تاعى ءبىر جىلدىڭ پاراعى جابىلدى. ءار جىلدىڭ الەمگە سىيلار ءارتۇرلى جاڭالىعى بار دەسەك, بارىس جىلىنىڭ جاسىل شارعا سىيلاعان قۋانىشى مەن جۇبانىشى بىردەي سياقتى. سەبەبى بۇل جىلدا ادامزات تاريحىندا بولماعان جاڭالىقتار دا اشىلدى. «استانا اقشامى» گازەتى 2022 جىلدىڭ الەمدەگى 10 باستى وقيعاسىن بىلايشا تىزبەلەپ شىقتى.
رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى شيەلەنىس
24 اقپاندا رەسەي ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىنگى ەۋروپادا ەڭ ءىرى اسكەري شابۋىلعا كىرىستى. اقش باستاعان باتىس ەلدەرى رەسەيدى سانكتسيانىڭ استىنا الىپ, رەسەي الەمدەگى سانكتسيا ەڭ كوپ سالىنعان ەلگە اينالدى. باستاپقىدا كيەۆكە دەيىن انتالاپ بارعان رەسەي كۇشتەرى كەيىن كيەۆ, حاركوۆ وبلىسىنان كەرى شەگىندىرىلدى. قىركۇيەك ايىندا رەسەي ءوزى باسىپ العان ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى دونەتسك, لۋگانسك, زاپوروجە, حەرسون وبلىسىندا رەفەرەندۋم وتكىزىپ, 4 وبلىستى وزىنە قوسىپ الدى. سوعىس ءالى ءجۇرىپ جاتىر, ەكى جاقتان قانشا ادام ولگەنى تۋرالى ناقتى اقپارات جوق.
500 جىلدا بولماعان قۇرعاقشىلىق
2022 جىلى جازدا ەۋروپادا سوڭعى 500 جىلداعى ەڭ اۋىر قۇرعاقشىلىق بولدى. سالدارىنان كارى قۇرلىقتىڭ 47 پايىزىنىڭ سۋى تارتىلىپ, توپىراق قاباتى قۇرعاپ قالدى. سوڭىنان اپتاپ ىستىق كۇشەيىپ, ىستىق پەن قۇرعاقشىلىقتىڭ كەسىرىنەن 700 مىڭ گەكتار ورمان ورتەنىپ كەتتى. قىتايدا دا قاتتى ىستىق بولىپ, «تاريحتاعى ەڭ قۇرعاق جاز» تىركەلسە, افريكا ەلدەرىندە «كۇشتى قۋاڭشىلىق» وسىمەن بەسىنشى جىلعا جالعاستى.
پاتشايىم دۇنيەدەن ءوتتى
ۇلىبريتانيا پاتشايىمى ءىى ەليزاۆەتا 8 قىركۇيەكتە 96 جاسىندا قايتىس بولدى. حانزادا چارلز ۇلىبريتانيا كورولى رەتىندە تاققا وتىردى.
ءىى ەليزاۆەتا پاتشايىم تاققا 1952 جىلى 6 اقپاندا, ياعني 25 جاسىندا, اكەسى VI گەورگتىڭ قازاسىنان كەيىن وتىرعان ەدى. ەليزاۆەتا ۇلىبريتانياداعى جانە الەمدەگى ەڭ ۇزاق بيلىك ەتكەن مونارح بولدى. پاتشايىم بيلىك قۇرعان 70 جىل ىشىندە تەحنولوگيانىڭ قارقىندى دامۋى, عارىشتى جاۋلاپ الۋ, سوتسياليستىك جۇيەنىڭ كۇيرەۋى مەن الەمنىڭ تولىعىمەن قايتا قۇرىلۋى, ەكونوميكالىق داعدارىستار مەن ءتۇرلى اسكەري ەكسپانسيالاردىڭ كۋاسى بولدى.
قازاقستاننىڭ ەلورداسى استانادا سالتانات سارايى كەشەنى جانە «The St. Regis Astana» قوناقۇيى اراسىندا ورنالاسقان اتاۋسىز سكۆەرگە II ەليزاۆەتانىڭ اتى بەرىلدى.
