Astananyŋ 20 jyldyǧyna orai «20 naqty bastama» baǧdarlamasy qabyldanyp, qalanyŋ barlyq qūrylymdary közdelgen mejege jetudı maqsat etıp otyr. Osy bastamanyŋ 8-qadamynda qala kelbetın özgertuge bailanysty «Aşyq halyqaralyq baiqaular ūiymdastyru, qalany damytu jobalaryn jasau men ıske asyru ısıne aldyŋǧy qatarly säuletşılerdı tartu esebınen 50 qalalyq keŋıstıktı – köşelerdı, alaŋdardy, saiabaqtardy qala ömırınıŋ jaŋa ortalyqtaryna ainaldyru, jaiau jürgınşılerge qolaily jol qalap, velosiped infraqūrylymyn damytu» josparlanǧan.
Būl rette «Astana Bas jospary» ǧylymi-zertteu jobalau instituty ūsynyp otyrǧan jobanyŋ tartymdylyǧyn aita ketu kerek. Atalmyş mekeme direktorynyŋ orynbasary Baqtybai Taitalievtyŋ aituynşa, qala kelbetın özgertude aldymen demalys oryndaryn tiımdı ornalastyruǧa män berıledı. Onda jaiau jürgınşıler müddelerın qamti otyryp kölık strategiiasyn jüzege asyru, qoǧamdyq keŋıstıkterdı körkeitu közdelgen. Bırınşı kezekte qalalyq keŋıstıktıŋ negızgı nysandary Saryarqa daŋǧyly, Bögenbai batyr jäne Respublika daŋǧyldarymen şektesıp jatqan aimaqtary, Esıl jaǧalauy körkeitılıp, osy maŋdaǧy 250 gektar jer üilesımdı ortalyqqa ainalmaq.
Qoǧamdyq keŋıstıkterdıŋ tartymdylyǧyn arttyru keşendı jürgızılmek. Mūndai oryndarda balalardyŋ oiyn alaŋqailary men sport, mädeni-oiyn-sauyq şaralaryn ötkızetın jerlerın de eskerıp, sauda pavilondary men tamaqtanu nysandarynyŋ tiımdı ornalasuyna män berılgen. Būl köşe mädenietın qalyptastyryp, qala tūrǧyndary men qonaqtarynyŋ demalysyn qolaily etuge yqpal etpek. Jobalauşylardyŋ aituynşa, şet aimaqsyz şahar qaǧidasymen rekreasiialyq aimaqtary bar gülbaqtarymen jäne tiıstı infraqūrylymy bar polisentristık qala jasau közdelude.
Köktaldyŋ körkı köz tartady
Mamandardyŋ aituynşa, jaqyn bolaşaqta elordamyz jaŋa sipatymen körıktenıp, qala damuynyŋ älemdık standarttaryna sai güldenuıne basymdyq berıletın bolady. Qalanyŋ jasyl qamalyn qalau arqyly qorşaǧan ortany jaqsartu da közdelgen.
«Kreativtı jobalar» baǧdarlamasy aiasynda elordanyŋ är bölıkterınde 17 saiabaqtar men gülbaǧy qalanyŋ körkıne şyrai qosatyn bolady. Osy künge deiın elordamyzda 9 ırı saiabaq, 90-ǧa tarta jelek jailar bar. Endı barşa astanalyqtar men qala qonaqtaryna jaqsy mälım Dostyq köşesı boiyndaǧy Nūrly-suly jelek jolyna qosa, Abylai han daŋǧylynyŋ ekı qanaty, Momyşūly köşesı boiynan «Vstrechaǧa» deiın jetetın jaiau jürgınşıler üşın jelek joldary aşylmaq.
Esıldıŋ sol jaǧalauyndaǧy Arai saiabaǧyna qarsy ornalasqan Jalaiyri köşesınıŋ boiynda taǧy bır äsem baq boi köterıp, jasyl jelegı jaiqalatyn bolady. Esıldıŋ qoltyǧynda osy bır ekı baq tek jaiau jürgınşıler emes, qorşaǧan ortanyŋ jaqsaruyna da yqpal etetın bolady.
Sürılgen eskı üilerdıŋ ornyna jasyl baq ornatu qala basşylyǧynyŋ tiımdı qadamy ekenı ras. Olai bolsa, Abai köşesı men Sembinov köşelerınıŋ arasy, Almaty jäne Saryarqa audandaryndaǧy osyndai nysandarǧa jasyl tal egılıp, gülmen kökteletın bolady. Jaiau jürıp te, velosiped mınıp te seruendeudı qarastyrǧan būl jobalar jaqyn arada körıktı qalalyq keŋıstıkterdıŋ qataryn toltyrmaq. Būl aimaqtarda velosiped joldary, jalǧa beru beketı, velotūraqtar salu qarastyrylǧan.
