Astanadan taiaq tastam jerde jatqan Jıbek joly auylynyŋ 4 jäne 6-şaǧyn audandary osynau 21 ǧasyrda jaryqsyz, jolsyz qalyp otyr. Qoǧamdyq kölık qatynasy müldem joq. Endı, būǧan qosa, auyldyŋ janynan aqyly jol terminaly salynyp, auyl tūrǧyndarynyŋ qalaǧa baratyn joly da jabylmaq. Söitıp, tūrǧyndar qalaǧa baru üşın terısıne qarai ärı-berı 30 şaqyrymdai artyq jol jürıp, qaitadan terminal arqyly ötuı kerek. Auyl qys boiy qar qūrsauynda qalyp, tūrǧyndar öz küşımen jol tazalaidy. Atalǧan mäsele boiynşa tılşımız auylǧa arnaiy baryp, ıstıŋ män-jaiymen tanysyp qaitty.
«Aty joq auyl» dep atasa da bolady
Elordadan 15 şaqyrymdai jerde Qaraǧandy tas jolynyŋ boiynda ornalasqan Jıbek joly auyly Arşaly audanyna qaraidy. Soŋǧy jyldary halyq sany qarqyndy artqan auyl ırgesınen jaŋa 4-ınşı jäne 6-nşy şaǧynaudandar boi köterıp ülgergen. Bügınde 500 şamasynda jeke tūrǧyn üiler salynǧan. Joǧaryda aitylǧan barlyq mäsele osy şaǧynaudandarǧa qatysty bolyp otyr.
«Bızderge mekenjai turaly anyqtama bergende «Jıbek joly» auyly dep beredı. Bızder o basta tūrǧyn üi salatyn jer uchaskelerdı jeke adamdardan satyp alǧanbyz. Üi qūjattarymyz bar. Bıraq būl auyldy «aty joq auyl» dep atasaŋyzdar da bolady. Sebebı jergılıktı atqaruşy bilık üşın bızdıŋ auyl joq siiaqty. Bızdermen ısı joq. Mäselelerımızdı şeşıp jatqan eşqaisysy joq» dep renışın jetkızdı 4-ınşı şaǧynaudannyŋ tūrǧyny Baqytjan
Saparǧaliev.
Auyl tūrǧyndarynyŋ aituynşa, būl şaǧynaudandarda üiler 2009 jyldan bastap salyna bastaǧan. Äsırese, soŋǧy 3 jylda baspanalar öte köp salynypty. Būryn būl jerlerde tek baqşa önımderı egılgen.
Elektr jüiesınıŋ jaiy qalai bolmaq?
Auyl Astananyŋ ırgesınde ornalasqanymen, elektr jaryǧyna jarymai otyr. Aitularynşa, jaqynda 4-ınşı şaǧynaudannyŋ bırqatar üilerınıŋ elektr toǧyn Aqmola elektr taratu jelısı kompaniiasy (AREK) eskertusız aiyryp tastapty. Sebebı elektr jelısın taratatyn transformator jeke adamǧa tiesılı eken. Endı ol adam jaqynda qaitys bolyp, onyŋ käsıbı qarausyz qalǧan körınedı. Jaryqsyz qalǧan tūrǧyndar elektr jaryǧyn qosudy talap etıp, auyl tübındegı respublikalyq maŋyzy bar tas joldy japqan. Sonda ǧana jergılıktı bilık ökılderı elektr jaryǧyn qaita qosypty. Bıraq mäsele tolyq şeşılmegen küiı tūr.
«Bız tokty jeke adamnan alatynbyz. Basynda ol adamǧa bız aqşanyŋ qūny bar kezde stolby men jelı üşın är üi 100 myŋ teŋgeden tölegen bolatynbyz. Odan berı elektr togynyŋ bır kilovaty üşın ai saiyn 28 teŋgeden üzbei tölep keldık. Jaqynda ol dünieden qaitty da, arada köp uaqyt ötpei osyndai mäsele şyǧyp otyr. Oǧan deiın bızde anau aitqandai problema bolǧan emes edı. Ol kezde de transformator älsız bolǧandyqtan, joǧary kerneulı toqty kötere almai, aiyrylyp qalyp jatatyn. Alaida olar tokty tez arada qosyp beretın edı. Endı būdan bylai jaǧdaiymyz qalai bolady? Äsırese, qys ailarynda qiyn bolǧaly tūr. Sebebı üilerımızde kışkentai balalar men zeinetkerler bar. Elektr togynsyz su men jylu da bolmaidy. Endı elektr jüiesın alǧan jaŋa qojaiyndarmen kelısım qalai bolady? Ony da naqty bılmeimız» degen Didar Tanabaeva alda bolatyn qys aiyndaǧy borandarǧa qatty alaŋdaitynyn aitty.
Auylda auyzsu jüiesı tartlmaǧan. Ol da tūrǧyndardy alaŋdatqan mäselenıŋ bırı bolyp tūr. «Qūdyqty özderımız qazyp alyp, sudy sodan ışıp otyrmyz. Tıpten bızdıŋ ne ışıp jatqanymyzdy SES-ten de kelıp teksermeidı» dep Janat Jūrtybaeva auyzsu mäselesınıŋ de şeşılmegenın aitty.
