Osydan alpys ekı jyl būryn Säbit Mūqanovtyŋ romany jelısımen tüsırılgen «Botagöz» körkem filmı körermenge jol tartty. Bas keiıpker beinesın qazaq kinosy men beineleu önerıne ölşeusız üles qosqan Gülfairus Ysmaiylova somdaǧan kinotuyndyda sonymen qatar Ydyrys Noǧaibaev, Qanabek Baiseiıtov, Mülık Sürtıbaev, Qalibek Quanyşbaev syndy öner saŋlaqtary, ataqty aktrisa, belgılı rejisser Leonid Gaidaidyŋ jary Nina Grebeşkova körındı. Asanälı Äşımovtıŋ ömırbaianynda da būl film oqşau tūr. Sebebı äigılı ärtıstıŋ kinodaǧy ǧūmyry däl osy filmnen bastaldy.
«Botagözdıŋ» köpşılık körınısterıne sol kezdegı 18 jasar Jaqyp Omarovtyŋ qatysqanyn qazır bıreu bıler, bıreu bılmes. Alaida onyŋ baǧyn kino emes, teatr aşty. Bar sanaly ǧūmyryn şyǧarmaşylyqqa arnaǧan talantty rejisser soŋǧy sätterıne deiın «has sūludyŋ köz jasyndai möldır öner – teatrǧa» (Ǧ.Müsırepov) qyzmet ettı. Almaty, Taraz, Qaraǧandy, Şymkent teatrlarynda aişyqty qoltaŋbasyn qaldyrdy. Al elordadaǧy Q.Quanyşbaev atyndaǧy Qazaq memlekettık akademiialyq muzykalyq drama teatrynyŋ joq jerden ırgetasyn qalaǧanyn bärı bıledı.
Qalleki teatrynyŋ alǧaşqy jetıstıkterı de Jaqyp Omarov esımımen tıkelei bailanysty. Rejisser 1996 jyly Mädeniet ministrınıŋ sol kezdegı bırınşı orynbasary, syralǧy dosy Esmūhan Obaevqa telefon şalyp, Ufa qalasyndaǧy türkı tıldes halyqtardyŋ «Tuǧanlyq» atty II festivalıne joldama alyp beruın sūraǧan edı. Ministrlık onyŋ ötınışın jerde qaldyrmai, bauyrlas eldegı teatr önerınıŋ merekesıne Qazaqstannan jalǧyz ūjym bolyp Quanyşbaev teatry attandy. Festivaldıŋ qazylar alqasy Jaqyp Omarov özı sahnalaǧan dramaturg Şahmet Qūsaiynovtyŋ «Aldar köse» komediiasyna täntı bolyp, üş atalymda marapattady. Onyŋ bırın «Önerdı damytudaǧy eren eŋbegı üşın» rejisser alsa, jas ūjymǧa – «Ümıt» atalymy jäne akter Şämıl Jünıske «Ekınşı kezektegı üzdık rölı üşın» jüldesı berıldı.
«Jarty täulıktei ötken qorytyndy jiynda «ah» ūrǧan halyqqa lyq toly zäulım zal qazaq rejisserı Jaqyp Omarūlynyŋ jas teatryna oryndarynan üş ret tūryp, ūzaq qol soǧyp, qūrmet körsettı. Tek qana Jaqaŋ joq edı, ol qannen qapersız mäŋgılık ekınşı ömırıne jol tartqan edı» dep jazady Qalleki teatrynyŋ sol alǧaşqy jeŋısıne kuäger bolǧan belgılı teatr synşysy Äşırbek Syǧai.
İä, Jaqyp Omarovtyŋ ömırı sol Ufa saparynda kenetten üzılıp, önerge ıŋkär jüregı soǧuyn toqtatty. Qamşynyŋ sabyndai qysqa ǧana ǧūmyrynda sahna suretkerı är janrda toqsanǧa juyq spektakl qoidy. Sonyŋ ışınde Ǧ.Müsırepovtıŋ «Aqan serı – Aqtoqty» dramasy erekşe orynda tūr.
1991 jyldyŋ 15 qaraşasynda osy spektaklmen Qalleki teatrynyŋ tūsauy kesıldı. Qazır Ş.Qūsaiynov atyndaǧy Aqmola oblystyq qazaq muzykalyq drama teatry märtebesın ielengen öner ūjymynyŋ şymyldyǧy da däl osy qoiylymmen türıldı. Jaqyp Omarov ömırden öterınen üş aidai būryn ǧana Kökşetauǧa baryp būl spektakldı qoiǧan edı. Sondyqtan tuǧan jerındegı teatrdyŋ aşyluyna onyŋ da septıgı tidı dep äbden aituǧa bolady. Al osylardan būryn, däl aitqanda 1982 jyly «Aqan serı – Aqtoqty» Şymkentte qoiylǧanda ony avtordyŋ özı, qazaq ädebietınıŋ klassigı Ǧabit Müsırepov tamaşalady. Rejisserge de, akterlerdıŋ keiıpkerlerdı somdauyna da riza bolyp, batasyn berdı.
