قالا تۇرعىندارى كوپ جۇرەتىن, ساۋدا ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىنىڭ ماڭى, ساياباقتار مەن جاعالاۋلاردى ارالاساڭىز, ادەتتەن تىس جاعدايدى ءجيى بايقايسىز. داۋىستاپ سويلەپ, داۋرىعىپ تۇسىڭىزدان وتە شىققان جاسوسپىرىمدەردىڭ اۋزىنان توگىلىپ تۇرعان ورىسشا بالاعات سوزدەر قۇلاققا تۇرپىدەي تيەدى. بۇل نە؟ تاربيەنىڭ كەمدىگى مە, الدە گارموندارى تاسىعان جاسوسپىرىمدەردىڭ وتپەلى كەزەڭدەگى بالالىق اۋرۋى ما؟ جالپى مەكتەپتە قوعامدىق ورىنداردا وزدەرىن ۇستاۋ مادەنيەتى تۋرالى ايتىلماي ما؟
تەك بالا ەمەس, كەيدە ەرەسەكتەردىڭ تەلەفوننىڭ ار جاعىنداعى ادامعا اۋىر بالاعات سوزدەردى قاسىنان ءوتىپ بارا جاتقان جۇرگىنشىلەردەن ەش قىمسىنباستان ايتىپ قالاتىنىن بايقايمىز. بەيادەپ سوزدەر جازىلعان الەۋمەتتىك پاراقشاعا قاراۋعا ۇيالاسىڭ. مۇنىڭ ءبارى ۇيدەگى كەمشىن دۇنيەنىڭ كوشەگە شىققانى بولار. ادامنىڭ مادەنيەتسىزدىگىنىڭ ەش قىسىلماستان بوي كورسەتكەنى. بۇل, ارينە, ەكىنشى اڭگىمە. الدىمەن بەيادەپ سوزدەردىڭ ادامعا زيانىن, قۇرتۋشى كۇشىن اشىپ الايىق.
قاراپ وتىرساق, ونىڭ شىعۋ تەگىندە قارعىستىڭ ءىزى جاتىر ەكەن. بۇل ادامنىڭ جۇرەگىندە قاتتى اشۋدىڭ سىرتقا شىعۋى ەسەپتەلىپ, دۇنيەنىڭ جويقىن كۇشتەرىمەن بايلانىستىراتىن كىلت سوزدەر رەتىندە ايتىلادى. ەگەر جاقسى ءسوز جارىم ىرىس دەگەندەي جاراتۋشىمەن ءتىل تابىستىرسا, جامان ءسوز ايتقان ادامنىڭ دا قارعىس ءسوز باعىتتالعان ادامنىڭ دا جان دۇنيەسىن بىلعايدى. بىلاپىت سوزبەن ادام وزىنە, بالالارىنا جانە بۇكىل وتباسىنا ەڭ لاس جانە اۋرۋمەن قارالىقتى شاقىرادى. ونىڭ بەلگىسى ادام اعزاسىندا كورىنىس تاۋىپ, جامان اۋرۋعا ۇلاسادى. ۇزاق جىلدار بويى ءسوز بەن ادام ساناسىنىڭ اراقاتىناسىن زەرتتەگەن بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ي.ي.بەلياۆسكي ماتەماتيكالىق دالدىكپەن بەلگىلى ءبىر ەنەرگيا سپەكترىمەن ادامنىڭ ءوزى عانا ەمەس, ونىڭ ءار سوزىندە ەنەرگيا زاريادى بولاتىنىن دالەلدەدى. جانە بۇل ءسوز گەنگە اسەر ەتەدى, جاقسى ءسوز دەنساۋلىقتى جاقسارتىپ, ءومىردى ۇزارتادى, نەمەسە ىرىگەن اۋىزدان شىققان ءسوز باسىنا تاۋقىمەت اكەلىپ, تىرلىگىن ايتارلىقتاي ناشارلاتادى.
