Bızde «klienttıkı ärdaiym dūrys» degen ūǧym bar. Klientımız – tūtynuşy. Öndırılgen zatty qalasa – alady, qalamasa – joq. Oǧan «sen nege almaisyŋ?» deuge de eşkımnıŋ qūqy joq. Qala kölıkterın paidalanuşylar da osy tūrǧydan belgılı därejede klientter qalasa otyrady, qalamasa kelesını kütedı. Tıptı qyzmet körsetu sapasyna şaǧym da jasai alady, alaida būl klient qūqyǧynyŋ şeksızdıgın körsetpese kerek. Būlai deuımızge jürgınşınıŋ kölıktı paidalanu qūqyǧyn būza tūryp, eskertu jasaǧan qyzmetkerlerdıŋ üstınen şaǧym jasau jaǧdailary sebep bolyp otyr. «Klienttıkı dūrystyŋ» basymdyǧymen ol şaǧymdardan soŋ konsultanttardyŋ sögıs aluy, qala berdı jep otyrǧan nanynan aiyryluy ǧajap emes eken. Būl mäselenı qozǧauǧa juyrdaǧy bır oqiǧa sebep boldy.
Zeinetker kartasyn qoldanatyn jastar
Jūrttyŋ jūmystan şyǧyp, balasyn baqşadan alyp sabylysatyn ekı keştıŋ arasyndaǧy qarbalas kezı. Qalalyq №7 avtobus ışı yǧy-jyǧy, lyq tola adam. Köptıŋ ışınde bız de barmyz. «Estımegen elde köp» demekşı, mynadai bır qyzyq jaidyŋ kuäsı boldyq. Tülkı zamanynyŋ tazysy bolǧysy keldı me eken, älde jaǧdai soǧan itermeledı me, bır boijetken barşa jūrttyŋ nazaryn özıne audardy. Eşkım bılmei qaluy mümkın edı, būl joly qanşa äkkı bolsa da ūstalyp qaldy. Sebebı süp-süikımdı qyzdyŋ qolyndaǧy jol jüru emes, zeinetker kartasy. Jolaqysyn osy kartamen «tölep jür» eken. Eşkım baiqamas üşın betıne sūrǧylt skotch japsyryp qoiǧan. Mūny konsultant baiqap qalyp, sol arada tärtıp saqşylaryna habar berdı. Kuäger bolyp otyrǧan jūrt «mūndai da bolady eken-au!» degendei taŋdai qaqty. Qarap otyrǧandardyŋ arasyndaǧy qanşa adamnyŋ basyna qulyq jasaudyŋ jaŋa türı turaly oi kelgenın boljau qiyn. Kez kelgen tosyn oqiǧanyŋ ainalasynda ärtürlı pıkırlerdıŋ tuatyny zaŋdylyq qoi. Sondyqtan myna jaǧdai qazırgı «qarbalas tūsta» jalǧandyqqa jaŋa bır jol aşpai, «osy orynda özım bolsam qaiter edım, masqara…!» deitın oiǧa jetelese deimız ǧoi.
Oqiǧa oilandyryp tastady. Boijetkennıŋ köz aldyndaǧy jaǧdai köpşılıkke qalai äser eter eken degen basymyzdaǧy ılgerıdegıdei ekūdaiy oi konsultantpen tanysyp, habarlauǧa itermeledı. Habarlasyp, qazırgı jolauşylardyŋ mädenietı turaly bılgımız kelgen. Solai ettım. Aty-jönı – Zūlhamar Seidahmetov. Joldaǧy oqiǧanyŋ äŋgımesı sonymen aiaqtalmaǧan eken. Qyzyǧy sol, älgı aiyppūl tölegen boijetken artynşa avtopark basşylyǧyna habarlasyp, şaǧym tüsırıptı. Şaǧymynyŋ mänın konsultanttyŋ dörekılıgımen bailanystyrǧan. Qyzmetkerdıŋ jūmysynan mın taba almaǧan soŋ basşylyq tarapynan eskertu alsyn degenı bolsa kerek.