Köktaldyŋ kök oimaǧyna ainalǧaly tūrǧan būl baqtyŋ bır erekşelıgı bar. Baqtyŋ bır jerınde it seruendetuge arnalǧan alaŋqai aşylmaq. Jalpy qala baqtarynda itterdı seruendetudıŋ tärtıbı bar. Köptegen qoǧamdyq oryndarda tūmyldyryqsyz alyp jüruge tyiym salynǧan. Osyny eskere kele, qala şetınen jaily jer daiyndap, adamdardyŋ tört aiaqty dostaryn erkın qydyrtuyna mümkındık berıledı. Qazırgı taŋda qalamyzda 14 myŋnan astam it tırkelgen. Sondyqtan da, būl mäsele elorda üşın erekşe oqiǧa bolmaq.
Nūraly Elıtaev, Astana qalasy tabiǧi resurstar men tabiǧat paidalanudy retteu basqarmasynyŋ bas mamany: – 15 gektar jerde ornalasatyn «Köktal» tūrǧyn alabynda jaŋa baq boi kötermek. Būryndary būl jerde orman pitomnigı bolǧan sebeptı, bügınde ertede otyrǧyzylǧan aǧaştar daraq bolyp ösıp, ormanǧa ainalyp tūnyp tūr. Bızdıŋ maqsatymyz – osy aǧaştardy saqtap, onyŋ jaŋa öskındermen üilesımıne män beru kerek.
Būl qalanyŋ syrtqy aumaǧynda ornalasqan. Mümkın būl saiabaqta demalatyn tūrǧyndar sany da az şyǧar? Bıraq qala keŋeiıp keledı. Qala äkımınıŋ şet aimaqsyz şahar ornatu qaǧidasyna säikes, būl demalys orny «Köktaldyŋ» körkın keltıretın ärı aumaqtyŋ ekologiiasyn jaqsartatyn basty nysandardyŋ bırı dep jobalap otyrmyz.
«Chemodanda» ötedı türlı-türlı şaralar
Saryarqa audanynda ekı bırdei özgeşe körkı men mazmūny bar gülbaq aşylmaq. Onyŋ bırı – temır jol vokzalynyŋ aumaǧynda, ekınşısı Respublika daŋǧyly men Y.Dükenūly köşelerınıŋ qiylysynda ornalasady. Būlar da būrynǧy sürılgen üilerdıŋ üstınen tüspek. Rekreasiondyq aumaqtyŋ bır erekşelıgı atyna sai tartymdylyǧymen ärı taqyryptyq özgeşelıgımen de erekşelenbek.
Endı ekı gülzar baqtyŋ sipatyna toqtalaiyq. «Jolyŋ bolsyn, jolauşy!» degen bır auyz sözben män beruge bolatyn «Chemodan» gülbaǧy Bırjan sal köşesındegı №5 üidıŋ aumaǧynda aşylatyn bolady.
Qol jügın bıldıretın şaǧyn säulettık pışınder – osy baqtyŋ basty erekşelıgı. Barlyq «chemodandarda» elımızdıŋ basty qalalarynyŋ atauy jazylady. Respublikamyzdyŋ tükpır-tükpırınen kelgen qonaqtar tuǧan qalalarynyŋ tūsynda suretke tüsıp, Astanadan estelıkke ala ketedı. Gülbaq 0,22 gektardai şaǧyn aumaqqa ornalasady. Onda sporttyq, sauda jäne mädeni şaralaryn ötkızuge qarastyrylǧan oryndar salynady.
Qiial-ǧajaiyp ertegıdei ekınşı baqtyŋ taqyryptyq atauy bar. Onda da būrynnan ösken aǧaştar jeterlık. Tek olardy bır pışınge qarai üilestırıp, oralyqtyŋ negızın qalaidy. Gülbaq 0,27 gektar jerde ornalasady jäne salamatty ömır saltyna den qoiylyp, sport alaŋdary köptep salynady. Osylaişa, tūrǧyndardyŋ belsendı demalysyna barlyq jaǧdai jasalmaq. Jasöspırımderdıŋ rolik pen skeitbordta syrǧanauyna qolaily döŋ jasalyp, qauıpsız aumaq jobalanuda. Baldyrǧandar üşın 3D – suret salatyn oryndar bolsa, eresekter jasyl jelektıŋ astynda demalatyn bolady.
Mıne, qar erıp, aǧaştar bür jaratyn mezgıl de qyr astynda. Jaŋadan aşylatyn gülzar baqtar da qalalyqtardyŋ süiıktı ornyna ainalatyny anyq.
Aigül UAISOVA
