Nūr-Sūltan qalasy mäslihatynyŋ aldaǧy kezektı sessiiasynda memlekettık jastar saiasatyn jüzege asyru mäselesı qaralady. Soǧan daiyndyq aiasynda deputattar qaladaǧy bırqatar aula klubtary men kovorking ortalyqtary jūmysymen tanysyp şyqty. Nysandardy aralau barysynda tüitkılder men şeşudı qajet etetın mäseleler anyqtaldy.
AULA KLUBTARYNYŊ SANY QYSQARADY
Bügınderı elordada jiyrma aula kluby jūmys ıstep jatyr. Alaida bolaşaqta olardyŋ sany on segızge deiın qysqarmaq. «Sanitarlyq jäne ört söndıru talaptaryna säikes kelmeitın aula klubtaryn jabamyz. Jabylatyn nysandarǧa baratyn balalardy, üiırme jetekşılerın, ūstazdar men jattyqtyruşylardy jaqyn maŋdaǧy basqa klubtarǧa auystyramyz. Basqaşa aitqanda, aula klubtaryn bırıktıremız» deidı mūnyŋ sebebı jaily «Astana jastary» jastar resurstyq ortalyǧynyŋ jetekşısı Şyŋǧys Tıleulin.
Aula klubtarynyŋ köpşılıgı jertölelerde ornalasqan. Sonyŋ üşeuınıŋ ǧimaraty ǧana atalmyş mekemenıŋ balansynda tūr. Jertölelerdıŋ keibırınıŋ iesı bolsa, bırneşeuınıŋ iesı mülde anyqtalmaǧan. Iаǧni ne anda, ne mūnda joq. Sondyqtan jöndeu jūmystaryn ısteuge qajet bolǧanda qiyndyqtar tuyp jatady. Osy jūmystarǧa qalalyq mäslihat deputattarynyŋ kömegı tiıp, Qaiyrly Täuken men Miras Şekenov jöndeuge järdemdesken eken.
BIRINŞI MÄSELE – BALALAR DENSAULYǦY
Jalpy, deputattar aula klubtaryn jertölelerden şyǧaryp, būl nysandarǧa dūrys ǧimarat beru kerek dep esepteidı. Sebebı jetkınşekterdıŋ densaulyǧyna, äsırese, qyz balalarǧa mūndaǧy jaǧdai kerı äserın tigızuı äbden mümkın. «Bırınşı mäsele – balalar densaulyǧy. Qazır zaman jaqsy jaǧyna özgerdı. Būrynyraqta jaǧdai bügıngıge qaraǧanda äldeqaida tömen boldy. Laiyq ǧimarattar bolmady. Sondyqtan aula klubtaryn jertölelerden aşuǧa mäjbür edık. Endı jaǧdaiymyz tüzeldı ǧoi. Balalarǧa arnalǧan klubtardy jaqsy-jaqsy ǧimarattarǧa köşıruge bolady» deidı qalalyq mäslihat hatşysy Janat Nūrpeiısov.
Deputattar barǧan aula klubtarynyŋ bırı «Jas qanat» atalady. Şyǧarmaşylyq jäne sporttyq baǧytta jūmys ısteitın būl klubqa 300-dei bala barady. Üiırmelerdıŋ bärı tegın. Köpbalaly jäne az qamtylǧan otbasylardyŋ balalary mūnda qyzyǧuşylyqtaryna sai ärtürlı närselerdı üirenedı.
– Bızde segız sporttyq jäne bes şyǧarmaşylyq, jalpy alǧanda on üş üiırme jūmys ısteidı. Sonyŋ ışınde beineleu önerı, dombyra, horeografiia, tehnikalyq modeldeu, şahmat, karate, dziudo, qazaq küresı, erkın küres, boks, qoian-qoltyq ūrys, ioga, bodibilding üiırmelerı bar, – deidı klub jetekşısı Ruslan Janbolatūly.
