نۇر-سۇلتان قالاسى الماتى اۋدانىنىڭ اكىمى ەرلان بەكمۇرزاەۆ «El-Orda» YouTube ارناسىنا سۇحبات بەرىپ, تۇرعىنداردىڭ اۋدانداعى وزەكتى ماسەلەلەرگە قاتىستى سۇراعىنا جاۋاپ بەردى. سۇحبات بارىسىندا ول اۋداننىڭ ەكونوميكالىق احۋالى, گازداندىرۋ جۇيەسى, الەۋمەتتىك وسال توپتارعا جانە كوپبالالى انالارعا ارنالعان جەڭىلدىكتەر تۋرالى ءسوز قوزعادى. سوندىقتان نازارلارىڭىزعا سۇحباتتىڭ ماڭىزدى تۇستارىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
– ەرلان ورىنباسارۇلى, ءسىز 2,5 اي بۇرىن الماتى اۋدانىنىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالعان ەدىڭىز. قازىر قانداي وزەكتى ماسەلەلەرمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىرسىز؟
– اۋدان بويىنشا قىسقا جانە ۇزاق مەرزىمدى ماسەلەلەر بار. اۋداندى ارالاۋ بارىسىندا بارلىق ماسەلەلەردى ءوزىمىز رەتتەپ, تۇرعىن ءۇي, ينفراقۇرىلىمدىق دامىتۋ, اۋلالاردى اباتتاندىرۋ ىستەرىن قولعا الدىق. ودان بولەك, تۇرعىنداردى مازالاپ جۇرگەن باسقا دا ماسەلەلەر بار. ونى قالا اكىمدىگىنىڭ باسقارمالارىمەن بىرلەسە وتىرىپ, رەت-رەتىمەن شەشەتىن بولامىز.
– وربۇلاق كوشەسىنە اسفالت توسەلمەي, جۇرتقا اۋدان اكىمدىگى تاراپىنان ۋادە بەرىلىپ كەلە جاتقانىنا دا 3 جىل بولعان ەكەن. ول جونىندە نە ايتاسىز؟
– وربۇلاق كوشەسى «جەلەزنودوروجنىي» تۇرعىن الابىندا ورنالاسقان. ول جەردە 19 كوشە بار. ونىڭ 11- ىندە اسفالت جولى بولسا, قالعان 8 جول بويىنشا كولىك جانە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باسقارماسى كونكۋرستىق پروتسەدۋرالار جۇرگىزىپ جاتىر. بىراق ونى ۇتقان مەردىگەر كومپانيانىڭ سەرىكتەسى سوتقا جۇگىنگەن. سوت شەشىمى ءالى شىقپاعاندىقتان, بۇل ماسەلە توقتاپ تۇر. ەندى جالعاستىرۋ جۇمىستارى 2022 جىلعا جوسپارلانىپ وتىر. – ۇيلەرگە گاز قاشان قوسىلادى؟ اۋدان تۇرعىندارى كوك تۇتىننەن قاشان ارىلادى؟ – ەلوردانى گازداندىرۋ جوباسى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان ەدى. جوبانى اۋدان بويىنشا «وڭتۇستىكشىعىس» تۇرعىن الابىنان باستادىق. ول كوشەگە بيىل گاز بەرىلەدى. وسىعان بايلانىستى دايىندىق جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇل – قالامىزدا بۇرىن-سوڭدى بولماعان تاريحي جوبا
– گازدى جەتكىزۋ بويىنشا مەملەكەت تاراپىنان جەڭىلدىكتەر بار ما؟
–مەملەكەت تاراپىنان جەڭىلدىكتەر بار. تۇرعىنداردىڭ ارقايسىسىنىڭ ءۇيىنىڭ الدىنا گاز قۇبىرىن جەتكىزىپ بەرەمىز. سوسىن بىزدە الەۋمەتتىك وسال توپتاعى, زەينەتتەگى ازاماتتارعا ارنالعان جەڭىلدىكتەر بار. بىرىنشىدەن, بانك تاراپى قايتارىمدى اقشانى 1 جىلعا دەيىن ءبولىپ تولەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ەكىنشىدەن, الەۋمەتتىك وسال توپتاعى ازاماتتار جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسىنا ارىز جازسا, 262 مىڭعا دەيىنگى سومانى وسى گازداندىرۋ ماسەلەسىنە الا الادى.
ول دا مەملەكەت تاراپىنان جاسالىپ جاتقان كومەك. مىسال رەتىندە ايتسام, بىلتىر گازعا قوسىلعان تۇرعىندار گازدىڭ راحاتىن كورىپ جاتىر. سوسىن گاز قوياتىن كومپانيانىڭ ليتسەنزياسىنىڭ بولۋى, قاۋىپسىزدىك تالاپتارى تولىقتاي ساقتالۋى قاجەت.