– Osyǧan ūqsas oqiǧa künıne bırneşe märte qaitalanady, – deidı. Jūrttyŋ bärın kınälauǧa bolmaidy, bıraq köpşılıktıŋ arasynan osyndailar kezdesıp jatady. Ökınıştısı, zeinetker kartasyn paidalanatyn jastar köbeiıp barady. Bır mezette ondaǧan adamǧa qyzmet körsetetın konsultanttar ony der kezınde baiqai bermeidı. Al tekseruşıler kelgenge deiın avtobustan tüsıp ülgeredı. – Būl mäselenıŋ bır şetı ǧana, – dep kelesı bır äŋgımenıŋ şetın şyǧardy.
Jolaqy tölemeudıŋ «tiımdı» joly
– Onlain tölem jüiesı engızılgelı berı qulyqtaryn jüzege asyratyn jolauşylar da jiılep bara jatyr. Mäselen, Activ, Tele2 abonentterın paidalanyp jürgen jūrt QR-kod arqyly aqy töledım dep tūra beredı. Al tölemnıŋ būl jüiesı tek beeline abonentı arqyly ǧana jüzege asady. Ony da konsultanttar uaqytynda körmeidı. Al eger tüptep tekserıp, tärtıp saqşylaryna habar berseŋ avtoparkke üstıŋnen şaǧym tüsırgenın estisıŋ, – deidı konsultant.
Būdan bölek, SMS-habarlama arqyly tölem jasaityn jolauşylardyŋ da aila-şarǧylary jeterlık körınedı. Mäselen, bır adam jolaqysyn tölegen soŋ qasyndaǧy serıktesterıne jıberıp, tekseruşılerge sony körsetedı eken. Ärine, aldynda qanşama adam tūrǧan soŋ köbısı ony soŋyna deiın teksere bermeidı. Tegın jürgısı keletınderdıŋ köbısı taŋǧy jäne keşkı qarbalas uaqytynda jiı kezdesedı.
Bırer kün būryn ǧana «Astana LRT» basşysy Bekmyrza İgenberdiev «Astanadaǧy qoǧamdyq kölıktı damytu» taqyrybyndaǧy jiynda biyl jolaqysyn töleuden jaltarǧan 7 myŋ adamǧa 30 million teŋge şamasynda äkımşılık aiyppūl salynǧanyn mälım etken.
Basşylardyŋ ädıs-täsılı
Älgındei şaǧym tüskennen keiın qandai qyzmetker bolsyn jūmysynda kıbırtıkteu bolatyny belgılı. Keşke deiın «ataǧy şyqqanyn» kım qalasyn? Būl jeke qyzmetkerlerden bastap, bükıl avtopark qyzmetıne ziianyn tigızerı anyq. Bız äŋgımege tartqan konsultant-mamannyŋ būl salada jürgenıne 10 jylǧa juyq uaqyt bolypty. Köp jyldyq täjıribenıŋ arqasynda jolauşylarmen tıl tabysu, qarym-qatynas jasau mädenietın jaqsy meŋgergen. Üstınen jazylǧan aryzdardan soŋ da qyzmetınde qaluyna sol sebep bolǧan. Al täjıribesı azdau mamandar qaitpek? Jaŋa qyzmetkerdı jūmysqa alarda basşylyq qandai talaptar qoiady? Nemese şaǧym tüsken sätte qandai qadamdarǧa barady? Kökeiımızde tūrǧan osy saualdardy bılgendei äŋgımenı ary qarai jalǧai jöneldı.
Bılgenımızdei, avtopark basşysy Nūrmahan Polatov pen konsultanttar basşysy Erkın Asanov jaŋa mamandy jūmysqa alar sätte ony syrttai tekseredı. Iаǧni, alǧaşqy künınde jaŋa qyzmetker otyrǧan avtobusqa qarapaiym jolauşy bolyp kırıp, jūmysyna syrttai baǧa beredı. Eger öz mındetın tolyqtai, köŋılge qonymdy türde oryndasa jūmysyn ary qarai jalǧastyrady eken.
