2021-2023 jyldary elımızde «Elorda Jastary» memlekettık baǧdarlamasy ıske qosyldy. Baǧdarlama aiasynda Neet sanatyndaǧy jastarǧa türlı kömek körsetıledı. Sondai-aq osy sanattaǧy jastarǧa jan-jaqty qoldau berude Nūr-Sūltan qalasynyŋ Jastardy qoldau ortalyǧy jūmys ısteidı. Jyl basynan berı ortalyq NEET jäne probasiia qyzmetınıŋ esebınde tūrǧan 18-29 jas aralyǧyndaǧy 2500 azamatqa tegın kömek körsetıp keledı.
Aita keteiık, NEET sanatyna oquyn jalǧastyruǧa nemese aqysyn töleuge mümkındıgı joq, arnaiy/käsıptık bılımı joq jastar, jūmys ızdeumen, onyŋ ışınde arnauly bılım men joǧary bılıktılıktı talap etpeitın jūmys ızdeumen ainalysatyn, sondai-aq auyl jastary, özın-özı jūmyspen qamtyǧan jastar jäne probasiialyq baqylaudaǧy jastar kıredı.
Jastardy qoldau ortalyǧy 2020 jyldan bastap jūmys ıstei bastady. NEET sanatyndaǧy jastardy qoldau jobasy «Nūr-Cūltan qalasy äkımdıgınıŋ Jastar saiasaty mäselelerı basqarmasy» MM qoldauymen ıske asyryluda.
Atalǧan ortalyqqa elordalyq jastar özderın tolǧandyrǧan türlı mäsele, sūraqtar boiynşa jügıne alady. Solardyŋ bırı jas erlı-zaiypty – Sūltan Saǧyndyq pen Aigül Döserbekova. Olar mūnda bır aiǧa juyq uaqyt qyzmet aluda.
– Tūrǧylyqty jer boiynşa tırkelu mäselesımen osy ortalyqqa jügındık. Būl mäselenı bızge däl sol künı şeşıp berdı. Ortalyq mamandaryna alǧysymyz şeksız. Tırkeuden ötkennen keiın üi alu kezegıne tūrudy josparlap otyrmyz. Qyzymyzdyŋ densaulyǧynda aqaulyqtar bar. Osy tūrǧyda mamandardyŋ keŋesın aldyq. Materialdyq tūrǧyda da kömek körsetıldı. Jalpy ortalyq kez kelgen jaǧdaida qol ūşyn sozuǧa daiyn, – dedı Aigül Döserbekova.
Jastardy qoldau ortalyǧynda tūraqty negızde zaŋgerler, psihologtar men äleumettık qyzmetkerler tegın kömek körsetedı. Ortalyq mamandary jūmys ızdeu mehanizmı, jūmysqa ornalastyru boiynşa memlekettık baǧdarlamalarǧa qatysu, qaita oqytu jäne käsıptık oqytu mümkındıkterı turaly keŋes beredı. Ortalyq psihologtary mamandyq taŋdauda jäne jūmys ızdeude dūrys baǧdar qoiuǧa, jeke jäne käsıbi daǧdylardy damytuǧa, maqsat qoiu jäne josparlau daǧdylaryn damytuǧa kömektesıp, basqa da mäseleler boiynşa keŋes beruge äzır.
Ortalyq zaŋgerı Aijan Edılbaevanyŋ aituynşa, jastar arasynda jeke qūjattarǧa nemqūraily, jauapsyz qarau tendensiiasy bar. Mysaly, azyq-tülık satyp alu kezınde jeke qūjattardy kepıl retınde qaldyru, jalǧa alu aqysyn töleu jäne qūjattardy keiınnen satyp alu üşın qaryzdy qaitarmau sekıldı jaǧdailar jiı kezdesedı.
Zaŋger ata-anasynyŋ qamqorlyǧynan qalǧan jastarǧa qūjattaryn toltyryp, bolaşaqta joǧary oqu oryndaryna tüsıruge de daiyn ekendıgın atap öttı.
Ortalyqtyŋ kömegıne jügıngen Natalia esımdı qala tūrǧyny jeke qūjattaryn retteu, tūrǧyn üiın tırkeu, jūmysqa ornalasu mäselesımen mamandardyŋ qyzmetın paidalanyp keledı. Qazırgı taŋda jūmys ıstep, ekı balasyn mektepke deiıngı bılım beru ūiymdaryna ornalastyrǧan. «Qyrküiek aiynyŋ basynda jeke kuälıgımdı alamyn. Odan keiın balalarymdy balabaqşalarǧa kezekke qoiamyn. Jūmysqa ornalasyp, jalaqymdy da alyp jürmın. Osy üşın mamandarǧa raqmet aitqym keledı» dedı qala tūrǧyny.
Sondai-aq ortalyq mamandary marginaldy jastar şoǧyrlanǧan jerlerde jūmyssyz jastar üşın aqparattyq-keŋestık köşpelı ıs-şaralar ötkızedı. Atalǧan joba boiynşa 1500 myŋnan asa adam keŋes alyp ülgerdı.
Jastardy qoldau ortalyǧy jeke jäne käsıbi qasietterdı damytu boiynşa oqytu seminar-treningterı, tüiındeme jasau, äŋgımelesuden ötu boiynşa şeberlık synyptaryn da tegın ötkızedı. Bügıngı taŋda 1013 adam seminar-treningter men şeberlık synyptaryna qatysqan.
Jastar zaman aǧymyna sai jaŋa mamandyqtardy erkın ärı tez meŋgerıp ketuge tiıs dep sanaidy ortalyq mamandary. Osy oraida jyl saiyn «Kompiuterlık sauattylyq negızderı, baǧdarlamalau kurstary», «SMM, kopiraiting», «Social Media Marketing-menedjer», «Zamanaui qoǧam köşbasşysy» siiaqty qysqa merzımdı oqytu baǧdarlamalaryn ūiymdastyrylyp, 140-tan astam adam oqudan ötıp, sertifikattar alǧan.
«Jastar saiasaty mäselelerı basqarmasy» MM bölım basşysy Aian Ermentaev ortalyqqa Neet sanatyndaǧy jastar ǧana emes, ata-anasynyŋ qamqorlyǧynan aiyrylǧan, äleumettık jaǧynan az qamtylǧan otbasylar da tegın kömek ala alatynyn atady.
Ortalyq NEET sanatyndaǧy jastardy äleumettendıru jäne yntalandyru maqsatynda türlı KVN baiqaularyn, turnirler, futbol jarystaryn ūiymdastyryp, tehnika dükenderıne sertifikattar türınde baǧaly syilyqtar tabystaidy. Sondai-aq onlain bos jūmys oryndar järmeŋkesı ötkızıledı, onda mügedek adamdar men 29 jasqa deiıngı sottalǧan jastar üşın bos jūmys oryndary ūsynylady.
Jastardy qoldau ortalyǧynda aǧylşyn, qazaq tılderı, kompiuterlık sauattylyq negızderı, tıgın, fitnes, jol jüru erejelerı, gitara üiırmesı jäne t.b. tegın kurstar ötkızıletının atady. Ortalyq Abai daŋǧyly, 92/3 mekenjaiynda ornalasqan.
İndira BERJANOVA
