وتكەن اپتادان بەرى وتاندىق كينوتەاترلاردا ۋولت ديسنەيدىڭ «الاددين» ءفيلمى قازاق تىلىندە كورسەتىلۋدە. بۇل كينو – «بولاشاق» كورپوراتيۆتىك قورىنىڭ «وزىڭنەن باستا» جوباسى اياسىندا قازاقشا «سويلەگەن» 29-شى تۋىندى. جۋىردا بىزگە «ءالادديندى» اۋدارعان كاسىبي مامان اسەل مامىروۆامەن سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن ەدى. اڭگىمە بارىسىندا ول ديسنەي مۋلتفيلمدەرىن اۋدارۋدىڭ قىر-سىرىمەن ءبولىستى.
اۋدارماعا كىرىسپەس بۇرىن كەيىپكەرلەرمەن تانىسۋ كەرەك
اسەل ابىلاي حان اتىنداعى قازاق حالىقارالىق قاتىناستار جانە الەم تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اۋدارما ءىسى ماماندىعىن ءبىتىرىپتى. ون جىلدان بەرى 31-ارنانىڭ دۋبلياج بولىمىندە اۋدارماشى بولىپ ىستەيدى. 2017 جىلدىڭ كۇزىندە ەلوردالىق Aray Media Group ستۋدياسى اسەلگە حابارلاسىپ, «كوكونىڭ قۇپياسى» انيماتسيالىق ءفيلمىن اۋدارۋعا ۇسىنىس جاساعان. سودان باستاپ ءالى كۇنگە دەيىن اتالعان ستۋديامەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەپ كەلەدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن اسەل ديسنەي تۋىندىلارىنان «كوكونىڭ قۇپياسى», «مونسترلار دەمالىسى – 3», «سۋپەروتباسى – 2», «رالف ينتەرنەتكە قارسى», «دامبو» جانە «الاددين» فيلمدەرىن قازاق تىلىنە اۋدارىپتى. قازىر «ويىنشىقتار حيكاياسى – 4» جانە «ارىستان پاتشا» فيلمدەرى بويىنشا جۇمىس ىستەپ جاتىر.
ونىڭ ايتۋىنشا, كينونى اۋدارۋ – بىردەن جاسالا سالاتىن وڭاي شارۋا ەمەس. «اۋدارماعا كىرىسپەس بۇرىن سول فيلم جايلى, ونىڭ كەيىپكەرلەرى تۋرالى جان-جاقتى اقپاراتتى عالامتوردان ىزدەيمىن. بۇرىن تۇسىرىلگەن بولىمدەرى نەمەسە نۇسقالارى بولسا, سولاردى دا مىندەتتى تۇردە قاراپ شىعامىن. مۇنىمەن قوسا, بىزدە «شىعارماشىلىق حات» دەگەن قۇجات بار, سول جەردەن قاھارمانداردىڭ جاسى, مىنەز-قۇلقىنا قاتىستى تولىق ماعلۇمات وقيمىن. ۆيدەونى باسىنان اياعىنا دەيىن مۇقيات كورىپ, سودان سوڭ عانا اۋدارماعا كىرىسەمىن» دەيدى اسەل.
ۆامپيرلەردىڭ قالجىڭىن قازاقشالاۋ قيىنعا سوقتى
اۋدارما جاساۋ ءىسىنىڭ قيىن تۇستارى جەتەرلىك. اسەل سولاردىڭ بىرنەشەۋىن بىلايشا ءتىزىپ بەردى:
– «رالف ينتەرنەتكە قارسى» فيلمىندە عالامتورعا قاتىستى تەرميندەر وتە ءجيى كەزدەسەدى, ولاردىڭ قازاق تىلىندە ءالى ناقتى اۋدارماسى جوق. ال «كوكونىڭ قۇپياسى» مۋلتفيلمىندە مەكسيكالىقتاردىڭ ادەت-عۇرپىنا بايلانىستى ءبىز ءۇشىن جاڭا سوزدەر كوپ بولدى. «مونسترلار دەمالىسى – 3»-تە ايتىلاتىن قالجىڭداردىڭ ءبارى-دەرلىك ۆامپيرلەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە نەگىزدەلگەن. بۇلاردى قازاقشالاۋ ءۇشىن كوپ ىزدەنۋگە تۋرا كەلدى, – دەيدى ول.
