جاقىننان بەرى اۋا رايى قاتتى ىسىپ, تاباقتاي كۇننىڭ تاباداي قاقتاعان ىستىعىنان ىعىر بولعان جۇرت قالا ىشىندەگى جانە قالا توڭىرەگىندەگى شومىلاتىن ورىندارعا, باسسەيىندەرگە قاراي اعىلدى. دەمالىس كۇندەرى ەسىل وزەنىنىڭ بويىنداعى شومىلۋ ورىندارى قارا ءنوپىر ادامعا تولدى.
كەيبىرەۋلەر نەشە ءجۇز شاقىرىم جەرلەردەگى وزەن, كولدەردىڭ جاعاسىنا شاپقىلادى. وسى ورايدا قالا تۇرعىندارىنا قولايلى بولۋى ءۇشىن قالادا قايدا شومىلۋعا بولاتىنىن تاعى دا قايتالاي ايتا كەتسەك ارتىق بولمايتىن سياقتى.
سۋ – ءتىلسىز جاۋ, ابايلاماسا جان الادى
بيىل جاز ايىنداعى شومىلۋ ماۋسىمىنا باس قالامىز ەرتە دايىندالدى. اتاپ ايتقاندا, ماۋسىم ايىندا قالا توڭىرەگىندەگى شومىلۋعا ارنالعان ورىنداردى انىقتاعان بولاتىن. ناتيجەسىندە قالا اۋماعىنداعى بارلىق 15 سۋ قويماسى تۇگەل تەكسەرىلىپ, تەك ۇشەۋى عانا شومىلۋعا جارامدى بولىپ شىقتى. قالعانى قاۋىپتى دەپ تانىلعان. سونىمەن قاتار قاۋىپتى ورىندارعا ەسكەرتۋ بەلگىلەرى قويىلىپ, رۇقسات ەتىلگەن جەردەن باسقا جەرلەردە شومىلۋ قاتاڭ شەكتەلگەن ەدى. الايدا توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنشە, شومىلۋ ماۋسىمى باستالعالى 8 ادام سۋعا كەتكەن. وتكەن جىلى زاڭسىز شومىلۋ ورىندارىندا قازا بولعاندار سانى 15 ادامنان اسقان. ونىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى – ىشىمدىك ءىشىپ الىپ سۋعا ءتۇسۋ, بالالاردى دۇرىس قاراماۋ. دەمەك, ەسكەرتۋ جاسالىپ تۇرسا دا, ەسكەرمەۋدىڭ كەسىرىنەن وسىنداي قايعىلى جاعدايلار دا ورىن الۋدا. ادامداردىڭ سۋعا كەتىپ قازا بولۋىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تجد, پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى مەن ەرىكتىلەر 128 رەيد جۇرگىزدى, 140 تىيىم سالۋ بەلگىلەرىن قويىپ, 30 ستەند ورناتتى. دەمالۋشىلارعا ءتيىستى اقپارات جازىلعان پاراقشالار دا تاراتقان.
توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ اقپاراتى بويىنشا, ەلوردادا سۋعا شومىلۋعا رۇقسات ەتىلمەگەن 20 ورىن تىركەلگەن. ولاردىڭ بەسەۋى – سارىارقا اۋدانىندا, التاۋى – الماتى جانە ەسىل اۋداندارىندا, ۇشەۋى بايقوڭىر اۋدانىندا ورنالاسقان.
شومىلۋعا رۇقسات ەتىلگەن 3 جاعاجاي
قازىر نۇر-سۇلتاندا شومىلۋعا رۇقسات ەتىلگەن 3 جاعاجاي بار. ونىڭ ۇشەۋى دە اقىلى.
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ ورتالىق ساياباعىنداعى جاعاجاي. ول ەسىل اۋدانى, تۇران كوشەسىندە ورنالاسقان. بۇل ارادا سۋعا ءتۇسىپ شىققاننان كەيىن كابينالى سەبەزگى (دۋش) ارقىلى شايىنۋىنا مۇمكىندىك بار. كۇنشاتىرلار قويىلعان جاعاجايدا كيىم اۋىستىراتىن ورىندار دا جاسالعان. فۋتبول, ۆولەيبول وينايتىن قايراڭدى الاڭ دا نازاردان تىس قالماعان. قۇتقارۋشىلارى دا دايىن.