– سوڭعى كەزدەرى گاز باللوندارىنىڭ ءجيى جارىلاتىنى تۋرالى اقپارات كوبەيگەن. وسىنداي جاعدايدى بولدىرماس ءۇشىن قانداي تەحنيكالىق شارالار جاسالىپ جاتىر؟
– توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىمەن بىرلەسىپ جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىز. دەگەنمەن كەيبىر ءتارتىپ بۇزۋشى كاسىپكەرلەر گازدى ۇيىنە زاڭسىز كىرگىزىپ الادى. ەندى سولاردى جاۋاپقا تارتۋ جۇمىستارى قولعا الىنىپ جاتىر. ارينە, رۇقساتى بولماسا, ودان كەيىن كەلەڭسىز جاعداي تۋى مۇمكىن. سوندىقتان مىندەتتى تۇردە رۇقساتى بولۋى كەرەك. ءبىز قازىر توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىمەن بىرگە قاناتقاقتى جوبا رەتىندە «وڭتۇستىكشىعىس» تۇرعىن الابىنداعى 500-گە جۋىق ۇيگە ەلەكتروندى دابىل بەلگىلەرىن ورناتىپ جاتىرمىز. ول جەردە الەۋمەتتىك وسال توپتاعىلار مەن كوپبالالى انالاردىڭ ۇيلەرى بار. سولاردىڭ ءتىزىمىن جاساپ, قاۋىپسىزدىكپەن ءبىرىنشى كەزەكتە قامتىماقپىز. بۇل رەتتە دابىل بەلگىسى ءورت جاعدايىندا سيگنال بەرىپ, اۆتوماتتى تۇردە شۇعىل ءىس-شارالار قابىلداۋعا مۇمكىندىك جاسايدى. وسى ماسەلەنى قولعا الدىق.
– اۋداننىڭ ەكونوميكالىق پوتەنتسيالى جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟
– جالپى اۋداننىڭ ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرى جاقسى دەۋگە بولادى. وتكەن جىلى پاندەمياعا قاراماستان شاعىن بيزنەسپەن اينالىساتىنداردىڭ سانى ءوستى. قالا بويىنشا تىركەلگەن 150 مىڭعا جۋىق بيزنەس وكىلدەرى بولسا, ونىڭ 53 مىڭعا جۋىعى – ءبىزدىڭ الماتى اۋدانىندا. ارينە, مەيرامحانالار, كافەلەر, سەرۆيستىك قىزمەتتە جۇرگەن كاسىپكەرلەردىڭ بارلىعى پاندەميانىڭ كوپ اۋىرتپالىعىن كوردى. ودان بولەك, ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ بارىسىندا ەكىنشى يندۋستريالدى پارك قۇرىلىسى جوسپارلانىپ وتىر. ءبىرىنشى يندۋستريالدى پاركتە 85 كاسىپورىن ءوزىنىڭ جۇمىسىن جالعاستىرۋدا. ونىڭ 51-گە جۋىعى ىسكە قوسىلعان. ال قالعان زاۋىتتار قۇرىلىس ساتىسىندا, جوبالىق-سمەتالىق جوبالاۋ بارىسىندا دەسەك, ەندى بىرەۋلەرى جەر تەلىمىن راسىمدەۋمەن اينالىسىپ جاتىر.
– ءوندىرىس ورىندارىندا قانشا جۇمىس ورنى بار؟
– ءبىرىنشى يندۋستريالدى پاركتەگى 51 زاۋىتتا 4800-گە جۋىق جۇمىس ورنى بار. ال شاعىن جانە ورتا بيزنەستەگى جۇمىس ورىندارىنىڭ سانى 161 مىڭعا جۋىق. ايتا كەتۋ كەرەك, ءبىزدىڭ اۋداندا جۇمىسسىزدىق ماسەلەسى تومەن. قازىردىڭ وزىندە سول يندۋستريالدى پاركتە 500-گە جۋىق بوس جۇمىس ورىندارى بار. جالاقىسى – 100 مىڭنان 200 مىڭ تەڭگەگە دەيىن.
– كوپبالالى انالارعا ارنالعان قانداي جەڭىلدىكتەر بار؟ بىزگە ءبىر تۇرعىننان سۇراق كەلگەن ەكەن. «مەن كوپبالالى انامىن. كىشى بالام ءۇش ايلىق, مەملەكەتتەن كومەك بار دەپ ەستىدىم, وسىنى الۋعا بولا ما؟» دەيدى ول. وسىعان نە ايتار ەدىڭىز؟
– بىزدە قالا بويىنشا كوپبالالى انالارعا ارنالعان «جانۇيا» ورتالىعى قۇرىلعان. وندا كوپبالالى انالار بولسىن, الەۋمەتتىك وسال توپتاعىلار بولسىن, مەملەكەتتەن قاراستىرىلعان بارلىق كومەك تۇرلەرى بويىنشا كەڭەس الا الادى. ورتالىقتا بىلىكتى ماماندار وتىر. سونداي-اق ءوزىمىز دە ازاماتتاردى قابىلدايمىز. سوندىقتان سول ساناتتاعى تۇرعىندار اتالعان ورتالىققا نەمەسە اۋدان اكىمدىگىنە كەلسە بولادى.
– ال ءوزىڭىز تۇرعىندار ۇنىنە قانشالىقتى قۇلاق اساسىز؟
– مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» قاعيداتى بويىنشا بۇكىل اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى بارلىق تۇرعىنداردىڭ ۇسىنىسىن, ولاردىڭ جازعان پىكىرلەرىن جەكە باقىلاۋعا الىپ, جاۋاپ بەرۋگە تىرىسامىز.
– اڭگىمەڭىزگە راقمەت!
سۇحباتتاسقان نازەركە ەركىنقىزى