ŪSTAZ JALAQYSY – 37 MYŊ TEŊGE…
Deputattar bırqatar üiırmeler jūmysymen tanysqanda tehnikalyq modeldeu üiırmesı kelesı jyly keletın Ūly Jeŋıstıŋ 75 jyldyǧyna arnap ülken jūmysty bastaǧanyn kördı. Balalar sol zaman körınısın äkeletın keşendı qoldan jasap jatyr.
«Mausymǧa qarai üiırmege kündelıktı 18-25 baladan keledı. Qalada mūndai üiırme joq dese de bolady. Oquşylar saraiynda bızdıkıne ūqsas robototehnika men bastapqy modeldeu üiırmelerı ǧana jūmys ısteidı» degen üiırme jetekşısı Erken Mavliudov jalaqy mäselesın de aita kettı. «Qolǧa alatyn jalaqym – 37 myŋ teŋge. Zapastaǧy äskeri ofiser retınde zeinetaqy almasam, mūndai jalaqyǧa jūmys ısteuge kelıspes edım» deidı ol.
Deputat Aqylbek Kürışbaev qosymşa tabys bolmasa, mūndai jalaqyǧa jūmys ısteu rasymen mümkın emes ekenın atap ötıp, mektep mūǧalımderınıŋ jalaqysy köterılıp jatqanyn aityp, mūnda qalai ekenın sūrady. Būǧan «Bız bılım jüiesıne jatpaimyz» degen jauapty aldy.
– Äkımdık memlekettık tapsyrysty ornalastyrady. Mūny ūtyp alǧan qyzmettı jetkızuşı tiıstı üiırme ūstazdaryn jaldap, jalaqy kölemın belgıleidı. Negızı, eŋ tömengı jalaqy – 42 myŋ teŋge. Ärtürlı salyqtardy ūstaǧanda, qolǧa 37 myŋ teŋge tiedı, – dep tüsındırdı mūny «Astana jastary» ortalyǧynyŋ jetekşılerı.
Mūny estıgen deputattar bolaşaqta ūstazdarmen kelısımşart jasalǧanda oǧan jalaqynyŋ belgılı bır mölşerın naqty belgıleu kerektıgın, ūstaz sol belgılengen somadan kem almau qajettıgın aitty. Jalpy alǧanda, ekonomikalyq mäsele retteudı qajet etetının atap öttı. Sebebı aula klubtarynyŋ jūmysy eşqandai zaŋmen rettelmegen. Deputat Qaraqat Abden jöndeu jūmystaryna käsıpkerlerdı tartudy ūsyndy. Būl jūmys qolǧa alynǧan da eken. «Jas qanattyŋ» bır bölmesı skauttyq ortalyqqa jalǧa berılgen. Atalmyş ortalyq jal qūnyn tölep otyryp, balalardy tegın oqytady.
Aula klubyn aralaǧanda deputattar balalardyŋ dombyra şertısıne täntı bolyp, boksty qalai meŋgergenderın tamaşalady. Dombyra üiırmesı aptasyna tört ret ekı saǧattan ötedı. Oǧan jetı jastan bastap kündelıktı jiyrma bala qatysady. «Bır balany dombyra üiretuge jarty jyl-bır jylǧa deiın uaqyt ketedı» deidı üiırme jetekşısı Janat Äbdıqadyrūly.
TAR ǦİMARATTA – TOǦYZ ÜIIRME
«Şaǧala» aula kluby jaŋa oqu jyly bastalǧanda jūmysyn jandandyrypty. Jazǧy kanikul kezınde balalar da, ūstazdar da demalysta boldy. Deputattar klubqa kırgende qūr linoleum töselgen edende bi üirenıp jatqan qyz balalardy körıp, horeografiia üiırmesınıŋ jetekşısıne bırden eskertu jasady. «Eden suyq qoi, nege kılem tösemegensızder?» dedı Qaraqat Abden. Būl klubtyŋ jaǧdaiy ortaşa deŋgeide. Klub jetekşısı Ainar Qanatqyzynyŋ aituynşa, nysanǧa150 bala barady. Toǧyz üiırme jūmys ısteidı. Osy üiırmelerge qosa ata-analardyŋ tarapynan aǧylşyn tılın üirenu jäne matematika üiırmelerın aşu turaly ötınış bar eken. Alaida ekı-aq bölmesı bar klubtyŋ oǧan jaǧdaiy kelmeidı.
