قاراپ وتىرسام, ەلورداعا كەلگەلى ون جىلعا جۋىق ۋاقىت ءوتىپتى. ءوزىمدى استانالىقپىن دەپ ايتۋعا بولا ما بىلمەيمىن. دەگەنمەن, قازاقى سانامىزدا ءوز ۇيىڭنەن كىرىپ-شىقپاساڭ, سول جەردىڭ تۇرعىنىنداي سەزىنبەيسىڭ. دەسە دە, بۇل ماڭىزدى ەمەس. وسى جىلدارى ەلوردا اقپارات كەڭىستىگىنىڭ ءبىر پۇشپاعىن يلەپ جۇرسەم, وندا استانالىق بولعانىم دەپ ەسەپتەيمىن. ەگەر سولاي بولسا, استانادا تۇرۋ شىعىنىن دا ەسەپتەپ, ونىڭ ارزان قالا ەمەستىگىن ايتقىم كەلەدى.
قالاي بولعاندا دا, تەك جالاقىعا قاراپ قالماي قوسىمشا قاراجات كوزىن تاپپاسا, جاي جۇرگەن ادام باس قالاعا سىيمايدى. ءسوزىمنىڭ دالەلى ءۇشىن وسى جىلدارداعى قالادا تۇرۋدىڭ قاراجات شىعىنىن ەسەپتەپ, تاجىريبەممەن بولىسپەكپىن.
باس قالادا باسپانا – ەڭ باستى ماسەلە. مەنشىگىڭىز بولماسا, ونى جالعا الىپ تۇرۋ دا جەڭىل ەمەس. ورتا شامامەن ەلوردانىڭ ءار شارشى مەترى 2 مىڭ مەن 3 مىڭنىڭ ورتاسىندا شارىقتايدى. ءبىر ۇيدە بىرنەشە اداممەن بىرگە قوسىلىپ تولەپ جالداۋ – ءتيىمدى شەشىم. الايدا جاستار بولماسا, ونىڭ دا قولايسىز جاقتارى كوپ. ەسكى قالادا, ونىڭ ىشىندە بەس قاباتتى «حرۋششەۆكالاردا» ءۇي جالداۋ ءبىرشاما ارزانعا تۇسەدى. بىراق ول ۇيگە جوندەۋ جۇرگىزىلمەسە, جىلىتۋ قۇبىرلارى اۋىستىرىلماسا, قىسقاسى سۋىقتا جايىڭىز بولا قويمايدى. وندا دا قالانىڭ شەتىنەن ورتالىعىنا جاقىنداعان سايىن باعاسى وسەدى. دەگەنمەن, 100 مىڭنىڭ اينالاسىندا ورتالىقتان قولايلى پاتەر تابىلسا, جولىڭىزدىڭ بولعانى.
وسى «ءجۇزدىڭ» ىشىندە كوممۋنالدى تولەمدەرىڭىز كىرسە, وتە جاقسى. الايدا ونىڭ باعاسى قىسقا قاراي 15 مىڭعا جەتىپ, جازدا ارزاندايدى. بۇعان قوسا دوموفون, ليفت, ينتەرنەت سياقتى قاجەتتىلىكتەر قوسىلىپ, ءبىرشاما قالتاڭىزدى قاعادى.
نەگىزى, ءوزىم جاياۋ ءجۇرىپ ۇيرەنگەنمىن. ءبىر ساعاتتىڭ اينالاسىندا جۇمىسقا جەتەسىڭ. اسىقساڭ, ودان دا ەرتەرەك جەتۋگە بولادى. ەندى مىنا اريفمەتيكانى تالدايىق. بەس كۇندىك جۇمىس كۇنىڭىز بولسا, ءتورت جارىم اپتالىقتىڭ جولاقىسىن ەسەپتەلىك. 3960 تەڭگە. دەمالىس كۇندەرى اۆتوبۋسپەن شىعا قالساڭىز, ونىڭ ەسەبىن ءوزىڭىز بىلەسىز. سوڭعى كەزدەرى تاكسيگە بەس ءجۇز تەڭگە اقشا بولماي قالدى. قالانىڭ ءبىر شەتى ەكىنشى شەتىنەن اسا قاشىق بولماسا دا 1000-نان كەم المايدى.