بۇدان بولەك, بالالارعا ارنالعان باسقا تىلدەگى تۋىندىنى قازاقشالاعاندا, ونى كىشكەنتايلاردىڭ تۇسىنىگىنە, قابىلداۋىنا, تىلىنە بارىنشا ىڭعايلاستىرىپ اۋدارۋ قاجەت. كەيىپكەرلەردى تىم جاساندى سويلەتىپ قويۋعا دا بولمايدى. سوندىقتان اراسىنا كەيدە زاماناۋي, اۋىزەكى ستيلدەگى سوزدەر دە قوسىلادى. ماسەلەن, «الاددين» كينوسىندا جىننىڭ «قىز سىنىپ تۇرسا, حانزادا بولىپ نە كەرەك» دەيتىن جەرى بار. وسىنداعى «سىنۋ» ءسوزى ءبىر قاراعاندا دورەكىلەۋ ەستىلگەنىمەن, كەيىپكەردىڭ اۋزىمەن بارىنشا تابيعي شىقتى.
ايتپاقشى, «الاددين» كينوسى ميۋزيكل جانرىنداعى دۇنيە بولعاندىقتان, مۇندا قاھارماندار كوپ اندەتەدى. اۋدارماشىنىڭ مىندەتى – الگى ولەڭ جولدارىن تۇسىنىكتى ەتىپ اۋدارۋ ەكەن. ال سول ءماتىندى اقىن راحات ءابدىراحمانوۆ ولەڭ رەتىندە قۇراستىرىپتى.
ديسنەيدىڭ كينوسىندا «قالىڭمال» قايدان ءجۇر؟
اۋدارماشىنىڭ مىندەتى فيلمدەگى سوزدەردى بار كۇيىندە اۋدارا سالۋ دەپ ويلاساڭىز قاتەلەسەسىز. مىسالى, كينونىڭ باسىندا ءالادديندى «street rat» دەپ مازاقتايدى. سوزبە-ءسوز اۋدارماسى – «كوشەدەگى ەگەۋقۇيرىق». ال اسەل بولسا, ونى كونتەكسكە ساي «قايىرشى» دەپ العانىن ايتادى. سول سياقتى, تۇپنۇسقادا «He’s still just a monkey» دەگەن سويلەم بار. ونىڭ تىكەلەي اۋدارماسى – «دەسە دە ول بار بولعانى مايمىل», ال اۋدارماشى مۇنى «مايمىلدىڭ اتى – مايمىل» دەپ وزگەرتكەن. تاعى ءبىر مىسال, «No, no, we had a connection» دەگەن الاددين ءسوزىنىڭ دالمە-ءدال اۋدارماسى – «جو-جوق, ءبىز بايلانىس ورناتتىق», ال قازاقشا نۇسقادا ونى «جو-جوق, ءبىز سويلەسىپ ءجۇرمىز» دەپ بەرگەن.
كينونى تاماشالاۋ كەزىندە بىرنەشە قازاقشا ماقالدى, قازاققا ءتان سوزدەردى دە قۇلاعىمىز شالىپ قالدى. مىسالى, الاددين مەن جىن ەكەۋى اگرابا پاتشاسىنىڭ سارايىنا كىرگەندە «قالىڭمال اكەلدىك» دەپ جار سالادى.
– ءفيلمنىڭ تۇپنۇسقاسىندا ونى «سىي» دەپ بەرەدى. بىراق ءبىزدىڭ ادەت-عۇرپىمىزعا ساي ونى «سىي» ەمەس, «قالىڭمال» دەگەنىمىز دۇرىسىراق. بۇدان بولەك, تاعى ءبىر تۇستا جولبارىستى «ءپىش-ءپىش» دەپ شاقىرتتىق. مىسىقتى «ءپىش-ءپىش» دەپ شاقىرۋدى ءار قازاق بىلەدى عوي. سايكەسىنشە بۇل دا – بالا ءۇشىن كۇندەلىكتى ومىردەن الىس ەمەس ۇعىم. وسى ورايدا رەجيسسەر شاح-مۇرات ورداباەۆ, رەداكتور ەركەبۇلان ءابدىراحمانوۆ, ءماتىن ۇيلەستىرۋشى گۇلجان ساۋرتاەۆا سياقتى كوماندا مۇشەلەرىنىڭ ەڭبەگىن ايتپاي كەتۋگە بولماس, – دەيدى اسەل.
