Qazır äke-şeşenı abyŋ-kübıŋ etken bır mäsele – jazǧy lager. Almaty maŋy tynyştau. Öitkenı balalar arasynda meningokokk taralmasyn dep alǧaşqy mausym arnaiy pärmenmen toqtap tūr. Al Astanada Uatsaptaǧy ata-analar konferensiiasy tynymsyz. Tıptı, bır ärıptesım: «Bes balam bola tūra, chattan şyǧyp kettım. Tyŋqyldap jūmys ıstetpeidı» dep otyr. İt tartystyŋ törkını – mektep janyndaǧy lager. «Kım barady, onda ne beredı, aqşasy neşe?» degen saualdar köp kısını ūiyqtatpai jür.
Elordadaǧy bır mekteptıŋ mūǧalımı ata-analarǧa mynadai ündeu joldady…
Ūstazdyŋ būiryǧy…
«Lagerge 18.06 – 29.06 aralyǧynda baratyn bala joq. Bızderge direktor söilep jatyr. «2-synypta ol balalar aldaryŋyzǧa kelmei me?» dep. Oquşylardy älden 1-synyptan lagerge jinai almasaŋyz da, qadır-qasietterıŋız qandai?» dep namysymyzǧa tiıp jatyr. Syilamasaŋyzdar, 2-synypta sabaq bermeimın» dep bas tartatyn şyǧarmyn». Chatqa tüsken būl habarlama köpke deiın talqyǧa tüstı.
Ata-ana şaǧymy:
Sol aralyqta jeke nömırımızge köp balaly ana şyqty: «Özımız ata-enemızdıŋ zeinetaqysyna qarap otyrmyz. Küieuım tūraqty jūmysta emes. Menıŋ alatyn äleumettık järdemaqym balalardyŋ mekteptegı tamaǧynan artylmaidy. Soǧan qaramai, 20 myŋǧa 4-synyptaǧy qyzymdy lagerge jazdyrdyq. Daiarlyq synybyn aiaqtaǧan ūlymdy mektep janyndaǧy lagerge berdık. Eşbır jeŋıldıksız, qaltamyzdan şyǧardyq. Endı apaiy ortanşy qyzymnyŋ «Äpkeŋmen bar» dep qūlaǧyn būrapty. Bärıne jaǧdaiym jetse, jylamas edım. Mūǧalımder nege şamamyzǧa qaramaidy? Būl mäselege toqtau bar ma özı? Gazetıŋızge jazyŋyzşy…» dedı jylarman bolyp…
Oquşynyŋ oiy…
Oquşylardyŋ oiyn bılmekke, tuysqanymnyŋ lagerge baryp jürgen 2-synyptaǧy büldırşının sözge tarttym. «Bälendei erekşelık joq. Tamaqtan bölek bır saǧat diskoteka bolady. Türlı oiyn-sauyqtar bar. Ekskursiiaǧa şyǧamyz. Bıraq, qūm qyzyp, endı oinaimyz ba degende tärbieşıler ūiyqtatyp tastaidy tüste. Men siiaqty ūiyqtap üirenbegenderge tıptı qiyn. Sodan da qaşyp-pysyp jürmın…» deidı Jandaua.
Direktordyŋ şyndyǧy…
Qalai desek te, şaǧym aitqan köp balaly kısınıŋ de, būrymdy büldırşınnıŋ de sözınıŋ jany bar. Mūǧalımnıŋ pärmenı öz aldyna äŋgıme. Osy oimen köptegen qala mektepterıne habarlastyq. Mäselenıŋ mänısın bılgen direktorlar telefon tūtqasyn tastai salyp jatty. Bızdı tüsıngen №66 mektep-lisei direktory Aitjan Şaiahmetova ǧana. Atalǧan mäsele jönınde bas ūstazdy aşyq äŋgımege tarttyq…
R.S. Qalai desek te, ata-ananyŋ da, balanyŋ da, bas ūstazdyŋ da talap-tılegı eskerılgenı abzal. Mındettemegen dūrys. Dese de, mektep lagerınen bas tartqan äke-şeşe balasyn künūzaq baqylap otyrady deu qiyn. Telefonǧa telmırıp, ǧalamtordyŋ arbauynda bolady köbı. Onyŋ janynda 7 myŋ teŋgege bır auyq jügırıp oinap, qalanyŋ mädeni-tarihi jerlerın körıp qaitsa deisıŋ. Bızdıkı – tek ūsynys. Bälkım, balamyz bolǧanda bız de chattaǧy ata-analarǧa qosylǧan bolar ma edık, kım bılsın?!