استەرويد باعىتىن وزگەرتتى
26 قىركۇيەكتە NASA Dart عارىش اپپاراتىن ديمورفوس استەرويدىنا سوقتى. بۇل – NASA-نىڭ جەردى استەرويدپەن سوقتىعىسۋ قاۋپىنەن قورعاۋعا ارنالعان الەمدەگى العاشقى سىناق ميسسياسى. ول جەر شارىنان 9,6 ميلليون شاقىرىم قاشىقتىقتا ورىندالدى. اگەنتتىك اكىمشىسى بيلل نەلسون: «بۇل ميسسيا NASA عالامنىڭ بىزگە جىبەرەتىن كەز كەلگەن نارسەگە دايىن بولۋعا تىرىساتىنىن كورسەتەدى. NASA ءبىزدىڭ پلانەتانى قورعاۋعا شىنداپ كىرىسەتىنىمىزدى دالەلدەدى دەپ ويلايمىن» دەدى ول جۋرناليستەرگە.
وڭتۇستىك كورەيا مەن يندونەزياداعى قايعىلى جاعداي
1 قازان كەشتە يندونەزيانىڭ ياۆا ارالىندا وتكەن فۋتبول ماتچى كەزىندە 127 ادام قازا بولدى, 180 ادام ءتۇرلى دارەجەدە جاراقات العان. جەڭىلگەن كوماندا جانكۇيەرلەرى فۋتبول الاڭىنا جۇگىرىپ شىعىپ, سونىڭ سالدارىنان ادامدار سىعىلىسىپ, ءبىر-ءبىرىن تاپتاپ كەتكەن.
29 قازان كەشتە وڭتۇستىك كورەيانىڭ استاناسى سەۋلدە حەللوۋيندى مەرەكەلەۋ كەزىندە 158 ادام قازا تاۋىپ, 100-گە جۋىعى جاراقات الدى. حەللوۋيندى اتاپ وتۋگە 100 مىڭداي ادام جينالعان. كوشەگە سىيماعان حالىق ءبىر-ءبىرىن يتەرىپ, قۇلاعانداردى تاپتاپ تاستادى.
جەر شارى حالقى 8 ميلليارد ادامنان استى
15 قاراشادا عالامشاردىڭ 8 ميللياردىنشى تۇرعىنى دۇنيەگە كەلدى. جەر شارىنداعى حالىق سانىنىڭ 2 ەسەگە وسۋىنە جارتى عاسىردان از ۋاقىت قانا كەتكەن. 1974 جىلى جەر بەتىندە 4 ميلليارد ادام بولعان ەدى. بىراق كەلەسى مەجە – 9 ميللياردقا جەتۋ ءۇشىن شامامەن 14,5 جىل (2037 جىلعا دەيىن) قاجەت. بۇل جاھاندىق ءوسىمنىڭ باياۋلايتىنىن كورسەتەدى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەر دەپارتامەنتى حالىق ساناعى ءبولىمىنىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك, جەر بەتىندەگى العاشقى ميلليارد ادام 1804 جىلى تىركەلگەنىن جازادى. 1987 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىش بەس ميللياردقا جەتكەن. ال 1999 جىلى جەر شارىنداعى حالىق سانى التى ميللياردتى قۇراسا, 2011 جىلى جەتى ميللياردقا جەتكەن.
ورامال وقيعاسى
يراندا ورامالدى «دۇرىس تاقپاعانى» ءۇشىن قاماۋعا الىنعان 22 جاستاعى ماحسا ءاميني ادەپ پوليتسياسىنىڭ فۋرگونىندا قايتىس بولعاننان كەيىن نارازىلىق شەرۋلەرى باستالدى. سالدارىنان جۇزدەگەن ادام مەرت بولىپ, 15 مىڭ ادام قاماۋعا الىندى. پوليتسيا نارازىلارعا قارسى اتىس قارۋىن قولدانىپ جاتىر دەگەن دە اقپارات بار, سوعان قاراماستان نارازىلار كوشەگە شىعۋىن توقتاتقان جوق.