اس – ادامنىڭ ارقاۋى. العاشقى جىلدارى تۇستەنەتىن جەر ىزدەپ سابىلۋشى ەدىك. قازىر اياق باسقان سايىن اسحانا دا اشىلىپ جاقسى بولىپ قالدى. تاڭداساڭىز, 1500 تەڭگەگە تالعاپ تاماق جەيسىز. ۇنەمدەگىڭىز كەلسە, ۇيدەن جاساپ الىپ كەلىڭىز. وسىمەن بۇل ماسەلەنى ءارى قاراي اعىتپايىق. ال نان مەن ءسۇتتىڭ, ەت پەن مايدىڭ باعاسى وقىرمانعا ءمالىم. دەگەنمەن, تۇستىك استىڭ ەڭ ارزانى دەپ 800 تەڭگەنى اپتانىڭ بەس كۇنىنە ەسەپتەسەك, 18000 مىڭعا كەتىپ قالادى. جاقسىسى, اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ جارمەڭكەلەرى ءجيى ءوتىپ تۇرادى. ىزدەپ شىقساڭىز, قالانىڭ بازارلارىندا جاقسى باعامەن ساپالى ازىقتى الۋعا بولادى. «الايدا ازدىڭ اشپىن, كوپتىڭ توقپىن دەگەنىنە سەنبە» دەگەن ءسوز بار. ياعني وتباسىنداعى ادامداردىڭ سانىنا قاراي ءارتۇرلى شامانى مەجەلەيسىز.
ودان باسقا جەكە باسىڭىزعا قاجەتتى, سابىن-پوروشوك سياقتى ۇساق-تۇيەكتى قوسىڭىز. شاشتاراز جانە مونشا تاعى بار. كيىم اركىم ءوزىنىڭ جايىنا قاراي شەشەدى. سول سەبەپتى مۇنى دا ورتاق ەسەپكە المايىق.
استانادا ءجۇرىپ, بولىپ جاتقان كونتسەرتتەرگە, سپەكتاكلدەر مەن باسقا دا مەرەكەلىك شارالارعا بارماي قالاي وتىراسىز؟ كينو, كونتسەرتتەرگە ەڭ ارزان بيلەت 2000 مىڭ دەپ الالىق. اپتاسىنا بارماساڭىز دا, ايىنا ءساتى ءتۇسىپ جاتادى. ونى دا جالاقىدان شەگەرىڭىز. سپورت زالدارى, ءتىل كۋرستارى, بي سياقتى جانىڭىزعا جاعاتىن نارسەلەرگە مەنىڭ جاسىمداعىلار سيرەك بارادى. الايدا بارعىڭىز كەلسە, بۇل دا ايىنا 15-20 مىڭنىڭ اينالاسىندا اقشا جۇمسايسىز. ارالاساتىن جولداستاردىڭ تۋعان كۇندەرى, اعايىنداردىڭ توي-قازاسى, تاعى باسقاسىن ەسەپتەگەندە قوماقتى اقشا تاعى شىعادى.
سوندا جالاقىدان نە قالادى؟ تىم بولماعاندا ايىنا 200 مىڭ تەڭگە ءتۇسىپ تۇرعاننىڭ وزىندە كەلەسى ايدىڭ جالاقىسىنا دەيىن ەشتەڭە ارتىلدىرا المايسىز.
ستاتيستيكا بويىنشا استانالىقتاردىڭ ورتاشا جالاقىسى 267 766 تەڭگەنى قۇرايدى ەكەن. ونىڭ 20 پايىزى – سالىقتىق وتەمدەرى. ەگەر باسپانالى بولعىڭىز كەلسە, ونىڭ العاشقى جارناسىن جيناۋ ءۇشىن ايىنا 100 مىڭداپ دەپوزيتكە سالىپ وتىرۋ كەرەك. بۇل كوبىمىزگە قولجەتىمدى مە؟!
قورىتا ايتقاندا, نۇر-سۇلتاندا تۇرامىز دەگەن ۇعىم كوپتىڭ ارمانىندا باسقاشا ەلەستەمەۋى ءتيىس. ەگەر ورتا ايلىق تابىسىڭىز 400-500 مىڭنان اينالماسا, وندا مەن سياقتى كوپتەگەن استانالىقتار كەدەيلىكتىڭ شەگىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتىر دەپ ايتۋعا بولادى. بىراق وسى «كەدەيلىك» اسەم قالانىڭ توسىندە كوپ ادامعا ارمان ەكەنىن ايتقان دا ءجون بولار. ون جىلدان بەرگى اتقارعان جۇمىستارىمىزدى ەسەپتەي كەلە باس قالامىز – ەرىك-جىگەرى بار, تالانتى بار, قوعامعا قوسىپ-الارى بارلار ءۇشىن – ۇلكەن مۇمكىندىك. وزىڭىزگە سەنسەڭىز, ۇلكەن قالاعا كەلىڭىز, باعىڭىزدى سىناڭىز.
