Şyǧarmaşylyqta, ǧylymda, bizneste öz jolyn tapqan jastarmen äŋgımelesıp, jetıstıkterınıŋ syryn estıgen qyzyq. Astana äkımdıgı osyndai qyz-jıgıtterdıŋ basqa qūrdastarymen beiresmi alaŋda kezdesıp, pıkır almasuy üşın «Jastar Jalyny» atty forum ūiymdastyrdy. Jiyndy qala basşysynyŋ orynbasary Ermek Amanşaev aşyp bergen soŋ, spikerler öz täjıribelerınıŋ tarihymen bölıstı.
«Uoll Strit qasqyrynyŋ» qazaqşa nūsqasy
Jiyrmadan endı asqan jıgıttıŋ ailyq tabysy alty nöldık soma bolsa, erıksız taŋdanasyŋ ǧoi.
Arslan Därımovke de forum qonaqtarynyŋ qoiar sūraǧy köp boldy. Onyŋ jasy nebärı 21-de bolǧanmen, «Rocket Study» atty aǧylşyn tılı ortalyǧyn qūryp, bügınge deiın elordanyŋ 11 jerınen mektepter aşyp ülgergen.
– Būl biznesım turaly ideia osydan 4 jyl būryn keldı. Men 10-synyp oqyp jürgenımde qūrdastaryma arnalǧan taqyryptyq keşterdı ūiymdastyrumen ainalystym da, odan tüsken paidany – şamamen 2000-3000 AQŞ dollaryn halyqaralyq emtihandarǧa daiyndaluǧa jūmsadym. Eŋbegım eş ketken joq, köp ūzamai AQŞ universitetterınıŋ bırıne oquǧa tüstım. Mektep bıtıruıme jarty jyldai qalǧan edı. Uaqytymdy qūr jıbergım kelmei, özım daiyndalǧan jaŋaǧy oqulyqtardyŋ 100 danasyn Qytaidan aldyryp, Astanadaǧy tıl ortalyqtaryna sattym. Söitıp jürgenımde, olardyŋ bırınen ūsynys tüsıp, men aǧylşyn tılınen sabaq beruge köştım. Köp ötpei-aq, osyndai ıs özımnıŋ de qolymnan kelerıne közım jettı de, 60 myŋ teŋgelık kapitalmen biznesımdı bastadym. Alǧaşynda 20 şarşy metrlık bölmenı jalǧa alyp, kursqa keluşılerdı sonda oqyttym. Odan qolym bosaǧanda, kurstyŋ jarnamasyn podezderdıŋ esıgıne jabystyryp, köşedegı kısılerge taratatynmyn. Bırte-bırte ülkenırek keŋselerge auysyp, qasyma qosymşa qyzmetkerlerdı jūmysqa aldym. Käsıbım döŋgelegennen keiın AQŞ-ta oqu jaily nietımnen ainyp, elde qaldym.
Menıŋ oiymşa, elımızdegı tıl ortalyqtarynyŋ bırazynda bılım berudı tek biznes dep qana tüsınedı. Köbısı baǧdarlamany adamdarǧa emes, robottarǧa arnap jasaidy. Iаǧni, olardyŋ kütetını mynau: klient aptasyna üş ret keledı, aqşasyn töleidı, mäz bolyp üiıne qaitady. Studenttıŋ sabaq oquǧa, üi tapsyrmasyn oryndauǧa yntasyn esepke almaidy. Al negızı, student üi tapsyrmasyn oryndamai kelse, ol – senıŋ problemaŋ. Demek, sen jaŋa sabaqty qyzyqtyryp tüsındırmedıŋ degen söz. Bız qazır däl osy mäselege nazar audaryp jūmys ısteimız.
Menen köbısı «Motivasiiany neden alasyŋ?» dep sūraidy. «Stiv Djobs», «Uoll Strit qasqyry» siiaqty filmder alǧaş şyqqanda, ondaǧy basty keiıpkerlerge qatty qyzyǧyp, solarǧa elıkteuge tyrystym. Mysaly, men bır serıktespen kelısımşart jasasarda, özımdı Arslan emes, Djordan Belfort retınde elestetetınmın. Menı kışısınıp, ärıptestık qūruǧa senımsızdık tanytqanda, boiymdaǧy osy senımdılık köp kömektesedı.
Otandyq bionikalyq protezdıŋ avtory
«100 jaŋa esım» jobasynyŋ jeŋımpazy Mäulen Bektūrǧanovtyŋ jetıstıgı de köpşılıktı süisındırmei qoimady. Elımızde tūŋǧyş ret bionikalyq protezdı jasap şyǧarǧan 24 jastaǧy önertapqyş – bügınde «Mbionics» kompaniiasynyŋ direktory.