Bır atap öterlıgı, Jaqyp Omarov osy bır ǧana spektakldı sahnalaǧanda özın-özı qaitalamai, üş teatrda üş türlı etıp qoidy. Şymkentte qoiǧanda şyǧarma jelısın Nauan hazıret pen Aqan serı arasynda qarama-qaişylyqtar arqyly örbıttı. Qalleki teatrynda oqiǧany Aqan men Jalmūhan arasyndaǧy tartysqa negızdedı. Al Kökşetauda Aqan serı men Aqtoqty mahabbatyn negızge aldy.
Äigılı kompozitor, «Qazaq valsınıŋ korolı» atanyp ketken Şämşı Qaldaiaqov turaly el teatrlarynda bırneşe spektakl sahnalandy. Būl qatarda İsrail Saparbaidyŋ «Syǧan serenadasy» men Qalleki teatrynyŋ repertuaryndaǧy Serık Tūrǧynbekūlynyŋ «Şämşı» elegiiasyn aituǧa bolady. Bıraq Şämşı beinesın teatrǧa alǧaş şyǧarǧan – Jaqyp Omarov.
– Toqsanynşy jyldyŋ tamyzynda Orazbek Bodyqov Şämşı Qaldaiaqovty Şymkenttegı üiımızge ertıp keldı. Ol kezde Jaqaŋ Qalleki teatrynyŋ bas rejisserlıgıne endı taǧaiyndalyp jatqan. Söitse, Orazbek aǧamyzdyŋ «Qairan Şämşı» degen pesasy bar eken. Būl şyǧarmany Şymkent pen Jetısai teatrlary qabyldamai qoiypty. Jaqaŋ pesany oqydy da, bırşama syn aityp, qaita jazyp şyǧu kerektıgın jetkızdı. Şämşı basynan nebır qiyndyqtardy ötkergen ǧoi. Sonyŋ bärın qosyp, Şämşıge ömırı men şyǧarmaşylyǧy turaly spektakl qoiuǧa uädesın berdı. Aqmolaǧa kelgen soŋ Orazbek Bodyqovty şaqyryp aldy. On bes kün bırge otyryp, pesany qaita jazyp şyqty. Bıraq spektakl Şämşı ömırden ozǧan soŋ bır jyldan keiın ǧana, 1993 jyly qoiyldy. Kompozitor beinesın Jaqaŋ Jezqazǧannan teatrǧa arnaiy aldyrǧan ärtıs Nūrai Tanabaev sättı somdady. Akterdıŋ oiynyn körgen Orazbek Bodyqovtyŋ özınıŋ «Şämşıden ainymaidy ǧoi» dep köŋılı bosady, – deidı Jaqyp Omarovtyŋ jary, Qalleki teatrynyŋ aktrisasy, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Tüimehan Atymtaeva.
Astanamyzdy qazaqylandyruda Jaqyp Omarovtyŋ eŋbegın atap aitpai ketpeuge bolmaidy. Täuelsızdıgımızdıŋ eleŋ-alaŋ jyldary rejisserdıŋ teatrlandyrylǧan qoiylymdary qalanyŋ är jerınde körsetılıp jürdı. Būl tūrǧyda Jaqyp Omarūlyn dala sahnasynyŋ negızın saluşy dep te atauǧa bolady. Aqmoladaǧy Bögenbai batyrdyŋ 300 jyldyǧy, Säken Seifullinnıŋ 100 jyldyǧy, Kökşetaudaǧy Abylai hannyŋ 280 jyldyǧy, Qaraǧandydaǧy Būqar jyraudyŋ 325 jyldyǧy, Aktöbedegı Eset batyrdyŋ mereitoiy, jaugerşılık zamanda bar qazaqtyŋ basyn bırıktırgen Ordabasydaǧy Töle, Qazybek, Äiteke bilerge arnalǧan sahnalyq körınısterdıŋ avtory – Jaqyp Omarov.
Aqan men Bırjan sekıldı sal-serılerdıŋ elınde düniege kelgen ol bastapqyda änşı boludy armandady. Dombyra, skripka, pianinoda erkın oinady. Täp-täuır dauysy da bolatyn. «Talai toilarda qasqaia tūryp, özınıŋ liriko-dramalyq asa jaǧymdy qoŋyr ünımen şyrqata salǧan «Qarakesek» pen «Sūrşaqyzdy» yntyǧa tyŋdaǧan qūlaqta arman bar ma edı?!» dep eske alǧan edı būl önerın Äşırbek Syǧai.