ەكىنشى رۇقسات ەتىلگەن شومىلاتىن جەر – ەسىل وزەنى بويىنداعى «تري پەسكاريا» قوناق ءۇي كەشەنىنىڭ اۋماعىنداعى جاعاجاي. سارىارقا اۋدانى «كوكتال» تۇرعىن الابى ەڭلىك-كەبەك كوشەسى 11 مەكەنجايىندا ورنالاسقان بۇل ورىندا دا تۇرعىنداردىڭ قاجەتىنە بارلىق مۇمكىندىكتەر جاسالعان.
ءۇشىنشىسى – ەسىل وزەنى بويىنداعى «ستوليچنىي دۆور» دەمالىس ورنى اۋماعىنداعى جاعاجاي. بۇل اراعا شومىلعىسى كەلەتىندەر الماتى اۋدانى, «كۇيگەنجار» تۇرعىن الابى, اتاقونىس كوشەسى 20ب, مەكەنجايى بويىنشا تاۋىپ بارا الادى.
ال شومىلۋ ورىندارىنىڭ اقىسىنا كەلسەك, ءبىر-بىرىنەن كوپ ايىرماشىلىق جوق. اشىق جاعاجايلارعا كىرۋ قۇنى – 200-دەن 500 تەڭگەگە دەيىن. دەمالىس ورىندارى 1500 تەڭگەدەن 3000 تەڭگەگە دەيىن بولسا, ورتالىق ساياباقتا جانە دەمالىس ايماقتارىندا اشىق باسسەيندەرگە بارۋ تۇرعىندارعا 5000-6000 تەڭگەگە دەيىن بولادى. زەينەتكەرلەرگە, مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتارعا كىرۋ – تەگىن.
ارينە, بۇل ءۇش ورىننان سىرت قوياندى اۋىلىنىڭ ماڭىندا, ب.مومىشۇلى داڭعىلى مەن تولەباەۆ كوشەسىنىڭ قيىلىسىنداعى قازانشۇڭقىرلاردا, «رايسكي ۋگولوك» دەمالىس ايماعىنداعى توعاندا, كوكتال-1 تۇرعىندار اۋماعىندا, تالاپكەر ماڭىندا, قوسشى توڭىرەگىندە, «نۇرا-ەسىل» ارناسى مەن قاراسۋ وزەنى بويىندا دا شومىلاتىن ورىندار بار. الايدا بۇل اراعا شومىلۋعا رۇقسات ەتىلمەگەن. سۋ ساپاسىنا دا تولىق تالداۋ جاسالماعاندىقتان, بەتالدى شومىلماعان ءجون. قيىن جاعدايعا تاپ بولساڭىز, قول ۇشىن بەرەتىن قۇتقارۋشىلار دا جوق. استانا تۇرعىندارىنىڭ كوبى ماكسيموۆكا اۋىلىنا بارىپ, سۋعا تۇسۋگە, سىلەتى وزەنىنە بارىپ شومىلىپ قايتۋعا قۇمار. بۇل ورىنداردا دا قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىن باستى نازاردا ۇستاعان دۇرىس.
شومىلعالى بارعاندا تارتىپكە دە باعىنعان ءجون
ەسكەرەتىن ءبىر جايت, شومىلۋ ورىندارىنىڭ بارىنە شىنى ىدىستاعى سۋسىندى الىپ كىرۋگە بولمايدى. سەبەبى ونى سىندىرىپ الساڭىز, سىنىقتارى دەمالۋشىلاردىڭ اياعىنا كىرۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار يت-مىسىق سياقتى ءۇي جانۋارلارىن ەرتىپ كىرۋگە, ىشىمدىك-سىرا ىشۋگە دە تىيىم سالىنعان. ماس ادامداردىڭ, قاسىندا قاراۋشىسى جوق 16 جاسقا تولماعان بالالاردىڭ كىرۋىنە بولمايدى.
دەمالىس ورىندارىنىڭ, شومىلاتىن جاعاجاي قىزمەتكەرلەرىنىڭ ايتۋىنشا, دەمالۋشىلار تازالىققا كوڭىل بولمەيتىن, اكەلگەن سۋسىن, تاماقتارىنىڭ قالدىقتارىن بەتالدى تاستاپ كەتەتىن جاعداي ءالى دە اۋىر كورىنەدى. بۇل دا ۇلتتىق ساپامىزعا, جەكە باسىمىزدىڭ مادەنيەتىنە ساياتىن ماسەلە بولعاندىقتان, تازالىققا بارلىق تۇرعىندار كوڭىل بولگەن ءجون.