يران پرەزيدەنتى ەبراحيم رايسي يسلام رەسپۋبليكاسىنا قارسى شىققاندارعا «مەيىرىم كورسەتىلمەيدى» دەپ مالىمدەدى. يران باسشىسى «يراننىڭ جاۋلارىن» جاپپاي ۇكىمەتكە قارسى نارازىلىق ۇيىمداستىردى دەپ ايىپتادى. قازىرگە دەيىن يراندا ۇكىمەتكە قارسى شىققاندار اراسىندا بولعان ەكى ادام ءولىم جازاسىنا كەسىلدى. سونداي-اق تاعى 20 نارازىلىق ءبىلدىرۋشى ءولىم جازاسىنا كەسىلۋى مۇمكىن.
كليمات وزگەرىسى – كەلەلى تاقىرىپ
مىسىردا اشىلعان بۇۇ-نىڭ كليماتتىڭ وزگەرۋى جونىندەگى 27-كونفەرەنتسياسى (x27) تاريحي كەلىسىمگە كەلدى. دامىعان ەلدەر كليماتتىڭ وزگەرۋىنەن تۋىنداعان ەكونوميكالىق شىعىنداردىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن كەدەي ەلدەرگە كومەك كورسەتەتىن بولدى. سونداي-اق جەر شارى جىلىنۋىنىڭ الدىن الۋ تۇرعىسىنان كەلەلى شەشىمدەر قابىلدادى.
الەمدى تاڭعالدىرعان دوپ دودا
بۇل الەم چەمپيوناتى بىرقاتار رەكورد ورناتتى. مىسالى, ءبىرىنشى رەت قىستا جانە تاياۋ شىعىستاعى ەلدە وتكىزىلدى, جارتىلاي اۆتوماتتى وفسايدتى تانۋ تەحنولوگياسى العاش رەت قولدانىلدى جانە ءبىرىنشى رەت ايەل تورەشى جارىسقا تورەلىك ەتتى. FIFA Player ويىنشىلارىنىڭ ونىمدىلىگى تۋرالى اقپارات الۋعا ارنالعان قوسىمشا جانە فۋتبول دەرەكتەرىنىڭ ەكوجۇيەسى ەنگىزىلدى. سونداي-اق ول «گول جاۋعان جارىس» دەپ اتالدى. جيىنى 172 گول سوعىلدى.
ارگەنتينانىڭ مىقتىسى ليونەل مەسسي الەم چەمپيوناتىنىڭ تاريحىندا ەكى رەت «ۇزدىك ويىنشىنى» جەڭىپ العان العاشقى ويىنشى بولدى. ماروككو الەم چەمپيوناتىنىڭ تاريحىنا ەنگەن جارتىلاي فينالعا شىققان العاشقى افريكالىق كوماندا بولدى. سونداي-اق ول ەڭ قىمبات الەم چەمپيوناتى اتاندى. تورتكۇل دۇنيە كوز تىككەن دوپ دوداسىن وتكىزۋگە ەل بيلىگى 300 ميلليارد دوللار جۇمسادى.
فۋتبول كورولى قايتىس بولدى
1940 جىلدىڭ 23 قازانىندا برازيليادا دۇنيەگە كەلگەن ەدسون ارانتيس دۋ ناسيمەنتۋ جانكۇيەرلەرگە پەلە دەگەن لاقاپ ەسىمىمەن بەلگىلى بولدى. اتاقتى فۋتبولشى ۇزاق ۋاقىت بويى ونكولوگيامەن كۇرەسىپ كەلدى. اتالعان اۋرۋ ونىڭ اعزاسىنان 2021 جىلدىڭ كۇزىندە انىقتالعان.
پەلە – ءۇش رەت ويىنشى رەتىندە الەم چەمپيونى اتانعان جالعىز فۋتبولشى (1958, 1962 جانە 1970 جىلدارى). ول – ءتورت الەم چەمپيوناتىنىڭ قاتىسۋشىسى. 1999 جىلى حوك برازيليالىقتى حح عاسىر سپورتشىسى دەپ تانىدى. ويىنشى مانسابىنىڭ كوپ بولىگىن (1957-1974) «سانتوس» ءۇشىن وتكىزدى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ داڭقتى فۋتبولشى, ءۇش دۇركىن الەم چەمپيونى پەلەنىڭ قايتىس بولۋىنا بايلانىستى برازيليا پرەزيدەنتى جاير بولسونارۋعا كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولدادى.