Aula kluby basşylyǧy men jertöle iesı arasynda tüsınıspeuşılıkter bar bop şyqty. Bızdıŋ tüsıngenımız, būǧan da köpbalaly jäne az qamtylǧan otbasylardan şyqqan balalar barady. Aqyly negızde balalar qabyldanatyn bolsa, būl jaǧdai tūrmysy tömen otbasylarǧa auyrlyq tüsıredı. Iаǧni olardyŋ sany azaiady. Mäsele sol klubtyŋ tarlyǧyna tırelıp otyr.
Jalpy, qalada aula klubtarynyŋ jetıspeuşılıgı baiqalady. Deputattardyŋ sözınen, äsırese, olardy tūrǧyn alaptarda qosymşa aşu kerektıgın tüsındık. Miras Şekenov «İlinka» tūrǧyn alabynda osyndai klub aşu mäselesın kötergenıne bırneşe jyldyŋ jüzı bolǧanyn aitady. Endı mūnyŋ şeşımın atalmyş tūrǧyn alapta dene şynyqtyru-sauyqtyru keşenınıŋ aşyluymen bailanystyryp otyr. Deputat keşen aşylǧanda, onyŋ ekı-üş bölmesın aula klubtaryna beru kerek dep esepteidı.
KOVORKİNG ORTALYQTARY: KLİENT AZ, AILYQ TÖLEM QYMBAT
Deputattar kovorking ortalyqtaryn aralaǧanda olarǧa keletın adamdardyŋ azdyǧyna, oryn üşın alynatyn ailyq tölemnıŋ qymbattyǧyna nazar audardy. Al atalmyş ortalyqtardyŋ bezendırıluı bırınen-bırı ötedı. Jabdyqtaluy da biık deŋgeide. Mäselen, «I Hab» atalatyn kovorking ortalyǧyna künıne 15-20 adam ǧana keledı. Ailyq tölem – 40 myŋ teŋge. Studentterge jeŋıldık jasalyp, 25 myŋ teŋgenı qūraidy. Deputat Ramziia Ömırbaeva klientterdı köbeitu üşın jarnama jūmysyn küşeitıp, tölemaqyny tüsıru kerektıgın ūsyndy. Atalmyş ortalyq taŋǧy 09.00-den 21.00-ge deiın jūmys ısteidı. Bıraq klient jūmysyn aiaqtaudy ülgermese, küzetşımen saǧat 22.00-ge deiın qaluyna bolady.
«IQ» kovorging ortalyǧynyŋ, tıptı segız adamǧa arnalǧan kapsulalyq qonaq üiı bar eken. Bonusy bar adam bolsa, mūnda tünep şyǧu qūny – 5 myŋ teŋge. Klientke sonda qona jatyp, jūmys ısteuge bolady. Al bır kündık jūmysqa 3 myŋ teŋge tölenedı. Ailyq tölem 42 myŋ teŋgenı qūraidy. Qazır mūnda künıne 50-70 adamnan keledı.
«Astana Hub» kovorking ortalyǧy byltyr jūmysyn bastady. Tört qabattan tūratyn, atşaptyrym aumaqty alyp otyrǧan nysan startap-jobalardy qoldau üşın aşylǧan. Qazır mūnda 150-den astam joba boiynşa jūmys jürgızılıp jatyr. Ortalyq jūmysyn Sifrlyq damu, innovasiialar jäne aeroǧaryş önerkäsıbı ministrlıgı üilestırıp otyr.