Alaida jastaiynan jetım qalyp, özın ösırıp, tärbielegen aǧasy Aitqojanyŋ aituymen auylşaruaşylyq tehnikumyna oquǧa tüstı. Sol jerde baǧyna orai önerı Vladimir Altergot pen Tamara Land esımdı erlı-zaiypty ūstazdarynyŋ közıne şalynyp, būl oquyn tastap, teatr studiiasyna tüstı. Orda būzar otyz jasynda Qūrmanǧazy atyndaǧy Qazaq memlekettık öner institutynyŋ rejisserlık bölımın bıtırdı. Äigılı Äzırbaijan Mämbetov pen Nūrmūhan Jantörinnıŋ mektebınen öttı. Mämbetov keiınnen Jaqyp Omarovty özınıŋ eŋ daryndy şäkırtterınıŋ bırıne balaityn. Al Jaqyp Omarov Jantörin teatrdan ūzaq uaqytqa alystaǧanda oǧan Ebınei Böketov qazaqşalaǧan Şekspirdıŋ «Makbet» spektaklınde basty röldı oinatyp, saŋlaq ärtıstıŋ qaitadan sahnaǧa oraluyna septıgın tigızdı.
«Äzırbaijan Mämbetov – Jaqyp Omarovtyŋ ūstazy ǧoi. «Ana – Jer-Anany» qoiyp jatqanymyzda Jaqaŋ: «Menıŋ ūstazym keledı, dūrys oinaŋdar» dedı. Sonda Äzekeŋ Rahiliam Maşurova ekeuı kelıp kördı. Jaqyp marqūm qolyn qanatyn jaiǧandai etıp jüretın. Spektakl bıtkende ol: «Äzeke, sızdıŋ qoiǧan «Ana – Jer-
Anaŋyzdan» bızdıkı 25 prosent şyqsa men rizamyn» dedı. Äzeke, sahnanyŋ aldyna şyǧyp: «125 prosent» dedı rizaşylyqpen» dep eske alady qazır rejisserdıŋ tūstasy, Jaqyp Omarov Qalleki teatryna Qaraǧandydan şaqyrǧan belgılı aktrisa, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen ärtısı Rymkeş Omarhanova.
Qalleki teatry aşylǧanda rejisser Rymkeş Omarhanova men Nūrai Tanabaevpen qatar Şämıl Jünıs, Gülbarşyn Qylyşbai, Aiman Aimaǧambet, Baqyt İsabekova, Bolat Ybyraev sekıldı ärtısterdı jan-jaqtan Aqmolaǧa şaqyrdy. Tüimehan Atymtaeva jary bolǧan soŋ qaşanda qasynan tabylatyny belgılı. Osylardyŋ bärı Jaqyp Omarovqa astanalyq teatrdyŋ negızın qalasty. Osy akterler qazırgı kezde rejisserdı ünemı saǧynyşpen eske alyp otyrady. Jaqyp Omarov özı teatrǧa şaqyrǧan ärtısterge qamqorlyǧyn aiamaityn. Teatr aşylǧanda 15 päter berılse, solardyŋ bärın ūjymǧa bölıp berdı. Özı qyzmetkerlerı baspanaly bolǧanşa, «Mäskeu» qonaqüiınde tūrdy.
Änge, muzykaǧa qūştarlyǧynan ūlynyŋ bırıne Bırjan esımın qoidy. Nūrjan, Bauyrjan, Qonaevtyŋ qūrmetıne qoiylǧan Dınmūhamedjan degen ūldary da bar. Bauyrjany – köŋıldı tapqyrlar klubyndaǧy «Sparta» komandasynyŋ beldı müşelerınıŋ bırı. Äkesınıŋ jolyn quyp, būl da erteŋ salmaqty janrǧa oiysatynyna sengımız keledı. Al Bırjany T.Jürgenov atyndaǧy öner akademiiasyn aiaqtasa da, käsıpkerlıkpen ainalysady. Degenmen būdan da äke önegesı men önerı tekke ketpegenın baiqaimyz.
Jaqyp Omarov 1993 jyly Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı atandy. Ömırden ötken soŋ elordada özı negızın qalaǧan teatr boiyndaǧy köşege aty berıldı. Tūrǧan üiıne eskertkış taqta ornatyldy. Osy jyly rejisser seksen jastyŋ seŋgırıne şyǧar edı. Ökınışke qarai, mereitoiy atausyz qaldy. Keler jyly Qalleki teatry jaŋa, eŋselı ǧimaratqa köşedı. Sol kezde eskerıluı tiıs dep oilaimyz. Elordada jylda ötetın «Samǧau» teatr festivalıne aty berılse de artyq etpeidı. Jaqyp Omarov atyndaǧy festival ūiymdastyrylsa da qūba-qūp.