Qaraǧandy tas joly joldy ūzartty
Auyldyŋ janynan aqyly jol terminaly salynyp, auyl tūrǧyndarynyŋ qalaǧa baratyn joly jabylmaq. Sebebı tūrǧyndar Astanaǧa baru üşın qalaǧa tıke būryla almai, ainalyp terısıne ketedı de, qaitadan kerı jürıp, 30 şaqyrymdai artyq jol jürulerıne tura keledı. Onda da aqyly jol üşın terminal arqyly ötuı kerek.
«Kölıgımızben qalaǧa baratyn bolsaq, respublikalyq maŋyzy bar Qaraǧandy tas jolyna şyǧyp, terısıne qarai 15 şaqyrymdai jol jüremız de, kerı taǧy sondai artyq jol jürıp baryp qalaǧa tartamyz. Sebebı auyldan avtoban jolyna şyqqanda qalaǧa būrylatyn tūsyn jauyp tastaǧan. Ülken joldy ülkeitıp, qaita salyp jatqanda bızdıŋ auyldyŋ bar ekenın ūmytyp ketken siiaqty. Bärınen būryn alaŋdatatyny – jaqyn künderı ülken joldy aqyly qylar bolsa, onda bızderge kündelıktı qalaǧa jūmysqa baru üşın de terminaldan avtoban üşın artyq aqşa töleuge tura keledı. Al osynyŋ bärın äkımge aitsaq, ol JSQ jobasyn daiyndap jatyrmyz dep aitudan bır tanbaidy. Endı bız ol jobaǧa äbden toidyq» deidı tūrǧyndar.
Soraqysy sol, auyl tūrǧyndary köp jaǧdaida qalaǧa tez baru üşın qulyqqa da barady eken. Atap aitqanda, joldy ainalyp jürmes üşın auyldan şyǧatyn joldyŋ qalaǧa būrylatyn tūsyndaǧy arǧy betıne ötıp ketpes üşın arnaiy qoiylǧan auyr betondardy ärı-berı kölık syiatyndai etıp jyljytyp tastaǧan. Auyl jürgızuşılerı özderıne tönetın qauıptı eskermesten, sol betondardyŋ arasynan būrylyp, qalaǧa kete barady eken.
Auyl äkımınıŋ de aitar öz jauaby bar
Atalǧan mäseleler boiynşa Arşaly audany Jıbek joly auyl okrugınıŋ äkımı Qairat Ahmediiarovqa habarlasqan bolatynbyz. Äkım auyldyŋ jaǧdaiyn retteu üşın josparly jūmystar qolǧa alynǧanyn jäne ol üşın az uaqyt kütu kerektıgın alǧa tartty.
«Arşaly audanynyŋ äkımdıgı byltyrǧy jyly 45 şaqyrym asfalttalatyn joldyŋ qūrylysyn jürgızuge jobalyq-smetalyq qūjattama (JSQ)daiyndauǧa tapsyrys berıp qoidy. Sol jobada 4-ınşı jäne 6-nşy şaǧynaudandarda qaralǧan. Sonymen qatar, elektr jelısın tartuǧa 110 km jäne 45 şaqyrymǧa su tartuǧa da JSQ tapsyrys berılıp, qazır saraptamada jatyr. Qaraşa aiynda qūjattar qolǧa tiedı dep josparlap otyrmyz. Būl jobalar bız üşın asa maŋyzdy. Sebebı qoǧamdyq kölık qatynasyn retteu üşın «Astana LRT» mekemesınıŋ avtobustaryna asfalt töselgen jol kerek. Jol qalai daiyn bolady, solai qoǧamdyq kölık mäselesı de şeşıledı» dedı auyl äkımı.
Al ülken joldaǧy qalaǧa būrylatyn qiylys joldy da aşudy qolǧa alyp jatqanyn aitqan äkım «QazAvtoJol»
kompaniiasyna hat joldanǧanyn jetkızdı.
«Auyl ırgesındegı respublikalyq maŋyzy bar avtoban joldyŋ jobasyn jasaqtaǧan kezde 4-ınşı jäne 6-nşy şaǧynaudandar bolǧan joq.
Öitkenı būl şaǧynaudandar Jıbek joly auyly halqynyŋ sany jyldam artuynan paida bolǧan eldı mekender bolyp
tabylady. Bügınde jol būrylysy qiylysyn aşu üşın «QazAvtoJol» kompaniiasymen kelıssözder jürıp jatyr jäne arnaiy hat joldandy» dedı Qairat Ahmediiarov.
Atalmyş eldı mekender üşın köptegen basqa da äleumettık nysandardy salu syndy jobalardyŋ qolǧa alynǧanyn aitqan okrug äkımı «Tūrǧyndardyŋ mäselelerı nazardan tys qalmaidy. Tek olarǧa sabyr saqtap, kütu kerek» deidı.
Telman Beisenov