– Men Almatydaǧy Halyqaralyq aqparattyq tehnologiialar universitetın tämamdarda, elektromiografiia signalymen protezdı basqaru taqyrybyn diplomdyq jūmysym retınde taŋdadym. Mūndai protezderdıŋ basqalardan artyqşylyǧy, olar sensor arqyly ärı tezırek basqarylady. Adamnyŋ būlşyq etı jiyrylǧanda, protez de ony «sezıp», soǧan säikes qozǧalysty jasaidy. Bionikalyq qoldyŋ kömegımen alaqandy aşyp-jūmuǧa, bılektı qozǧaltuǧa, kompiuter tyşqanyn basqaruǧa jäne kündelıktı tūrmysqa qajet zattardy ūstauǧa bolady. Iаǧni, adamnyŋ tabiǧi qoly atqaratyn funksiialardyŋ köbısın būl protez de «bıledı».
Bionikalyq protezdı jasai bastaǧanymda, «älemde onsyz da analogy bar närsenı nege qaitadan jasap jatyrsyŋ?» degen siiaqty pıkırlerdı jiı estıdım. Olardyŋ baǧasy 30 myŋ AQŞ dollaryndai, al menıŋ önımım odan bırneşe ese arzan bolady. Onyŋ üstıne, bionikalyq protezdı Ūlybritaniia, Germaniia sekıldı elderde sanauly kompaniialar ǧana şyǧarady. Tıptı, AQŞ-tyŋ özınde joq.
Jaqynda ǧana bionikalyq sausaq jasap şyǧardyq. Är adamnyŋ aǧzasy ärtürlı bolǧandyqtan, bız tapsyrysty jekelei jasaimyz. Keleşekte mūnymen şektelıp qalmai, adamdardyŋ aiaqtaryn saludy da meŋgergımız keledı. Bızde älı eşkım aiaq protezderın jasaǧan joq. Bıraq oǧan deiın basyp ötetın, baǧyndyratyn kezeŋder bar.
Menıŋ jetıstıgımnıŋ formulasy armanymnyŋ ülken boluynda dep bılemın. Adam armanyna jetkenınde, toqtap qalady. Arman neǧūrlym alysta bolǧan saiyn onyŋ jolyndaǧy ızdenıs te ūzaq ärı qyzyqty bolmaq.
Tabys kıltın vainnan tapqan
Al 22 jastaǧy Rasul Abdullaev jastar arasynda «Yuframe» vain jobasynyŋ menedjerı retınde tanymal. Bügınde olardyŋ İnstagram-paraqşasyndaǧy oqyrmandar sany 3,5 millionǧa juyq.
– Jobanyŋ tarihy 2015 jyldan bastalady. Men özımnıŋ bala kezımnen bergı tanysym, «Yuframe» müşelerınıŋ bırı Arturdyŋ tüsırgen vaindaryn montajdaitynmyn. Aqyrynda top qūramyndaǧy tört qyz-jıgıtpen bırge ūjym qūryp, kommersiialyq mäselelerdı öz qolyma aldym.
İnternet-jobalardyŋ eŋ basty paidasy jarnamadan tüsetını belgılı. Oqyrmandarymyzdyŋ sany 100 myŋǧa jetkende, «ClubStore» dükenımen aiyrbastyq negızde kelısımşart jasastyq. Jarnama aqysy retınde olar bızge krossovkalar berdı. Odan keiın «Let’s Go» mektebın prodakt-pleisment, iaǧni, jasyryn jarnama arqyly videomyzda körsetıp, 100 myŋ teŋge paida taptyq. Aqşaǧa qūnyǧyp ketıp, şyǧarmaşylyǧymyzdy öltırıp almas üşın bız jarnamany barynşa bıldırtpei jasau kerektıgın tüsındık. Aqyryndap ainalymymyz da öse berdı,
15 sekundtyq videomyzdyŋ baǧasy 200 myŋ teŋgege jettı. Keiınırek İnstagram bır minuttyq videolarǧa rūqsat bergende, jaŋa formatqa laiyqtalǧan ssenariilerımızdıŋ arqasynda
1 million adamdyq auditoriiany jinadyq.
Menen keŋes sūraǧan kısılerge ärqaşan köbırek saiahattau kerektıgın aitamyn. Öitkenı saiahat barysynda jan-jaqtan bızde joq ideialar tabuǧa bolady. Bızde bar problemalardyŋ köbısın äldekım bırneşe uaqyt būryn basqa jaqta şeşıp qoiǧan. Şetelge şyqqanda solardy köruge mümkındık bar. Eger ol bızdıŋ elde de sūranysqa ie bolyp, adamdardy qyzyqtyryp jatsa, köşırmenıŋ nesı jaman?!
Botagöz MARATQYZY