Bırde Zūlhamar otyrǧan avtobustyŋ baǧyty bır aptaǧa özgerıp, №29 mekteptıŋ janynan ötetın bolypty. Däl osy aialdamadan 14 oquşy mınerden aldyn jolaqysyn töleuge aqşalarynyŋ joq ekenın aityp, jetkızıp saluyn ötınıptı. Özı de äke bolyp otyrǧannan keiın ärı aiazdy kün bolǧan soŋ ekı sözge kelmei otyrǧyzyp alypty. Bır-ekı aialdamadan keiın tekseruşıler toby kırıp qalǧan sätte älgı balalar jolaqysyn tölegenın aityp, avtobustan tüse sala qaşa jönelgen. Obaly ne kerek, Zūlhamardyŋ qolyna 14 adamnan qolma-qol aqşa alyp, bilet bermegenı turaly aiyp qaǧazyn jazyp bergen. Al 10 jolauşyǧa bilet bermeudıŋ soŋy aptasyna ekı märte ötetın arnaiy jiynda eş talqylausyz konsultanttyŋ jūmystan quyluymen aiaqtalady eken. Sodan atalǧan mektep direktorynyŋ tärbie ısı jönındegı orynbasary Erkın Asanovqa män-jaidy tüsındırıp, araşa tüsken eken.
Bekmyrza İgenberdiev sol jiynda käsıbi mamanǧa sūranys ylǧi da joǧary ekenın aityp, Astanada 900-ge juyq jürgızuşınıŋ jetıspei jatqanyn mälım etken. Eger jolauşylardyŋ aryz-şaǧymyn nazarǧa alyp, jön-josyqsyz qyzmetkerlerdı jūmysynan qaǧyp jatsa, ol salada bereke keterı sözsız. Aitpaqşy, būl avtoparkte Orazhan Omarov bastaǧan zaŋgerler toby jürgınşılerden kelgen şaǧymdardyŋ negızınde qyzmetkerlerdıŋ kınälı nemese kınäsızdıgın anyqtaidy. Bılıktı basşy men oǧan laiyq qyzmetkerlerdıŋ özara üilesımı osylai jūmysty tūiyqqa tıremei, alǧa jyljytady. Jazyqty da, jazyqsyz da öz ornynda.
Üş aptada – 2691000 teŋge
«Astana LRT» kölıktık baqylau departamentınıŋ basşysy Saiat Şaimerdenov jürgızuşıler arasynda reiting jürgızıletının aitady. Al mūndai reiting konsultanttar arasynda da bolady eken. Mäselen, bır konsultant jaqynda üş aptanyŋ ışınde 25 myŋ adamnyŋ onlain jäne 2450 jolauşynyŋ qolma-qol tölemaqysyn qabyldapty. Iаǧni, öz jūmysy arqyly qazynaǧa 2691000 teŋge paida tüsırgen. Qazır osy jetıstıgı arqyly ol elordadaǧy konsultanttar arasynda köş bastap tūr eken.
Köre köre kösem bolarsyŋ degendei, adamnyŋ jeke basynan bastap, bükıl qoǧamnyŋ beinesın sipattaityn türlı oqiǧalar bolady. Keleŋsızdık körınse de, körgendılık köbeise de – tüsıngenge taǧylym. Maqalaǧa arqau bolǧan bır ǧana oqiǧa qanşama mäselenıŋ basyn aşyp berdı. Alaida bır ǧana äreket adamnyŋ barşa qasietın körsete almaidy, sondyqtan bıreudı kökten alyp, jerge salǧymyz kelmeidı, tek tarazynyŋ ekınşı jaǧy orynsyz auyr bolmasa eken deimız.
