧan jerıne bet tüzedı. Osy bır kezdı ol özı bylai dep esıne alady.
«1976 jyly KazMU-dyŋ zaŋ fakultetın bıtırdım. Sol kezde äsem de, bolaşaǧy zor astanada qyzmetke qalu turaly ūsynys tüskenımen, tuǧan jerıme oralǧym keldı. Nege ekenın bılmeimın, el, ondaǧy qarapaiym tynys-tırşılık menı tartty da tūrdy. Söitıp, özım tuyp-ösken öŋırge kelıp, ülken ömır jolynan öttım. Köpbalaly otbasymyzda adaldyq pen ädıldık bırınşı orynda bolatyn. Sondyqtan da bolar, öz jürek qalauymen prokurorlyq qyzmettı taŋdadym. Būl jerde, ärine, äke taǧylymyn aitpai ketuge bolmas. Äkem Qapan – Ūly Otan soǧysynyŋ ardagerı. Ekınşı düniejüzılık soǧystyŋ qan maidanynan ötken jauynger. Qyzyl Jūldyz, 2 därejelı Ūly Otan soǧysy ordenderınıŋ iegerı äkem Qapan 78 jasynda ömırden ozdy. Ol Leningrad qorşauyn būzuǧa qatysqan. Şaiqasta auyr jaraqat alyp, sol bestöbelık jerlesı, maidandas dosy Fedor Melniktıŋ arqasynda aman qalypty. Ol äkemdı ūrys alaŋynan arqalap alyp şyqqan körınedı. Olar ömır boiy bır-bırımen dos, tıptı tuystai bolyp kettı.
Men de diplom alǧan soŋ äke salǧan sara jolmen elıme oraldym. Qatardaǧy tergeuşı bolyp prokurorlyq qyzmettı bastadym. Osylaişa, Aqmola oblysy Marinovka audanynda bes jyl jūmys ıstedım. Mūndaida alǧaşqy tergegen ıs esten ketpeitını belgılı. Ol ümıtsız ıster sanatynan bolatyn, käsıbi tılmen aitqanda, «bos äureşılık» edı. El ışınde bır atai joǧalyp ketedı. Ony ızdep jürgen kezde, auylda bıreuler ony vokzaldan körıptı-mıs degen qaueset tarady. Sonymen eşkımge syiysa almaityn qart basqa jerge kettı dep būl ıs jabylyp qalǧan. Bırınşı tapsyrylǧan ıs osy edı. Jabylǧan ıstı qaita qozǧadym»…
Özı aityp otyrǧandai, osy ıs ol kezde jas tergeuşınıŋ bolaşaq ömırıne jarqyn jol aşqandai boldy. Köbı mūndai kürmeuı kürdelı bas qatyratyn, qiyn şaruaǧa bara bermeidı. Al eşnärseden qaimyqpastan jaqynda ǧana türmeden şyqqan adamdy ızdep tauyp, onymen betpe-bet jolyǧu – ekınıŋ bırınıŋ qolynan kele bermeitın şarua. Sondaǧy maqsaty – jasalǧan auyr qylmystyŋ betın aşu edı. Tabandylyqpen qolǧa alǧan ısı oŋ nätije berıp, jıptıŋ bır ūşy qolyna ılıkkendei boldy. Ärı ony aiaǧyna deiın alyp şyqty. Tergeu üderısınıŋ barlyq qaǧidalary saqtalyp jürgızılgen ıs Toqaŋ üşın öte maŋyzdy da taǧylymdy boldy.
Keiın ol oblystyq prokuraturanyŋ tergeu bölımıne auysty. Odan keiın Şortandy audanynda on jyl prokuror qyzmetın atqardy.
Toqtarbai Qapanūly elorda Almatydan Arqa tösıne qonys audarǧan kezde Astananyŋ alǧaşqy prokurory boldy. Ärkım de astanasyna qarap boi tüzeidı. Ol kezde asqan jauapkerşılık jükteletın osyndai lauazymǧa tek uaqyt synynan müdırmei ötken, täjıribesı şyŋdalǧan saliqaly basşyny ǧana qoiatyn. Osy talaptarǧa ol kısı tolyq sai kelıp, özınıŋ ūiymdastyruşylyq qabıletın de, adamdarmen tıl tabysa alatyn kışıpeiıldıgın de körsete bıldı. Söitıp ol būl qyzmettı 2001 jylǧa deiın atqardy.
Onyŋ ömırde öz ūstanymy, öz közqarasy bar. Qūqyq salasynda jürgen adamnyŋ densaulyǧymen bırge moraldyq-psihologiialyq tını myqty, otbasylyq jaǧdaiy alaŋsyz jūmys ısteuge bolatyndai qalypty bolu kerek dep oilaidy. Özı de qarauyndaǧy adamdarǧa barynşa jaǧdai jasauǧa tyrysady. Äsırese, jastardan aǧalyq aqyly men qamqorlyǧyn aiamaidy. Toqaŋnyŋ qamqorlyq qanatynyŋ astynda ömır köşın tüzegen talai jandar jyly lebızın bıldırıp jatady.
Jaqsy dästür, tälımdı tärbie – ūrpaqqa ülgı. Toqaŋnyŋ perzentterı de şetınen joǧary bılım alyp, elıne eleulı halqyna qalauly azamattar qatarynda äke jolyn jalǧap keledı. Ūly Däuren Toqtarbaiūly elımızdıŋ Bas prokuraturasynda jauapty qyzmet atqarsa, qyzy Äsem notarius qyzmetınde jemıstı eŋbek etude.
Al Toqtarbai Qapanūly qazır ūlyn ūiaǧa, qyzyn qiiaǧa qondyryp, mäuelı bäiterektei nemerelerınıŋ ortasynda zaiyby Tūrsynai ekeuı baqytty ǧūmyr keşude.