Aitjan Şaiahmetova,
qaladaǧy 66-mektep lisei basşysy:
4400 ATA-ANA ARYZDANSA, ŞAŞYM AǦARAR EDI…
– Aitjan hanym, sızderdıŋ tarapyŋyzdan jazǧy lagerge ata-anany, ūstazdy mındetteu bar ma? Jaŋaǧydai äŋgımeler qaidan şyqty?
– Zaŋ boiynşa da, adamgerşılık tūrǧysynan da bızdıŋ mındetteuge haqymyz joq. Eşbır qysym bolmauy tiıs. Mūǧalımder tarapynan ketken qatelık bolsa kerek. Ärkım öz synybyn örge süireidı emes pe? Mūndaǧy synyp jetekşınıŋ kemşılıgı – ata-ananyŋ jaǧdaiyn eskermei otyr. Tıptı, lagerdıŋ maqsat-mındetın tüsınbegen de boluy kerek. Būl taraptan ärkım taŋdau jasauǧa erıktı. Meningokokktan qorqyp, balasyn oqşaulap otyrǧandar boluy mümkın. Ata-äjesıne jıbergısı keletın bolar. Jaǧdaiy joq şyǧar. Qasynda jürgenın qalaityn boluy da ǧajap emes. Mäselen, bızdıŋ mektep 1 auysymda 10 künge bastauyştyŋ 400 oquşysyn qabyldadyq. Bır mezette bastauyş synyptaǧy 1000 balany qamti almaimyz. Tıptı, ekı mausymǧa da jazylǧan jandar bar. Bızdıŋ mekemede 7 jyldan berı mektep janynda lager jūmys ısteidı. Bastauyşta oqityn 2200 oquşynyŋ 4400 äke-şeşesı bızben bailanysta. 4400 ata-ana aryz tüsırse, şaşym aǧaryp ketken bolar edı. Arasynda bır-ekı şaǧym bolsa, ony da tüsınuge bolady. Al qala syrtyndaǧy jazǧy lagerge mektebımızden 10 şaqty bala attanǧaly otyr. Baǧasy – Bılım basqarmasy bekıtken 38-40 myŋ teŋge töŋıregınde.
– Mektep janyndaǧy lagerde joǧaryda aitqandai balany ūiyqtatyp tastaumen şektelmei me? Baǧdarlamasymen tanystyryŋyzşy…
– Basqa öŋırlerde qalai ekenın qaidam, bızde tüskı saǧat ekıge deiın ǧana. Taŋerteŋ 9-da taŋǧy as, tüste tüstık. Ystyq tamaq ūiymdastyrylǧannan aqyly bolyp otyr. Äitpese, tegın bolar edı. Odan bölek sauyqtyq, köŋıl köteru şaralary. Taŋerteŋ sergektık jattyǧuymen bastaimyz kündı. Qydyrys ūiymdastyrylady qalanyŋ körıktı jerlerıne. «Han şatyr», «Arujan» oiyn-sauyq ortalyǧyna aparamyz. Kino, teatr, muzeige baramyz. Balaǧa paidaly köptegen baǧdarlamamen jūmys ısteimız.
– Al köp balaly ata-analarǧa jeŋıldık bar ma?
– Köp balaly, jetımder men äleumettık osal toptaǧy mügedekterge jäne asyrauşysynan aiyrylǧan jetkınşekterge biudjet esebınen tegın joldama bar. Ekı balasyn jıbergende köp balaly boluyna bailanysty, bırıne jeŋıldık berıluı mümkın. Audandyq äkımşılıkke, Bılım basqarmasyna baryp, bılse bolady. Mūǧalımnıŋ jaǧdaiyn aituymen ondai balalar bızde lagerge tegın jatady. Bızdıŋ mektepte äleumettık jaǧdaiy tömen oquşy köp joq. Qazır 1 bala ǧana tegın demaluda. Tamaqqa tölemeidı. Al oiyn-sauyq ortalyqtaryna tegın apara almaimyz. Odan bölek, joǧary synyp oquşylary künıne erıktı türde 2 saǧatqa kelıp, mekteptegı türlı şaralarǧa qatysa alady. Tamaq ūiymdastyrylmaǧandyqtan, būl – aqysyz.
