Tört qabatty säulettı bılım şaŋyraǧynyŋ tabaldyryǧyn attamas būryn keiıpkerımızge qoiatyn sūraqtarymyzdy taǧy da bır oi elegınen ötkızıp aldyq. «Şäkırt tärbieleude jiyrma jyldan astam täjıribesı bar, öz mamandyǧynyŋ bılgırı. Keşegı naryq alqymnan alyp, qiynşylyq jan-jaqtan qysqanda käsıbıne adaldyq tanytqan jandardyŋ bırı. Şynynda da, eŋbegı elge äigıleuge tūrarlyq azamat eken».
Osyndai oimen qaladaǧy №30 mekteptıŋ esıgın aştyq. Izdegen adamymyz – ädebiet pänınıŋ mūǧalımı Erkın Nūrmanov edı. «Joly bolar jıgıttıŋ…» degendei, özı de aldymyzdan şyqty. Qyryqty alqymdaǧan jıgıtpen amandyq-saulyqtan keiın özı jaiynda sūraǧanymyzda ärıptesterı ol turaly tolǧana jöneldı.
– Şyny kerek, men özım turaly aituǧa joqpyn. «Mektepte oqydym, institut bıtırıp kelıp, şäkırt tärbielep jatyrmyn» degennen artyq ne aitamyn. Odan da men sızge menı osy mamandyqqa baulyǧan alǧaşqy ūstazym haqynda aitaiyn. Ol kısı qazır qūrmettı eŋbek demalysynda. Soǧan deiın qyryq jyl ömırın jas ūrpaqqa sapaly bılım, sanaly tärbie beruge arnady. Maǧan bılım närın sıŋırıp, qiyndyǧy men qyzyǧy qatar jüretın ūstazdyqty taŋdauyma bırden-bır sebepşı bolǧan adam ol – Nūrdıldä Elemesov degen aǧai edı, – dep bastady äŋgımesın Erkın. – Bärı de künı keşegıdei köz aldymda. Bız oqyǧan mektep auyldyŋ qaq ortasynda bolatyn. Äp degende Nūrekeŋ bırneşe büldırşındı ertıp jürıp bılım ūiasynyŋ ainalasyna tal otyrǧyzdy. Üzılıstı köbıne sol taldardyŋ saialy köleŋkesınde ötkızetınbız.
Bır künı Nūrdıldä aǧai mektepke quanyp keldı. Kelgen sätte: «Süiınşı, balalar, süiınşı! Sender endı jaŋa mektepte oqityn bolasyŋdar. Bölmelerı keŋ de jaryq, barlyq jaǧdai jasalǧan. Sen, Erkeş, bügınnen bastap ädebiet üiırmesıne barasyŋ. Senıŋ körkem ädebietke qyzyǧuşylyǧyŋ bar ekenın men köpten baiqap jürmın. Jalqaulyǧyŋ men erkelıgıŋdı qoiyp, sabaqtan keiın bır-ekı saǧat üiırmege qatys» dedı.
Bıraq, men qyrsyqqanda sol künı aǧai ūiymdastyrǧan üiırmege barmai qaldym. Ol erınbei menı ızdep üige keldı. Maŋdaiymnan sipap tūryp, jyly sözderıne orap, alyp kettı. Sodan berı men ol kısıge şeksız qaryzdar ekendıgımdı sezemın. Aiauly ūstazymdy jiı saǧynamyn. Onyŋ aitqan aǧalyq aqyldary, janaşyrlyq sözderı ünemı qūlaǧymda jaŋǧyrady, – deidı ötken künderge oi jügırtıp.
Ol esılıp söilep otyr. Ūstazdyŋ ūstaz turaly tolǧanǧanynan artyq ne bar?! Iştegı syrlaryn bükpesız aqtarady. Student kezınde mūǧalımımen jazysqan hattaryn älı künge közdıŋ qaraşyǧyndai saqtap jürgendıgın aitty.
– Adamdar tuǧan jerden ūzap şyqpasa, tuǧan topyraqtyŋ, ondaǧy ystyq jandardyŋ jüregıne jaqyn ekenın bıle bermeidı ǧoi deimın. Tuǧan jerde düniege keldıŋ, er jettıŋ, sosyn är taly men är tasyna ǧaşyq közben qarap tūryp, qolyŋdy būlǧap tūŋǧyş saparǧa attanasyŋ. Sodan bastap arman jetegınde ketedı ekensıŋ. Ömırdıŋ tap osyndai zaŋdylyǧy bolǧany qandai jaqsy deimın ıştei. Ülken qalada jürıp, auyldy aŋsaǧan kezımde osyndai saǧynyştar aqyry maǧan ūstazyma hat jazǧyzdy.
Jürektı tepkılep, uaqyty jetıp jazǧan hatyma jauap ta aldym. «İä, köp qatelık jıberdım» dep keşırım sūrapsyŋ. Nesıne keşırım sūraisyŋ. Tüsınemın, bärın balalyqpen ıstedıŋ. Ondai balalyq kımnıŋ basynda bolmaidy?! Qaita barlyǧyn da uaqytynda tüzedıŋ ǧoi» deptı hatyma jauabynda.
Taǧy da köz aldyma ötken künder oralady. Segızınşı synypty bıtırgen jyly auyldas balalarmen bırge käsıptık-tehnikalyq uchilişege barmaq bolyp qūjat tapsyrdym. Sondaǧy oiym – traktorşy bolu.
Erteŋıne üige Nūrdıldä aǧai keldı.
– Halıŋ qalai, mehanizator? – dep esıkten äzıldei kırdı.
– Jaqsy, aǧai, – dedım.
– Jai kelgenım joq, senıŋ mektepte oqymaimyn degenıŋdı estıp, özıŋe ūrsaiyn dep keldım.
– ?
– On bestesıŋ. Synǧa tüsetın şaǧyŋ. Qazır sen alapat teŋız tolqynynyŋ jalynda jürgenıŋdı bılesıŋ be? Bılmeseŋ, bıl. San-saqqa tartqan aldamşy joldar köp. Sonyŋ arasynan öz soqpaǧyŋdy taŋdai bılu oŋai emes. Ömır senı biıgıne özı jetelemeidı. Aŋǧaldyǧyŋdy kötermeidı. Traktorlyq oqudyŋ saǧan künı qarap qalǧan joq. Odan da mekteptı jaqsylap tämamdap, joǧary oqu ornyna tüs, – dep arqamnan qaqty.
Mıne, qazır mūǧalım bolyp, şäkırt tärbielep jürgenım sol tūŋǧyş ūstazym Nūrdıldä aǧaidyŋ arqasy ekenın men bır sätte esten şyǧarmaimyn. Oǧan degen jürek sözımdı osylai jetkızsem deimın, – dep aiaqtady ol äŋgımesın.
Käsıbi merekesı qarsaŋynda bır ūstaz turaly syr tarqatpaq bolyp baryp, şäkırtterınıŋ ystyq yqylasyna bölengen ekınşı ūstaz haqynda da jyly-jyly sözderge qanyqtyq. Barlyq meiırımderıŋmen şuaq şaşyp jüretın adam janynyŋ zergerlerı, sızder jaiynda qandai marapat aitylsa da artyqtyq etpeidı-au!
Saǧi ORAL
