وتكەن اپتادا ەلوردالىق دەلەگاتسيا دۇنيەجۇزىلىك تۋريستىك ۇيىمنىڭ (يۋنۆتو) قالالىق تۋريزم جونىندەگى 7-جاھاندىق سامميتىنە قاتىسىپ قايتتى. سامميت قورىتىندىسى بويىنشا استانا 2019 جىلى قىركۇيەكتە ۋربان تۋريزم بويىنشا 8-جاھاندىق ءسامميتتى وتكىزۋ قۇقىعىنا يە بولدى. مۇنداي جاعىمدى جاڭالىقتى كەشە ماجىلىستە وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرمەك امانشاەۆ جاريا ەتتى. بۇعان دەيىن ىستانبۇل, ماسكەۋ, بارسەلونا, مارراكەش, ليۋكسور, كۋالا-لۋمپۋر, سەۋل قالالارىندا بولعان الەمدىك جيىندى استانادا وتكىزۋدى 57 مەملەكەتتىڭ وكىلدەرى ماقۇلداعان.
«جاھاندىق ءسامميتتى استانادا وتكىزۋ باس قالامىزدىڭ تۋريستىك جانە ىسكەرلىك (MICE تۋريزم) الەۋەتىن كورسەتۋگە, ورتالىق ازياداعى وقيعالىق ءتۋريزمنىڭ جاڭا ورتالىعى رەتىندە قالانىڭ دامۋىنىڭ جاڭا باعىتتارىن تانىستىرۋعا, ءىرى-ءىرى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتار جانە كومپانيالارمەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە حالىقارالىق جانە ىسكەرلىك وقيعالاردى كوپتەپ وتكىزۋگە, سول ارقىلى ەلورداعا كەلەتىن تۋريستەر لەگىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەدى» دەپ مالىمدەدى ەرمەك ءامىرحانۇلى.
ءبىر جىلدا – 40 شارا
قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ماجىلىستەگى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋريستىك سالاسىن دامىتۋ تۋرالى» اتتى ۇكىمەت ساعاتىندا ءسوز سويلەپ, بۇگىنگى تاڭدا ەلوردامىزدىڭ MICE-يندۋستريانىڭ بارلىق دەرلىك دارەجەدەگى ءىرى الاڭدارىنا ۇسىنىلعانىن جەتكىزدى. ونىڭ پىكىرىنشە, قازىر الەمدە ۋربانيزاتسيا ەرەكشە قارقىنمەن جۇرگەندىكتەن, ءتۋريزمنىڭ قۇرىلىمى دا وزگەرىسكە ۇشىراۋدا. حالىقارالىق تاجىريبە بىزگە ءتۋريزمنىڭ بۇگىنگى تاڭداعى ەڭ تانىمال جانە ناتيجەلى باعىتى – MICE تۋريزم مەن بيزنەس ءتۋريزمدى دامىتۋدى مىندەتتەپ وتىر. «استانا – 2016 جىلدان بەرى حالىقارالىق كونگرەستەر مەن كونفەرەنتسيالار قاۋىمداستىعىنىڭ (ICCA – International Congress and Convention Association) ەلىمىزدەگى جالعىز مۇشەسى. بۇل ۇيىمعا مۇشە بولۋ استانانىڭ ەڭ ءىرى شارالاردى وتكىزۋ ءۇشىن ءتۇرلى بايقاۋلارعا قاتىسۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار, استانا يۋنۆتو-عا قوسىلۋ ارقىلى ونىڭ زەرتتەۋلەرىنە قاتىسۋعا, قورىتىندىلارىن الۋعا جانە ءوزارا تاجىريبە الماسۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى» دەدى ە.امانشاەۆ. استانانىڭ MICE-ءتۋريزمنىڭ ورتالىعىنا اينالعانىنىڭ ءبىر دالەلى, 2018 جىلدىڭ وزىندە عانا 40-قا جۋىق حالىقارالىق ءىس-شارالار وتكىزىلگەن. ولاردىڭ قاتارىندا «World of Trade 2018» حالىقارالىق كونۆەنتى; جىبەك جولى بويىنداعى قالالار مەرلەرىنىڭ فورۋمى; CREW-كوممەرتسيالىق جىلجىمايتىن مۇلىك اپتاسى; ENACTUS Kazakhstan National EXPO 2018; III ەۋرازيالىق ترانسفۋزيولوگتار كونگرەسى جانە باسقالارى بار.
قالا باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەكسپو-2017 كورمەسى ەلوردا دامۋىنىڭ, استانانى جاھاندىق قالاعا اينالدىرۋ جونىندەگى ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالعانىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا, 2017 جىلى تۋريستەر سانى 990 مىڭ ادام بولسا, اكىمدىككە 2018 جىلى 2017 جىلعى كورسەتكىشتىڭ 80 پايىزىن ورىنداۋ تاپسىرىلعان. 2018 جىلدىڭ 6 ايىندا جولاۋشىلار اعىمى وتكەن جىلعا قاراعاندا 20 پايىزعا ءوسىپتى (2017 ج. 6 ايىندا – 1,7 ملن جولاۋشى, 2018 ج. 6 ايىندا – 2,1 ملن جولاۋشى), ال 2018 جىلدىڭ 6 ايىندا ترانزيتتىك جولاۋشىلار سانى 2017-ءنىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 2 ەسە ارتقان.
