Apta basynda «EKSPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǧan körme aiasynda Astana qalasynda Almaty oblysynyŋ mädeni künderı aşyldy. «Qazaqstan» Ortalyq konsert zalynda «Jetısu – jūmaq mekenım» atty konserttık baǧdarlamamen şymyldyǧyn türgen jetısulyqtardyŋ mädeniet merekesı 15 şıldege deiın jalǧasady.
Jetısu öŋırınen elordaǧa ärtıster, suretşıler, sportşylar, qolöner şeberlerın qosqanda 400-ge juyq adam keldı. Konsert aldynda ūiymdastyrylǧan körmenı QR Mädeniet jäne sport ministrı Arystanbek Mūhamediūly jäne Almaty oblysynyŋ äkımı Amandyq Batalov aralap şyqty. Sol jerden Ūsta Därkembai atyndaǧy qolöner muzeiınıŋ direktory, äke jolyn quǧan tektınıŋ tūiaǧy Däulet Şoqparovty kezdestırıp, az-kem äŋgımege tarttyq.
«Astanaǧa alty şäkırtımdı ertıp alyp keldım. Jalpy alǧanda «Şyǧys bazary» etnoauylynda 22 kölönerşı jaiǧastyq. Etnoauylda qoldan şyqqan būiymdarymyzdy körmege qoiyp, şeberlık sabaqtaryn ötkızıp jatyrmyz. Almaty oblysynyŋ barlyǧy derlık betkeūstar şeberlerı Astanaǧa jinaldy» deidı Däulet Därkembaiūly.
Sondai şeberlerdıŋ bırı – Almaty oblystyq dizainerler odaǧynyŋ töraǧasy, QR Mädeniet qairatkerı, säuletşı, etnodizainer Qūrmanǧazy Qadyrovtyŋ aituynşa, özınıŋ qolynan şyqqan būiymdary ūlttyq salt-dästürden tamyr tartyp, filosofiialyq mänımen erekşelenedı. Būiymdardyŋ ataulary da «Qūda myŋ jyldyq», «Bosaǧaŋ berık bolsyn», «Ūly dala ruhy» bolyp jalǧasyp kete beredı.
«Öz jūmystarymdy mädeni mūranyŋ bır tarmaǧy dep esepteimın. Mäselen, qazırgı ūrpaq qazaqtyŋ jön-joralǧylaryn, yrym-tiymdaryn köp bıle bermeidı. Al men bır ǧana būiymmen onyŋ mänıne boilatuǧa tyrysamyn. Syily qonaǧymyzǧa bız qoidyŋ basynan bölek jambasty tartamyz. «Qūda myŋ jyldyq» atty tuyndym arqyly sony beineledım. Būl būiymda qūldyraŋdap şauyp bara jatqan qūlynnyŋ, qobyzdyŋ fragmentterı de kezdesedı. «Äiel erkektıŋ qabyrǧasynan jaratyldy» dep jatamyz, qabyrǧanyŋ da elementın qostym» deidı qolöner şeberı.
Al konserttık baǧdarlamany Süiınbai atyndaǧy Almaty oblystyq filarmoniiasy jäne «Alatau äuenderı» öner ūjymy bastap berdı. Ärı qarai M.Tölebaev atyndaǧy halyq aspaptar orkestrı, «Sazgen», «Adyrna», «Qūlansaz» folklorlyq-etnografiialyq ansamblderı, «Taldyqorǧan äuenderı» ansamblı qūlaqtyŋ qūryşyn qandyratyn küilerdı bebeulettı. «Bahar» bi ansamblı «Lezginka» biımen körermenderdı bır qyzdyryp aldy. «Altynai» memlekettık halyqtyq bi ansamblı «EKSPO» biın tartu ettı.
Änşılerge kezek kelgende QR eŋbek sıŋırgen ärtısterı Qanat pen Aitkül Qūdaibergenovter, Ūljan Ainaqūlova, QR eŋbek sıŋırgen qairatkerı Gülnūr Orazymbetova, Saiat Medeuov pen «Şapaǧat» toby, t.b. tamyljyta än saldy. Aqyn Jangeldı Nemerebaev pen sazger Serık Syzdyqov Astanada ötıp jatqan älemdık aituly şaraǧa arnaǧan «EKSPO – mereke» atty ännıŋ tūsauyn Asylbek Toilybaev pen Mänşük Tūrsynǧazina kestı.
Alǧaşqy künı sol siiaqty Almaty oblysynyŋ mädeni künderı şeŋberınde Astanada taǧy bırneşe şara öttı. B.Rimova atyndaǧy oblystyq drama teatry «Jastar» teatry sahnasynda U.Şekspirdıŋ «Romeo men Djuletta» jäne D.İsabekovtıŋ «Qūstar festivalı» spektaklderın qoidy. QR Qaruly küşterınıŋ Äskeri-tarihi muzeiınde M.Tynyşpaev atyndaǧy tarihi-ölketanu muzeiınıŋ «Tuǧan ölke – tūnǧan tarih» atty körmesı men Körkemsuret galereiasynyŋ «Jetısu suretşılerı» atty qylqalam şeberlerınıŋ körmesı ūiymdastyryldy. Oǧan kelgender qazaq batyrlary qaru-jaraqtarynyŋ ülgılerımen: aibaltalarmen, qylyştarmen, şoqparlarmen, Jambyl aqyn ömırınıŋ är kezeŋderınen syr şertetın jyrlarmen tanysty.
Ölke tarihy körnektı ǧalym-saiahatşy Şoqan Uälihanovtyŋ ömırımen tyǧyz bailanysty ekenı belgılı. Ǧalymnyŋ ömırı men qyzmetıne qatysty jädıgerler Kerbūlaq audanyndaǧy Ş.Uälihanov muzeiınıŋ qorynan alynǧan.
Sonymen qatar 1916 jylǧy ūlt-azattyq köterılıstı zertteuge eleulı üles qosqan Türkıstan-Sıbır temırjolynyŋ bas injenerı, qazaqtan şyqqan tūŋǧyş käsıbi injener-temırjolşy Mūhametjan Tynyşpaev turaly materialdar da qoiyldy.
Keşe B.Rimova atyndaǧy oblystyq drama teatry S.Balǧabaevtyŋ «Eŋ jaqsy erkek» spektaklın qoidy. Bügın osy öner ūjymy sahnalaǧan M.İmanǧazinovtyŋ «Iliias» qoiylymyn tamaşalai alasyzdar.
Al konserttık baǧdarlamaǧa kelsek, 13 şılde künı «Altynai» memlekettık halyqtyq bi ansamblı «Jastar» saraiynda «Taldy arular» atty baǧdarlamasyn jäne erteŋ etnoauylda Süiınbai atyndaǧy oblystyq filarmoniia sy jäne «Qūlansaz» folklorlyq-etnografiialyq ansamblı «Auylyŋ senıŋ ırgelı» konsertın ūsynady.
Demalys künderı «Etnoauyl» ūlttyq-mädeni keşenındegı «Qazanat» atşabarynda Almaty oblysynyŋ sportşylary qazaq küresınen, audaryspaqtan, teŋge ıluden, jamby atudan, asyq atudan, bürkıt saludan, toǧyzqūmalaqtan oiyndar körsetıp, şeberlık sabaqtaryn ötkızedı jäne sol orynda qazaq itterınıŋ körmesı ötedı.
Al Almaty oblysynyŋ mädeni künderı 15 şılde künı amfiteatrda «Jerūiyq – jasyl baularym» atty baǧdarlamamen jabylady.
Amanǧali QALJANOV
