بازاردا باعا بارعان سايىن اسپانداپ بارادى. بۇرىن باعا اي سايىن كوتەرىلسە, قازىر اپتا سايىن ءوسىپ جاتىر.
كەشە 1000 تەڭگەگە العان زاتىڭدى بۇگىن كەمىندە 50 نەمەسە 100 تەڭگە قىمباتقا ساتىپ الۋىڭ مۇمكىن. «وۋ, نەگە قىمبات؟ كەشە 1000 تەڭگەگە الىپ ەدىم عوي» دەسەڭ, «ءيا, كەشە 1000 تەڭگە بولعان, بۇگىن باعاسى ءوسىپ كەتتى, ەرتەڭ تاعى وسەدى» دەپ زات ساتۋشىلار دا بىلق ەتپەيدى. «سوندا سىزدەر باعانى وزدەرىڭىز ءبىلىپ, وسىرە بەرەسىزدەر مە؟» دەسەڭ, «جوق, باعانى ءوسىرىپ جاتقان ءبىز ەمەس, وندىرۋشىلەر مەن جەتكىزۋشىلەر تاۋار باعاسىن كۇن سايىن قىمباتتاتىپ جاتسا, وعان ءبىزدىڭ نە امالىمىز بار؟!» دەپ وزىڭە قايرا سۇراۋ قويادى. شىنىن ايتايىق, ساتۋشىلاردىڭ بۇل سوزىنە جۇرتتىڭ دا ەتى ۇيرەنە باستادى, ال «نەگە بۇلاي جوعارىلاپ بارادى؟» دەپ بازاردا كۇن سايىن باعانى قاداعالاپ جۇرگەن قۇزىرلى ورگاندار قىزمەتكەرلەرىن كورگەنىمىز جوق. باق بەتتەرىنە قاراساڭ ءبارى كەرەمەت, باعا باقىلاۋدا, زات باعاسىن تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن قىرۋار جۇمىس ىستەلىپ جاتىر. بىراق ۇكىمەتتىڭ ەسەبى مەن بازارداعى جاعداي مۇلدە كەرەعار. سوندا كىم كىمدى الداپ وتىر؟ ۇكىمەت قىمباتشىلىقتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن سونداي كەرەمەت شارالاردى اتقارىپ جاتسا دا, باعا كۇن سايىن ءوسىپ جاتقانى قالاي؟ دوللار باعامىنىڭ قۇبىلۋى سىندى سىرتقى فاكتورلار اسەر ەتتى دەيتىن سىلتاۋ ايتۋعا بولاتىن شەتەلدەن كەلەتىن تاۋارلار بولسا ءبىر ءسارى, ءوز ەلىمىزدە, ءوز جەرىمىزدە وندىرىلەتىن ونىمدەردىڭ دە باعاسى كۇن سايىن قىمباتتاپ بارا جاتقانىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟!
كەشە استانالىقتار ازىق-تۇلىك الۋعا كوپ باراتىن «شانحاي», «شارىن» بازارلارىن ارالاپ قايتتىم. «بىلتىر جازدا تاۋىق ەتىنىڭ ءبىر قورابىن 9000 تەڭگەدەن الۋشى ەدىك, بيىل, مىنە, 18300 تەڭگە بولدى. ماۋسىم ايىندا 14000 تەڭگەدەن الساق, كۇن سايىن باعاسى ءوسىپ, شىلدەنىڭ سوڭىندا 18000 تەڭگەدەن اسىپ كەتتى» دەپ شاعىن ءدامحانا اشاتىن ءبىر كەلىنشەك كەيىستىك بىلدىرسە, «بۇعان دەيىن 8500-9000 تەڭگەدەن الىپ جۇرگەن بالانىڭ جايالىعىنىڭ باعاسى 11500 تەڭگەگە جەتتى. الدا تاعى قىمباتتايدى دەيدى ساتۋشىلار» دەپ بازاردان نەمەرەلەرىنە كەرەك-جاراق الىپ جۇرگەن ءبىر اجەي دە داتىن ايتتى.
مەن قازاقستانعا كەلگەن 2018 جىلى 25 كەلىلىك «تسەسنا» ۇنىنىڭ باعاسى 4200 تەڭگە ەدى. ال قازىر 9000 تەڭگەدەن اسىپ كەتتى. 5 جىلعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا ەكى ەسەدەن ارتىق ءوستى, ول كەزدە ەلوردا بازارىندا كارتوپتىڭ كەلىسى 70 تەڭگە بولسا, قازىر بازاردا 200 تەڭگەدەن ارزان كارتوپ تاپپايسىڭ. ءتۇسىم ارتقان, ءونىم مولايعان كۇزدىڭ وزىندە باعا بۇلاي اسپانداسا, قىستا قىسىم ءتىپتى كۇشەيمەي مە؟! ۇن دا, كارتوپ تا ءوزىمىزدىڭ ەلدەن شىعادى, سىرتقى نارىققا دا شىعارىپ وتىرمىز. ءوزىمىز وندىرگەن ءونىم باعاسىنىڭ ءوزى وسىلاي اسپانداي بەرسە, ەلدىڭ ەرتەڭگى كۇنى نە بولماق؟! بۇل ونىمدەردىڭ باعاسى وسكەنمەن, جانارمايدىڭ, ەلەكتردىڭ, ەڭبەكاقىنىڭ مولشەرى زات باعاسىمەن سالىستىرعاندا ماندىپ وسكەن جوق, جۇمىسشىلاردىڭ كوبى 5-10 جىلدىڭ الدىندا بەكىتىلگەن جالاقىمەن ءجۇر. ەندەشە ءوز ءونىمىمىزدىڭ باعاسىنىڭ وسىلاي شارىقتاي بەرۋىنە تۇرتكى بولعان سەبەپ نە؟ وسىنى تۇسىندىرەتىن جانە وسى ماسەلەنى قاداعالاپ وتىرعان, ماسەلەنىڭ سالدارىمەن ەمەس, سەبەبىمەن كۇرەسىپ وتىرعان ۇكىمەت بار ما؟! باعا وسىلاي باقىلاۋسىز بەتىمەن كەتە بەرە مە؟! كوزبوياۋشىلىقپەن وتكىزگەن اتى بار, زاتى جوق تەكسەرۋلەر مەن كۇندە اشىلاتىن جيىنمەن ەشتەڭە شەشىلمەيتىنىن ۇكىمەت باسشىسى قاشان تۇسىنەدى؟!
جاقىندا ۇكىمەت باسشىسى «مينيسترلەر اۋىلعا دەيىن بارىپ, ەلدىڭ جاعدايىن ءبىلۋى كەرەك» دەپتى. ءجون ءسوز. ەندەشە ۇكىمەت مۇشەلەرى جۇرتقا ۇلگى كورسەتىپ, بازارعا ءبىر بارىپ كورسىنشى, باعا باقىلاۋدا ما ەكەن…