بيىل استانادا 11 قوناقۇي اشىلدى
قازىرگى تاڭدا ەلوردادا 231 (2016 جىلى 166 بولعان) قوناقۇي بار, سونىڭ ىشىندە 11-ءى بيىل اشىلىپتى. 231-ءدىڭ جەتەۋى – 5 جۇلدىزدى, 43-ءى – 4 جۇلدىزدى, 53-ءى – 3 جۇلدىزدى قوناقۇيلەر. «ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە سايكەس, 5 جۇلدىزدى قوناقۇيدە ءبىر رەت تۇنەۋ – 35 مىڭ تەڭگە, ساناتى جوق قوناقۇيدە 10 مىڭ تەڭگە تۇرادى. كەلگەن ءار ءتۋريستىڭ شىعىنى ورتا ەسەپپەن 80 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى» دەپ ءتۇسىندىردى ە.امانشاەۆ. ول الەمدىك تاجىريبەدە قالالاردا اۋقىمدى ءىس-شارالار وتكەننەن كەيىنگى جىلدارى تۋريستەر اعىنىنىڭ تومەندەۋى بايقالاتىنىن مىسالعا كەلتىردى. ساراگوسا قالاسىندا ەكسپو-2008 وتكەن سوڭ كەلگەن تۋريستەر سانى 62 پايىزعا, ريو-دە-جانەيرودا 2016 جىلعى وليمپيادادان كەيىن 95 پايىزدى قۇراعان. ال 2018 جىلدىڭ 1-جارتىسىندا تۋريستەر سانى 356 مىڭ (2017 ج. 1-جارتىسىنداعى كورسەتكىش – 456 مىڭ) ادامدى قۇراعان, سونىڭ ىشىندە 90 مىڭى شەتەل ازاماتتارى ەكەن. ەرمەك امانشاەۆ ەلوردانىڭ تۋريستىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا جانە قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە ەرەكشە نازار اۋدارىلىپ وتىرعانىن حابارلادى. پروبلەمالىق ماسەلەلەرگە قاتىستى ۆيزالىق ءتارتىپتى جەڭىلدەتۋ جانە اسپاننىڭ 5-دەڭگەيلى اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى قالانىڭ كولىكتىك قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ باعىتىندا قۇزىرلى ورگاندارمەن بىرلەسكەن جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتقانىن جەتكىزدى.
كىمگە سەنەمىز: مينيسترگە مە, دەپۋتاتقا ما؟
ۇكىمەت ساعاتىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تۋريستىك سالانىڭ دامۋى تۋرالى» بايانداما جاساعان مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى وتاندىق ءتۋريزمنىڭ «التىن عاسىرىنا» قول سوزىم جەردە تۇرعانىمىزدى قۋانا حابارلادى. پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارىن تاپ-تۇيناقتاي ورىنداۋعا بەكىنگەن مينيستر 2023 جىلى ەلدىڭ ءجىو-دەگى تۋريزم ۇلەسىن 1-دەن 8 پايىزعا وسىرەتىنىن ايتتى. ونىڭ بولجاۋىنشا, مەملەكەتتىك باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە تۋريستىك سالادا قىزمەت ەتەتىندەر سانى 400-دەن 650 مىڭعا, سىرتتان كەلەتىن تۋريستەر اعىنى 6,5-تەن 9 ملن-عا, ىشكى تۋريستەر سانى 4,6-دان 8 ملن-عا ءوسىپ, قازاقستان الەمدەگى تۋريزم بويىنشا 30 وزىق ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلادى ەكەن.