ەگەر ادام سوزبەن بولسا دا تەرىس ەنەرگيا شىعارعاندا جانە ول ادامنىڭ بەلگىلى ءبىر مۇشەسىمەن بايلانىستى بولسا, وندا بۇل ولارعا تەرىس اسەر ەتەدى. بۇل قۇبىلىستى مەديتسينادا پسيحوسوماتيكا زەرتتەيدى. ياعني جان مەن دەنەنىڭ – پسيحيكالىق فاكتورلاردىڭ سوماتيكالىق (دەنە) اۋرۋلاردىڭ پايدا بولۋى مەن بارىسىنا اسەرىن زەرتتەيتىن مەديتسينا مەن پسيحولوگياداعى باعىت. سوندىقتان, قارعىس ايتاتىندار ەرتەرەك يمپوتەنت بولادى نەمەسە ۋرولوگيالىق اۋرۋلارعا شالدىعادى دەيدى.
اۋىر ءسوز ادامداردىڭ قارىم-قاتىناسىن قيىنداتادى. اقىل-ويى تۇيىقتالىپ, ويىن جاي سوزبەن جەتكىزە الماي, ءتىل بايلىعىنىڭ باسقا جاعىنا قاراي دامۋىمەن كوركەم مىنەزگە بىتەتىن كورىكتى ويلارى قور بولادى. ءتىلدى بايلاپ تاستايدى, ونىڭ سۇلۋلىعى مەن ۇيلەسىمدىلىگىن بۇزادى, جەكە تۇلعانىڭ دەگراداتسياسىنا اكەلەدى. تاعى ءبىر قىزىقتى نارسە ۇلتتىق ءتىل قورىندا ادامنىڭ جىنىس مۇشەلەرىن ارالىستىراتىن بەيادەپ سوزدەرى جوق ەلدەردە ءتۋابىتتى داۋن جانە سال اۋرۋىمەن تۋىلاتىن بالالار كەزدەسپەيدى.
پسيحولوگتارعا سالساق, جاسوسىپىرىمدەردىڭ جامان ادەتى باسقا ادامدى رەنجىتكىسى كەلەتىنى نەمەسە تىيىم سالىنعان سوزدەردى «سىناپ كورگىسى كەلەتىنى» عانا ەمەس دەپ ەسەپتەيدى. كامەلەتكە تولماعان بالا ءوز ورتاسىندا ءوزىن ەرەسەك سەزىنىپ, كورسەتكىسى كەلەدى. الايدا كوزگە ءتۇسۋدىڭ باسقا جولدارىن بىلمەي, وسى ادەتكە بوي ۇرادى. كەيدە بالا وسىلايشا وتباسىنداعى تۇسىنىسپەۋشىلىكتەن, دوستارىمەن جانجالدان كەيىن نەمەسە مەكتەپتە ناشار باعالاعاندىقتان, ىشكى سترەستى جەڭىلدەتۋى مۇمكىن. مۇنى وتەدى, كەتەدى دەپ جىلى جاۋىپ قويۋعا بولمايدى.
كىشكەنتاي ادام ۇلكەن ءومىردىڭ باستاۋىندا تۇرىپ, تۇلعا بولىپ قالىپتاسقانشا اسىرەلەپ ايتساق, باسىن تاسقا دا تاۋعا دا سوعۋى مۇمكىن. سول جولدا جامان ادەتكە جاسىنان ءۇيىر بولىپ, ءوزىنىڭ عۇمىرىن قور ەتپەس ءۇشىن ەرەسەكتەردىڭ قامقورلىعى, ومىرلىك تاجىريبەسى وتە قاجەت.
جاسىنا ساي قىزىقتى ادەبي كىتاپتار وقىتىپ, تەاتر, كينو قويىلىمدارىنا بارىپ, بالانىڭ ىشكى مادەني دەڭگەيىن كوتەرۋ قاجەت. مەكتەپتەگى قامقورلىق, وسى تاقىرىپقا قاتىستى اعارتۋشىلىق جۇمىستارى بالانى بۇرىس جولدان ساقتارى انىق.