– Almaty mektepterı meningokokk infeksiiasynan qauıptenıp, alǧaşqy mausymdy toqtatyp otyr. Sızderge mūndai būiryq tüspedı me?
– Ǧalamtordan bılgen deregımşe, Astanada 1 oquşy osy jūqpaǧa şaldyqqan. Qazır emdelude. Bılım basqarmasy, Densaulyq saqtau ministrlıgı tarapynan osy saǧatqa deiın ondai pärmen bola qoiǧan joq. Sondyqtan lagerge bala qabyldap jatyrmyz…
OQUŞYLAR QAIDA, QALAI DEMALADY?
Biyl astanalyq 1-10 synyptardyŋ 133 719 oquşyǧa jazǧy demalys ūiymdastyrylady.
4 mausym men 29 mausym aralyǧynda qaladaǧy 77 mektep janyndaǧy lagerler 34 myŋnan asa 1-4 synyp oquşylaryn qamtyp, ekı auysymda jūmys ısteidı.
«Didarly jaz» mektep janyndaǧy sporttyq-oiyn alaŋdaryna 5,6,7 synyptardyŋ komandalary, är synyptan 20 baladan qatysady. Jarys mektepışılık jäne toptyq bolyp bölınıp, 2 kezeŋnen tūrady.
«Aibyndy mausym» mektep janyndaǧy äskeri-sporttyq alaŋdary jobasy 8-10 synyp oquşylaryn tegın demalys jäne jūmyspen qamtidy. Atalǧan jobany ıske asyru üşın bazalyq mektepter aiqyndaldy. Onda äskeri-patriottyq baǧyttaǧy baǧdarlama jüzege asyrylatyn bolady. (äskeri-dalalyq jiyndar, oiyndar, ekskursiialar, muzei, joryqtar jäne t.b.).
28 mamyr men 6 şılde aralyǧynda Mahambet Ötemısūly atyndaǧy Oquşylar saraiy «Jazǧy şyǧarmaşylyq mektebı» jobasyn ūiymdastyrdy. Bır auysym üşın baǧasy 20 myŋ teŋge (auysymda 10 kün). Sonymen qatar 28 mamyr men 6 şılde aralyǧynda «Balalyqtyŋ boitūmary», «Jazǧy demalys akademiiasy» ūiymdastyrylady. Onyŋ da bır auysymdaǧy baǧasy – 20 myŋ teŋge. 10 kündık demalysqa tamaqtandyru, jüzuge üiretu, mūzda syrǧanau, tıl sabaqtary, şahmat üiretu, interaktivtı park, beineleu önerı, teatr studiiasy jäne t.b. kıredı.
«Arman» sporttyq-sauyqtyru lagerınde 11 mausym men 16 tamyz aralyǧynda 5 auysym ūiymdastyrylady. Är auysymda 250 bala qamtylady. Jalpy 1250 demalady. Jetım balalarǧa, äleumettık jaǧdaiy tömen otbasylardaǧy balalarǧa, sondai-aq, halyqtyŋ äleumettık qorǧalmaǧan basqa toptaryna 5 auysym tegın ūiymdastyrylady. Bır mausymdaǧy joldamanyŋ qūny 42 myŋ teŋgenı qūraidy.
Balalar üiınıŋ tärbielenuşılerı, jetım balalar men ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan 90 bala Aqmola oblysynda ornalasqan «Borovichok» demalys aimaǧynda demalady.
«Batyr» şatyrly lagerındegı üş auysym (bır auysymda 120 bala) 2 şılde men 8 tamyz aralyǧynda ūiymdastyrylady. Jetım jäne az qamtylǧan otbasylarynan şyqqan 360 bala tegın demalady.
