Jūmyssyzǧa baǧdar beredi

Halyqaralyq eŋbek ūiymynyŋ mälimetinşe, jūmyssyzdyq derti byltyr da älemdegi maŋyzdy mäseleler qatarynan köringen. Būl jyly şamamen 203 millionnan astam adam jūmyssyz retinde tirkelipti.
Ūiym mamandary jūmyssyzdyq deŋgeiiniŋ äsirese, damyǧan elderde joǧarylaǧanyn, al jūmyssyzdyqpen küreste kerisinşe, damuşy elderdiŋ joǧary jetistikke jetip otyrǧanyn aitady. Būl tizimniŋ alǧaşqy ondyǧynda Qazaqstan da bar.
Alǧaşqy ondyqtan oiyp tūryp oryn aluymyz zaŋdy da.
Nege deseŋiz, Qazaqstandaǧy jūmyspen qamtu baǧdarlamalarynyŋ tiimdi jüzege asyryluy eldiŋ eŋbek naryǧyndaǧy belsendiligin arttyryp otyr.
Elimizdegi halyqtyŋ äleumettik problemalaryn şeşuge baǧyttalǧan baǧdarlamalar, Ükimettiŋ qadau-qadau tapsyrmalary jüieli jüzege asuda.
Sol sebepti, Qazaqstan öz işindegi jūmyssyzdyqty auyzdyqtai alǧan sanauly elderdiŋ arasynan boi körsetip otyr.
Qazaqstanda ötken jyly «Jūmyspen qamtu-2020» baǧdarlamasy qabyldandy. Negizgi maqsaty – tūraqty jäne nätijeli jūmyspen qamtu arqyly halyqtyŋ tūrmys deŋgeii men tabysyn arttyru bolyp tabylady.
Osy baǧdarlama aiasynda Astanada atqarylyp jatqan şarualar legi özge öŋirlerge ülgi etuge tūrarlyq.
Biyl elordada «Jūmyspen qamtu-2020» baǧdarlamasy üş baǧyt boiynşa iske asyrylady.
Birinşi baǧyt azamattardy oqytu jäne eŋbekpen qamtu boiynşa jürgiziledi. Astana qalasy Jūmyspen qamtu ortalyǧynyŋ direktory Amanjol Äbdirahmanov pm.kz saityna bergen sūhbatynda aǧymdaǧy jyly 1733 adam oqytylady dep josparlanyp otyrǧanyn aitypty. 2012 jyldyŋ 25 aqpanyndaǧy jaǧdai boiynşa, 66 adam oquǧa kirisken.
Al, jastar täjiribesin ūiymdastyrudyŋ aiasynda 300 adamdy jūmysqa tūrǧyzu üşin respublikalyq biudjetten 55,7 mln teŋge bölinip otyr.
Jalaqyny jartylai subsidiialau şartymen äleumettik jūmyspen qamtu boiynşa da jūmystar jalǧastyryluda. Mäselen, biyl 55 adamdy äleumettik jūmys oryndarymen qamtu közdelip otyr.
Auyldaǧy käsipkerlikti damytudy qoldaudyŋ aiasynda ūiymdastyru jūmystary boiynşa baǧdarlamanyŋ 30 äleuetti qatysuşysyna käsipkerlik negizderin oqytu jäne mikronesieler beru josparlanuda.
Sonymen qatar, saittaǧy sūhbatynda ortalyq basşysy: «Üşinşi baǧyt – eŋbek resurstarynyŋ ūtqyrlyǧyn arttyru şaralarynyŋ aiasynda jūmyssyz, tūrmysy tömen jäne öz-özderin jūmyspen qamtyp otyrǧan aza-mattardyŋ qatarynan 108 otbasyny qonys audartu üşin köppäterli tūrǧyn üidiŋ qūrylysy josparlanuda», – dep atap körsetipti.
Büginde älemdik täjiribede halyqty eŋbekpen qamtudyŋ türli ädis-täsili qoldanylady. Mäselen, amerikalyq model eŋbek önimdiligi tömen, biraq halyqtyŋ qalyŋ böligin qamtuǧa qauqarly jūmys oryndaryn qūrumen erekşelenedi. Sarapşylar būl täsildiŋ jūmyssyzdar qataryn azaitqanymen, tūrǧyndardyŋ tūrmysyn jaqsartuǧa qauqarsyz ekenin aitady. Al, skandinaviialyq model memlekettik sektorda tabysy ortaşa, eŋbekaqysy qanaǧattanarlyq jaǧdaidaǧy jūmys oryndaryn köptep aşa otyryp, jūmys küşterin solai qarai tartuǧa beiimdelgen. Europalyq model eŋbek önimdiligin arttyru arqyly halyqty jūmyspen qamtu mäselesine orailastyrylǧan. Mūndai jaǧdaida jūmysşylardyŋ jalaqy-lary birşama joǧary bolady.
Qazaqstannyŋ qolǧa alyp otyrǧan şarasy älemniŋ eŋ üzdik dep tanylǧan osy tektes täsilderiniŋ jiyntyq ülgisi deuge bolady.
Jūmyssyzdyqty auyzdyqtau jūmysynda auyz toltyryp aitarlyq joǧary nätijege qol jetkizip otyruymyz da sondyqtan.
Şynar DOSAN