دەپۋتاتتاردىڭ الدىندا ورىسشا-قازاقشا مۇدىرمەي سويلەگەن مينيستر بىرقاتار جاڭالىقتاردى جاريالادى. ماسەلەن, قازىر الەمدەگى 64 ەلدىڭ ازاماتتارى قازاقستانعا تۋريستىك جانە وزگە ماقساتپەن ۆيزاسىز كىرە الادى. 2018 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن استانا جانە الماتى ارقىلى وتەتىن قىتاي مەن ءۇندىستان ازاماتتارىنا 72 ساعاتتىق ۆيزاسىز ترانزيت ەنگىزىلەدى. سونداي-اق, جىل سوڭىنا دەيىن استانا, الماتى اۋەجايلارىندا 128 مەملەكەتتىڭ ازاماتتارىنا ەلەكتروندى ۆيزا تەتىگى ىسكە قوسىلادى. «قۇرمەتتى دەپۋتاتتار, ءبىز ءۇش شارا: ۆيزالىق ءتارتىپتى جەڭىلدەتۋ, ەلدىك برەندتى ناسيحاتتاۋ, ارزان اۆياتسيا ارقىلى تۋريستەر اعىنىن ۇلعايتامىز. الەمدىك تاجىريبەدە گرۋزيا بۇل كورسەتكىشتى 6,2 ەسەگە, ازەربايجان 2,4 ەسەگە ءوسىردى» دەدى ا.مۇحامەديۇلى. مينيستر تۋريزم سالاسىن العا باستىرماي تۇرعان سەرۆيس پەن كادر ماسەلەسىن دە «شەشىپ» قويىپتى. ونىڭ پىكىرىنشە, اۆسترياداعى زالتسبۋرگ تۋريزم مەكتەبى, گونكونگ تۋريزم مەنەدجمەنتى جوعارى مەكتەبى ۇلگىسىمەن استانادا اشىلاتىن ورتالىق ازياداعى تۇڭعىش حالىقارالىق تۋريزم جانە قوناقجايلىلىق ۋنيۆەرسيتەتى قىزمەت كورسەتۋ جانە مامان تاپشىلىعى ماسەلەسىن وڭاي شەشەدى.
«التىن تاۋدى» ءۇيىپ-توككەن باياندامانى تىڭداعان دەپۋتاتتار ىشىنەن تىنىپ وتىر ەكەن. قوسىمشا بايانداما جاساعان دەپۋتات گۇلنار ىقسانوۆا وتاندىق تۋريستىك سالانىڭ اياعىن «تۇساپ», ادىمىن اشتىرماي تۇرعان ماسەلەلەرىن اشىق تىزبەلەپ, ونى شەشۋ جولدارىن ايتتى. سولاردىڭ بىرقاتارىنا توقتالايىق. بىرىنشىدەن, تۋريزم سالاسىندا مامان تاپشىلىعى كوزگە ۇرىپ تۇر. سالاعا مامان دايىندايتىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ 90-95 پايىزىندا ءىس جۇزىندە تۋريستىك ءبىلىمى بار بىلىكتى پروفەسسور-وقىتۋشىلار قۇرامى جوق. ەكىنشىدەن, تۋريستىك نىساندار قولجەتىمسىز. قازاقستان حالىقارالىق تۋريستەر اعىنى بويىنشا وڭىردەگى باسەكەلەستەرىنەن ارتتا قالعان. مىسالى, «ۋكراينا حالىقارالىق اۋە جەلىلەرى» اۋە كومپانياسىنىڭ تۇراقتى رەيستەرىندەگى ترانزيتتىك جولاۋشىلار ۇلەسى 54,1 پايىزعا جەتسە, ءبىزدىڭ «ەير استانانىڭ» كورسەتكىشى 12 پايىزدى قۇراعان. 2010 جىل گرۋزيا اشىق اۋە قاتىناسى تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىپ, سونىڭ ناتيجەسىندە جولاۋشىلار ءوسىمى ءۇش ەسەگە ارتقان. تۇيتكىلدى ماسەلەنىڭ ءبىرى – ۇشاق بيلەتتەرىنىڭ قىمباتتىعى. قازاقستانداعى ورتاشا جالاقىعا ساتىپ الاتىن بيلەت قۇنىن جولاۋشى-شاقىرىمنىڭ سانىنا شاققاندا ول رەسەيدەگىدەن 2 ەسەگە, باتىس ەلدەرىندەگى كورسەتكىشتەن 8 ەسەگە تومەن. ۇشىنشىدەن, ينفراقۇرىلىم نىساندارىنىڭ باسەكەگە قابىلەتسىزدىگى. نىساندار جەلىسىنىڭ جوقتىعى, اۋەجاي, ۆوكزال, قوناقۇي, مەيرامحانا, دامحانالارداعى جايلىلىقتىڭ تومەن دەڭگەيى تۋريستىك ونىمدەردى ناسيحاتتاۋعا كەدەرگى بولۋدا. اۆتوكولىك جولدارىنىڭ جاعدايى دا سىن كوتەرمەيدى. مىسالعا, تۋريستىك اۆتوبۋستارمەن ءجۇرۋ قاۋىپتى. ءىىم-ءنىڭ مالىمەتى بويىنشا جەكەلەگەن ادامداردىڭ مەنشىگىندەگى اۆتوبۋستاردىڭ 40 پايىزىنىڭ «جاسى» 20 جىلدان اسىپ كەتكەن. تورتىنشىدەن, قوناقۇي, مۋزەي, حوستەلدەردە, اۆتوكولىك جولدارىندا تۋريستىك قىزمەتتىڭ «سۇرقاي» نارىعى قالىپتاسقان. جەكە كاسىپكەرلەر ليتسەنزيا الماي-اق تۋريستىك وپەراتور بولىپ, ال گيد-تەر ارنايى ماماندىعى بولماسا دا, شەتەلدىكتەرگە قىزمەت كورسەتىپ, «نانىن تاۋىپ جەپ» ءجۇر.
