Keide jeke käsıp aşu prosesın salyq töleu mındetterı tejep tūrady. Alaida būl köbısı oilaityndai qiyn şarua emes. Tömendegı materialda bız solardyŋ negızgılerın jıktep jazdyq.
Qazaqstanda käsıpkerlerge salyq salu rejimın derbes taŋdau qūqyǧy berılgen. Käsıpker qandai formatty taŋdasa da, meilı ol jeke käsıpkerlık (JK) nemese JŞS bolsyn, salyqtardy esepteu rejimın özı anyqtauy kerek. Jalpy, salyq saludyŋ alty rejimı bar:
JBR (jalpyǧa bırdei belgılengen rejim) – kırıs pen şyǧys arasyndaǧy aiyrmadan tölenetın salyq.
Oŋailatylǧan rejim (oŋailatylǧan deklarasiia negızındegı arnauly salyq rejimı) – tüsken tabys somasynan tölenetın salyq.
Patent (patent negızındegı arnauly salyq rejimı) – mälımdelgen tabys somasynan esepteletın salyq.
TŞR (tırkelgen şegerım rejimı) – kırıs pen jekelegen şyǧyndardyŋ türı arasyndaǧy aiyrmadan tölenetın salyq.
BJS (şarua nemese fermerlık qojalyqtar üşın arnaiy salyq rejimı) – jer uchaskesınıŋ audanyna qarai esepteletın bıryŋǧai jer salyǧy.
AŞTÖ (auyl şaruaşylyǧy önımderın öndıruşıler men auyl şaruaşylyǧy kooperativterı üşın arnaiy salyq rejimı) – salyqtar jalpy belgılengen tärtıppen tölenedı jäne 70 paiyzǧa azaitylady.
Būlardyŋ ışındegı eŋ köp taralǧany – JBR men oŋailatylǧan rejim. Ädette, ırı käsıporyndar jalpy belgılengen tärtıpte, al orta jäne şaǧyn kompaniialar oŋailatylǧan rejimde jūmys ısteidı. Bız patent boiynşa salyq salu rejimın qarastyrmaimyz, öitkenı fiskaldy organdar būl rejimdı alyp tastaudy josparlap otyr. TŞR jeke käsıpkerler arasynda öte sirek qoldanylady, sondyqtan ol turaly aqparat alu üşın salyq keŋesşısımen bailanysqan dūrys. Al auyl şaruaşylyǧy rejimderın jekelei qarastyramyz.
Jūmysşylary joq JK oŋailatylǧan rejim boiynşa qandai salyq töleidı?
Jūmysşylary joq, iaǧni tek özı jūmys ısteitın JK oŋailatylǧan rejim boiynşa mynadai salyq töleidı:
• Tabystyŋ 1,5 paiyz mölşerındei jeke tabys salyǧy (JTS).
• Tabystyŋ 1,5 paiyz mölşerındei äleumettık salyq (ÄS).
• Qosymşa qūn salyǧy (QQS) – jyldyq ainalym 30000 AEK-ten assa, ainalymnyŋ 12 paiyz mölşerındei tölenedı. Eger tauar eksportqa şyǧarylsa, būl salyq tölenbeidı.
• Mındettı zeinetaqy tölemderı (MZT) – qalauy boiynşa taŋdap alynatyn 1 AEK pen 50 AEK arasyndaǧy tabystyŋ 10 paiyzy.
• Äleumettık audarymdar – 1 AEK pen 7 AEK arasynda taŋdap aluǧa bolatyn mälımdelgen tabystyŋ 3,5 paiyzy.
Äleumettık audarymdar men äleumettık salyqty şatastyrmau kerek. Äleumettık audarymdar äleumettık saqtandyru qoryna jıberıledı, ol jūmystan şyqqan jaǧdaida järdemaqy retınde paidalanylady. Äleumettık salyq memlekettegı äleumettık salanyŋ qajettılıkterıne jūmsalady.
JK jalpyǧa bırdei belgılengen rejim boiynşa qandai salyq töleidı?
Eger JK jalpy belgılengen rejim boiynşa jūmys ıstese, onda ol salyqty tabys emes, paida, iaǧni kırıs pen şyǧys arasyndaǧy aiyrmaşylyq negızınde töleidı. Būl rejim boiynşa tölenetın salyq türlerı oŋailatylǧan rejimde aitylǧan salyq türlerımen bırdei. Tek bır aiyrmaşylyǧy, JDK üşın salynatyn jeke tabys salyǧyn käsıpker özınıŋ käsıpkerlık qyzmetınıŋ negızınde jylyna bır ret eseptep şyǧarady. Ol jyl saiyn JTS boiynşa deklarasiia ötkızuge mındettı.
Jūmysşylary bar JK oŋailatylǧan rejim boiynşa qandai salyq töleidı?
• Eger jeke käsıpkerdıŋ jaldamaly jūmysşylary bar bolsa, onda olarǧa da salyq tölenedı.
• Sondai-aq qyzmetkerlerdıŋ ärqaisysy üşın JTS (jalaqynyŋ 10 paiyzdyq mölşerındei) tölenedı. Būl salyq jūmysşylardyŋ jalaqysynan ūstalady.
• Qyzmetkerdıŋ mındettı zeinetaqy tölemderı (MZJ) – būl da jeke tabys salyǧy sekıldı, jalaqynyŋ 10 paiyzdyq mölşerıne teŋ.
• Äleumettık audarymdardy eseptep şyǧaru üşın zeinetaqy audarymdary alynyp tastalǧan jalaqynyŋ 3,5 paiyzyn alu kerek.
• Ärbır jūmysşy üşın mındettı äleumettık medisinalyq saqtandyruǧa (MÄMS) jalaqynyŋ 1,5 paiyz mölşerındei jarna tölenedı, bıraq būl rette jalaqy 10 TJM-nan aspauy tiıs.
• Oŋailatylǧan deklarasiia negızınde ASR qoldanatyn JK öz qyzmetkerlerı üşın äleumettık salyq tölemeidı. Ol käsıpkerlık qyzmet nätijelerı boiynşa esepteledı.
• Sonymen qatar, jeke käsıpker özı üşın de mındettı zeinetaqy jarnasy (10 paiyz) men äleumettık audarymdar (3,5 paiyz) töleidı.
